- •Мазмұны
- •Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы.
- •I. Жалпы түсінік
- •1.1. Жұмыс орындарының аттестациясын ұйымдастыру және жүргізу
- •Ιι. Еңбек үрдісінің ауырлығы мен кернеулігіне баға беру әдістері
- •2.1. Физиологиялық зерттеуді ұйымдастырудың және жүргізудің негізгі қағидалары
- •2.2. Жұмыс күнінің хронометражы
- •2.3. Жүйке-бұлшықет аппаратын зерттеу әдістері
- •2.4. Сыртқы тыныс алуды және газалмасуды зерттеу әдістері
- •2.5. Жүрек-тамырлар жүйесін зерттеу әдістері
- •2.6. Орталық жүйке жүйесін зерттеу әдістері
- •2.7. Еңбек үрдісінің ауырлығының және кернеулігінің гигиеналық критерийлері
- •Кесте 2.2. Еңбек үрдісінің ауырлық көрсеткіштері бойынша еңбек жағдайының кластары
- •Кесте 2.3. Еңбек үрдісінің кернеулік көрсеткіштері бойынша еңбек жағдайының кластары
- •3.1. Рационалды еңбек тәртіптері мен демалыстарын негіздеу және баға беру
- •3.2. Жұмыс орындарына эргономикалық баға беру
- •III. Өндірістік орта факторларының зияндылығына және қауіптілігіне гигиеналық баға беру
- •4.1 Өндірістік микроклимат көрсеткіштері
- •Кесте 4.6. Сәулелі жылыту жүйесімен жабдықталған өндірістік бөлмелердің ықшам климатының рұқсат етілген көрсеткіштері
- •4.2. Ықшам климаттың адам ағзасына тигізетін әсерін зерттеу
- •4.3. Ықшам климат көрсеткіштері бойынша еңбек жағдайын жіктеу
- •4.4. Еңбек жағдайын сауықтыру шаралары
- •5.1. Шу көрсеткіштерінің сипаттамасы
- •Және ультрадыбыс деңгейлеріне байланысты еңбек жағдайының кластары
- •Шудың ағзаға тигізетін әсерін зерттеу
- •Ультра- және инфрадыбыс
- •6.1. Діріл көрсеткіштерінің сипаттамалары
- •6.2. Дірілдің адам ағзасына әсерін зерттеу
- •7.1. Радиожиіліктердің электромагниттік өрісі
- •7.2. Электростатикалық өріс
- •7.3. Тұрақты магниттік өрістер
- •7.4. Өнеркәсіптік жиіліктегі электрлік өрістер
- •7.5. Өнеркәсіптік жиіліктегі ауыспалы магниттік өрістер
- •7.6. Лазерлік сәулелену
- •7.7. Иондаушы емес электромагниттік өрістер мен сәулеленулердің әсер етуі кезіндегі еңбек жағдайының гигиеналық критерийлері
- •8.1. Өндірістік шаңның сипаттамасы
- •8.2. Жұмыс бөлмелері ауасындағы шаңның мөлшеріне бақылау жасау
- •Хабарлама Зиянды заттардың ауадағы шектік рұқсат етілген концентрациялардан жоғарылауы туралы
- •9.1. Жұмыс аумағының ауасындағы зиянды заттарға химиялық зерттеу жасау
- •9.2. Ауа сынамасын талдау әдістері
- •9.3. Химиялық фактор әсер етуі кезіндегі еңбек жағдайына баға берудің гигиеналық критерийлері
- •Хаттама Жұмыс аумағының ауасындағы микроорганизмдердің өнеркәсіптік штаммдарының мөлшеріне баға беру
- •IV. Қолайсыз еңбек жағдайларының зиянды және қауіпті әсерінің алдын алу
- •12.1. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың құрылысын салуға және реконструкциясына қадағалау жасау
- •12.2. Әкімшілік және тұрмыстық қосалқы ғимараттар мен бөлмелердің
- •12.3. Химиялық қосылыстардың улылығы мен қауіптілігіне баға беру
- •13.1. Сурет. Қорғаныс киімінің таңбалануы (түсініктемесі мәтінде).
- •Кесте 13.5. Арнайы аяқ-киімдердің қорғаныстық қасиеттері бойынша жіктелуі
- •V. Санитарлық-техникалық құрылымдарға гигиеналық баға беру
- •14.1. Өндірістік жарықтандыруды тексеру
- •14.2. Көру анализаторының жағдайына баға беру әдістері
- •14.3. Жасанды жарықтандыру жобаларына сараптама жасау
- •Өндірістік бөлмелердің беткелерінің түстік ішкі өңделінуін шамамен таңдалынуы
- •Өнеркәсіп орындарының негізгі технологиялық жабдықтары түрлерінің түстік өңделінуі ұсынылады (металл өңдеу, ағаш өңдеу және тоқыма өнеркәсіптері)
- •15.1. Өнеркәсіптік желдендіру жүйелеріне бақылау жасау
- •15.2. Желдендіру жобаларына сараптама жасау
- •17.1. Аурушаңдықты есепке алу және талдау
- •17.2. Алдын ала және кезеңдік медициналық тексерулер
- •17.3. Кәсіптік ауру және улану жағдайларын тексеру
Және ультрадыбыс деңгейлеріне байланысты еңбек жағдайының кластары
Фактордың аталуы, көрсеткіші, өлшем бірлігі |
Еңбек жағдайының кластары |
|||||||||
Рұқсат етілген |
Зиянды |
Қауіпті (экстремальды) |
||||||||
2 |
3.1 |
3.2 |
3.3 |
3.4 |
4 |
|||||
ШРЕД-ден жоғарылауы..... дейін |
||||||||||
Шу Дыбыстың эквивалентті дең-гейі, дБА |
≤ШРЕД |
5 |
15 |
25 |
35 |
<35 |
||||
Жергілікті діріл Діріл жылдамдығының түзетілген эквивалентті деңгейі, дБ |
ШРЕД |
3 |
6 |
9 |
12 |
<12 |
||||
Жалпы діріл Діріл жылдамдығының түзетілген эквивалентті деңгейі, дБ |
≤ШРЕД |
6 |
12 |
18 |
24 |
<24 |
||||
Инфрадыбыс Дыбыс қысымының жалпы деңгейі, дБ Лин |
≤ШРЕД |
5 |
10 |
15 |
20 |
<20 |
||||
Ауалық ультрадыбыс Дыбыс қысымының ⅓ октавалық жолақ жиілігіндегі деңгейі, дБ |
≤ШРЕД |
10 |
20 |
30 |
40 |
<40 |
||||
Байланыстық ультрадыбыс Діріл жылдамдығының деңгейі, дБ |
≤ШРЕД |
5 |
10 |
15 |
20 |
<20 |
||||
Мысалы, шу деңгейін, оның спектрін және жеке басты қорғау құралдарының болуын ескере отырып регламенттелген қосымша үзілістер ұсыну керек (5.8 кесте).
Бұл үзілістер кезіндегі демалуды арнайы жабдықталған бөлмелерде өткізген дұрыс; ас қабылдау бөлмелері де қолайлы акустикалық жағдайларда (дыбыс деңгейі 50 дБА көп емес) болуы тиіс.
Шудың зиянды әсерін алдын алу үшін, осы өндірістік фактордың әсеріне ұшырайтын адамдар, жұмысқа қабылданар алдында алдын-ала және ҚР ДМ «Жұмысшыларды алдын ала және кезеңдік медициналық тексерулерден өткізу тәртібі және мамандыққа жіберудің медициналық регламенттері туралы» № 243 14.03.96.Бұйрығына сай кезеңдік медициналық тексерулерден өткізіледі. Жұмысқа орналасар алдында қабылдауға қарсы көрсеткіштерге естудің тұрақты төмендеуі, айқын вегетативтік дисфункция, вестибулярлы аппараттың қызметінің бұзылуы және басқалар жатады.
Шулы цехтардың жұмысшыларының кезеңдік медициналық тексерулерін отоларинголог, неврапатолог, терапевт міндетті түрде естуді тексере отырып (аудиометрия) жүргізеді. Тексеру жиіліктері жұмыс орындарындағы шу деңгейлеріне байланысты болады (жылына 1 рет немесе 2-3 жылда 1 рет).
Кесте 5.8. Шу әсері кезіндегі регламенттелген үзілістердің ұсынылған ұзақтығы, минут
Дыбыс дең-гейі және эквивалентті дыбыс дең-гейлері, дБА, дБАэкв |
Шудың жиіліктік сипаттамасы |
Шуға қарсы заттары жоқ жұмыс |
Шуға қарсы заттары бар жұмыс |
||
түскі үзіліске дейін |
түскі үзілістен кейін |
түскі үзіліске дейін |
түскі үзілістен кейін |
||
95 дейін |
Төмен жиілікті Орташа жиілікті Жоғары жиілікті |
10 10 15 |
10 10 15 |
5 10 10 |
5 10 10 |
105 дейін |
Төмен жиілікті Орташа жиілікті Жоғары жиілікті |
15 15 20 |
15 15 20 |
10 10 10 |
10 10 10 |
115 дейін |
Төмен жиілікті Орташа жиілікті Жоғары жиілікті |
20 20 25 |
20 20 25 |
10 10 15 |
10 10 15 |
125 дейін |
Төмен жиілікті Орташа жиілікті Жоғары жиілікті |
25 25 30 |
25 25 30 |
15 15 20 |
15 15 20 |
Егер жоғарыда аталған әдістер шудың қажетті төмендеуін қамтамасыз етпесе, жеке басты қорғау заттарын – шуға қарсы заттарды қолдану керек, оларға қойылатын талаптар МЕСТ 12.4.051-78 «ЕҚСЖ. Есту мүшесін қорғау заттары. Жалпы техникалық жағдайлар» келтірілген.