13. Электронды техника бұйымдарын сынауды ұйымдастыру

_{Сынау мақсаты}

_{Сынақ – бұл жарамды ИЭТ Техникалық шарттар мен стандарт талаптарына сәйкестігіне тексеру. Сынақ барлық бұйымдарға жүргізілмейды, яғни іріктеме түрінде. Сынау процесінде Техникалық шарттарда жызылған барлық параметрлер тексеріледі.}

_{Сынаққа қатысушылар}

_{Сынақ сапа қызметінің қызметкерлерімен жүргізіледі. Әдетте олар Сынау бөлімінің(СБ) қызметкерлері болып келеді. Мемлекеттік тапсырыс бойынша өнімді сынауда тапсырыс беруші өкіл қызметкерлері қатысады. Бірқатар техникалық күрделі сынақ түрлері басқа да мамандандырылған кәсіпорындарда да жүргізілуі мүмкін, бірақ міндетті түрде СБ және ТӨ қызметкерлерінің қатысуымен өтуі қажет. Әдетте сынау арнайы факторлардың әсерімен жүргізіледі(иондайтын сәулелену).}

_{Сынауларды ұйымдастыру}

_{Электронды техниканың бұйымдары белгіленуі мен конструктивті орындалуына байланысты ерекшеленеді. Белгіленулер түрлеріне ұарай, өнідірістік-техникалық, арнайы және ерекше сенімді. Конструктивті орындау электронды өнімнің әрбір түрі үшін жіктеледі. Микросхемалар мен жартылай өткізгішті құрылғылар келесі конструктивті нұсқаларда жасалады: монолиттік корпуссыз, монолиттік корпусты, корпустағы гибритті. Белгілеудің және конструктивті орындаудың әрбір комбинациясы үшін ИЭТ параметрлеріне талаптар мен параметрлер құрамы орнатылған мемлекеттік немесе салалық стандарт жетілдірілді. Бұл топтың стандарты Жалпы техникалық шарт(ЖТШ) деп аталады. Нақты бұйымдарға арналған техникалық шарттар ЖТШ талаптарына қайшы келмеуі керек, тек рұқсат етілген вариантты нақтылап және параметрлер тізімін толықтыра алады.}

_{Сынау процедурасын Жалпы техникалық шарт талаптарына сәйкес ұйымдастырады.}

_{Бақыланатын параметрлер.}

_{Барлық параметрлер топтарға бөлінеді:}

• _{Конструктивті;}

• _{Механикалық- төзімді;}

• _{Климаттық;}

• _{Кепілді;}

• _{Электрлік;}

• _Арнайы

_{Конструктивті параметрлерге конструкция элементтерінің геометриялық өлшемінің рұқсаты және түйіндердің пісіру немесе дәнекерлеуге қабілеті, корпустардың герматикалықтығы жатады.}

_{Механикалық параметрлер ИЭТ соққыға беріктігін, вибрацияға, центрифугадағы шамадан тіс жүкке, үзіп алынған түйіндерінің төзімділігі, түйіндердің көптеген бұрылыстарына шыдау қабілетін сипаттайды .}

_{Климаттық параметрлеріне жұмыстық температура диапазоны, сақтау температурасы диапазоны, термоциклға беріктік және рұқсат етілетін атмосфералық қысымның төмендеуі мен жоғарылауы жатады. Тропикалық орындаулар үшін қосымша тұзды тұман мен зең саңырауқұлақтары және сұр сутек булану талап етіледі.}

_{Кепілдік көрсеткіштері рұқсат етілетін режимдердегі тоқтату интенсивтілігін, жарамды ИЭТ берілген пайызын сақтау кезіндегі жұмыс ресурсы, электростатикалық разрядқа беріктік, электрлік шамадан тыс жүктемелерге беріктік пен қойма жағдайындағы сақтау мерзімін т.б. қосады.}

_{Электронды техниканың бұйымының электрлік параметрлері әр түрлі болуы мүмкін. Бәрақ олар тек үш топқа біріктіріледі: функционалды, статикалық және динамикалық. Функционалды параметрлер белгулеуі бойынша бұйым мүмкіндіктерін анықтайды. Статикалық параметрлері нақты ИЭТ түйіндерінде өлшенеді және осы түйіндердегі кернеу, ток және кедергі шамаларымен сипатталады. Динамикалық параметрлері жұмыстық жиіліктерімен, кідіріс және электр сигналдарының ұзақтығымен сипатталады. Әрқашан режимді және өлшенетін шамалар қосындысы ретінде статикалық пен динамикалық параметрлер анықталады.}

_{Арнайы параметрлер ИЭТ электромагнитті және иондайтын сәулеленуге беріктігін сипаттайды. Әсер ететін факторлар үш негізгі топқа бөлінеді:}

• _{Ядролық жарылыстың импульсті факторлары(электромагниті, гамма және нейронды импультер)}

• _{Құрылғыға стационар мөлшерлік радиация әсері (альфағ бетта, гамма сәулелену немесе ядролық реактор нейтрондарының ағыны);}

• _{Ғарыштық сәулеленудің мөлшерлік әсері(жоғары энергиялы протондар мен электрондар).}

_{Сынау категориялары}

_{Барлығы сынаудың 4 категориясы ажыратылады:}

• _{Квалификациялық}

• _{Периодтық}

• _{Тапсырылатын}

• _Типтік

_{Квалификациялық сынаулар ең толық және ИЭТ өнідіріс меңгеру кезінде ғана, сонымен қатар, конструкцияның немесе технологияның маңызды модернизация кезінде жүргізіледі. Квалификациялық сынаулар процесінде берілген өнім түріне Техникалық шарттары мен Жалпы техникалық шарттарында жазылған барлық параметрлер тексеріледі . тұтастай қарастырғанда, бірнеше жүз өлшеу процедуралары. Сынауды жүргізу үшін 300-ден 1500 дейін бұйымдар қажет.}

_{Периодты сынаулар қндіріс деңгейін тексеру үшін жүргізіледі. Бірінші кезекте ИЭТ кепілдігі тексеріледі. Периодты сынауадың әр түрлі түрлері үшін 3,6 және 12 ай мерзімдері орнатылған. Периодты сынаулар екі шарт орындағанда ғана белгіленеді: алдыңғы сынақтың қолдану мерзімі өтіп кетсе және сол периодта зауытта сыналатын өнімді шығарғалы жатса. Әдетте периодты сынаулар ТББ белгіленгенге қарағанда сирек жүргізіледі, яғни жиі сынақ периодында зауыт ИЭТ бұл түрін шығарған жоқ. Егер шығарылатын өнімнің номенклатурасы жоғары болса, ИЭТ бір ретті үлкен шығарылуы болады, өнім қоймаға тапсырылады, ал жаңа шығарылым бітеменің толық сатылымына дейін жүргізілмейді. Бұл жағдайда периодты сынаулар әрбір үлкен шығарылымда жүргізілді. Периодты сынау жүргізу үшін 50÷100 бұйым талап етіледі.}

_{Тапсырылатын сынаулар бұйымдардың әрбір партиясында жүргізіледі. Тапсырылатын сынау процесінде элекрлік параметрлер мен бұйымның бақылау өлшемдері тексеріледі. Әдетте тапсыратын сынау бағдарламасы қндірістік ИЭТ бақылауының бағдарламасымен сәйкес келеді. Тапсырылатын сынаулар үшін 15÷30 ИЭТ талап етіледі.}

_{Типтік сынақтар әрбір бұйым үшін бір рет жүргізіледі. Типтік сынау процесінде өлшенетін параметрлер мен кепілдік көрсеткіштері сияқты нақты шамалары анықталады. Технологиялық процестегі және температура диапазонындағы параметрлердің нақты шашырауы белгіленеді. Типтік сынаудың нәтижелері ИЭТ пайдалану бойынша анықтамалық беттерді құру және жетекші материалдар үшін қолданылады. Қажетті құралдар саны сынау бағдарламасымен анықталады. Әдетте периодты сынауларға қарағанда , сәл көп ИЭТ талап етіледі.}

_{Сынақтар топтары және іріктеме}

_{Сынамалардың барлық категориялары шектелген ИЭТ іріктемесінде жүргізіледі. Барлық сынау түрлерін бір іріктемеде жүргізуге болмайды, себебі ұзақ әрі бұзатын түрлері бар. Сондықтан, түрлер қатарын бір топқа біріктіріп, бір іріктемеде жүргіземіз. Топ құрамы мен іріктеме көлемін ТББ анықтайды. Әрбір топ үшін іріктеме көлемі әр түрлі болуы мүмкін. Егер бірінші топ бұзатындарын немесе өте ұзақ сынақ түрлерін қоспаса, сынақтағы үлгілердің бағасын түсіру үшін бір іріктемені екі сынақ тобы үшін пайлалану рұқсат етіледі.}

_{Іріктеме көлемі 5-тен 100 ИЭТ дейін тербеліп тұр. Ең үлкен іріктемелер кепілдікке байланысты ұзақ сынақтар үшін талап етіледі.}

_{Әдетте тартылатын сынақ бағдарламасына С1, С2 және С3 деп аталатын үш топ кіреді. Бұл топтар барлық ИЭТ негізгі бақылау операцияларын өндірісте біріктіреді. Периодты сынақтардың бағдарламасы 6÷8 топты қосады. Бастапқы топтардың П1, П2 және П3сынақ құрамы С1, С2, С3 топ құрамына сәйкес келеді. Келесі топтар кепілдікті, конструктиві және механикалық парметрлерді тексеру процедурасын қосады.}

_{Квалификациялық сынақтар 18-ден 36-дейін топтарды қосады. Ережеге сәйкес, бастапқы топтардың К1...К6 сынақтар құрамы П1...П6 тобының құрамына сәйкес келеді. Ал қалған топтар ТУ мен ТББ жазылған қалған барлық параметрлерді тексеруді қосады.}

_{Жоғарыда сипатталған сынақтар түрі шекаралық принцип бойынша жүргізіледі: парамертлердің талапқа сай болуы немесе болмауы. Типтік сынақтарды жүргізу барысында статистикалық анықталған параметр мәндері орнатылады. Кепілдік параметрлерін өлшеу біршама қиындықты туғызады. Табиғи сынақтарда едәуір уақыт мерзімінде тоқталулардың интенсивтілігін сенімді анықтау іс жүзінде мүмкін емес. Сондықтан, кепілдік параметрлерін бағалаудың негізігі әдісі – бұл Аррениус формуласына негізделген жеделдетілген сынақтар. Жеделдетілген сынақтардың ұйымдастыру принципі бұрындары біздің дәріс курстарында қарастырылған.}

_{Сынақтар нәтижесі}

_{Өндірісте ИЭТ бақылау барысында тоқтап қалуларды анықтау – бұл тек мүмкін болатын пайданы жоғалту, яғни әрбір сынақтағы тоқтап қолу – бұл төтенше жағдай болып табылады. Барлық бұйымдар бақылаудан өтті және жарамды деп танылды. Тапсырылатын сынақтардағы тоқтап қалулар барлық партияның бастапқы аймағына қайтып келіп, қайта бақылаудан өтуіне алып келеді. Қайта тоқтап қалу кезінде сол партияда барлық бұйымдар бракка шығады. Периодты сынақтардағы тоқтап қалу ИЭТ қабылдауының уақытша тоқтауына әкеледі. Сынақтарды іріктеменің бірнеше рет ұлғайған көлемінде қайталауға болады. Егер қайта тоқтау орындалса, онда өнідірісті және шара жоспарына сәйкес оның модернизациясын тоқтатуға тура келеді. Тек жоспарды және жаңа ИЭТ шығарылымын орындағаннан кейін ғана, жаңа периодтық сынақ жүргізілуі мүмкін.}

_{Квалификациялық сынақтардағы тоқтап қалу ИЭТ өндірісін игеруде уақытша тоқтап қалуға әкеледі. Алдыңғы жағдайдағыдай өнімнің сапасын жақсартуға бағытталған техникалық ұйымдастырылған шаралардың жоспары үйлесімін тауып, құрылуда. Жоспар бойынша жұмыстарды аяқтағанннан кейін қайта сынау және орнатылатын жаңа ИЭТ партиясын жасау жүргізіледі. Квалификациялық сынақтардағы қайта тоқтап қалулар өндірісті игерудегі тоқтап қалуды білдіреді.}