2.2. Жұмыс күнінің хронометражы

Егер мүшелер мен жүйелердің физиологиялық зерттеулер нәтижелерін хронометраждық мәліметтермен толықтыратын болса, онда аса бағалы құндылыққа қол жеткізуге болады. Хронометраж әдісі, яғни жекелеген жұмыс операцияларының орындалу ұзақтығын анықтау, еңбекке қабілеттілік өзгерістерін анықтауға мүмкіндік береді. Белгілі бір операцияға жұмсалынған уақыттың біртіндеп жоғарылауы, зорығудың пайда болғанына куәлік етеді. Хронометраждық бақылау әдісі еңбек үрдісіне (еңбек режимі, жұмыс ырғағы, жекелеген операцияларды орындау екпіні) баға беру үшін, еңбек жағдайының адам ағзасының функционалдық жағдайына мүмкін болатын әсерін анықтау, ЕҒҰ мәселелерін шешу үшін қолданылады.

Хронометраждық зерттеулер

Хронометраждық бақылау картасы №_________________

Кәсіпорын________________________Цех__________

Кәсіп__________________________________________

Орындалатын операциялардың қысқаша түсінігі___________

________________________________________________

Бақылау уақыты: басталуы____________аяқталуы_________

Хронометраждық есептеулер қорытындылары

Бақылау уақыты	әрбір сағат бойындағы бір операцияның орташа ұзақтығы (мин, с)
1-ші сағат
2-ші сағат
3-ші сағат
және т.с.с.

Жұмыс күнінің толтырылуы

Жұмыс опера -циялары	Қосымша жұмыстар		Бос уақыттар	Алаңдаған кездері
				өндірістік		өздігінен
Минуттар мен секундтарда
Жұмыс ауысымының жалпы уақытынан пайызбен алғанда

Ескерту. Жұмыс күнінің толтырылуы аз болып есептеледі, егер жұмыс операцияларына, қосымша жұмыстарға және өндірістік алаңдауларға кеткен уақыт қосындысы жалпы жұмыс ауысымының жалпы уақытының 75 % -ін алса, 75-85 % - жеткілікті, 86-95 % - қарқынды, 95% -тен асса өте қарқынды.

Бақылау жүргізер алдында еңбек үрдісімен, ескерілетін жұмыс операцияларының сипатымен немесе олардың элементтерімен, еңбек жағдайының ерекшеліктерімен танысу қажет. Зерттеуге алынатын операциялардың ретінің шамамен алынған сызбасы жасалынады, ол үшін зертелуге алынатын еңбек үрдісін немесе оның элементтерін жекелеген операцияларға дұрыс тармақтау керек.

Хронометражды секундомер көмегімен, жүріп тұрған уақытпен, яғни тілдің қозғалуын тоқтатпай, тек әрбір жұмыс үрдісінің, әрбір операцияның әрбір элементінің аяқталу уақытын белгілей отырып жүргізеді.

Хронометраж әдісі келесі мәліметтерге қол жеткізеді: 1)ауысым уақытынан, еңбек режимінен, жұмыс екпінінен тәуелділігін анықтай отырып, жұмыс күні бойындағы жекелеген операциялардың орташа ұзақтығына; 2) еңбек жағдайын және ұйымдастырылуын сипаттайтын негізгі және қосымша операциялардың орындалуына, бос уақыттарға және қондырғыларды жөндеу жұмыстарына, кеткен қателіктерді түзеуге, материалды күтуге, өзіндік және өндірістік алаңдауларға жұмсалынғын уақытты білуге; 3) жұмыс күнінің толықтығын.

Хронометраж нәтижелері кесте түрінде немесе график түрінде берілуі мүмкін.