1.1. Текст оньган өгч умштн.

1.2. Текст нер өгәд, чинр- утхинь заатн.

II. Деформированн текст чикләд, «Шин бүүрин йөрәл» тогтатн.

1) Буугсн эзнднь хальдҗ!

2) Хәр халунас ирснднь

3) Бусдын аюлас зәәлҗ,

4) Буухднь утан пүргҗ

5) Хаалһар йовсн улс

6) Хаалһин ундынь белдҗ, хәәстә хотан кеҗ.

7) Бүрн төгс менд,

8) Нүүхднь тоосн бүргҗ

9) Хаҗуһарнь эс һартха

10) Бүүрин өлзә хальдҗ

11) Бүгдә рн амулң бәәтхә!

III. Орчуллһна көдлмш.

Тем временем шахматы убрали, и в кибитку вошел Баазр, неся перед собой большую деревянную чашу, полную праздничного мяса – дотура. Все почтительно отступили со стола. Дорджи, готовясь к праздничному обряду, приказал Баазру повернуться спиной. Тихо-тихо было в кибитке, тихо-тихо было во всем кочевье. И в этой тишине Дорджи начал свой торжественный йорел.

- Пусть сытный пар нашего дотура долетит до наших предков и их насытит … Пусть души наших отцов, наших матерей, принося нам счастье и храня нас от бед, обретут в иной жизни счастливое перевоплощение… Повернись теперь лицом, - вновь приказал он Баазру.

IV. Билгин көдлмш.

4.1. Өггдсн төрәр келвр тогтаһад, ухан-тоолврарн хувалцтн. Төр: «Мини иргч».

4.2. Сурһулин проект белдлһнә тускар күүндвр тогтатн.

V. Үгин болн келнә туск 15 үлгүр болн цецн үг чееҗәр келәд, 1-2 үлгүрин чинринь цәәлһҗ өгтн.

март 2014

9-гч класст хальмг келнә шүүврин даалһврмуд

9 класс

11 - вариант

I. Текстәр көдллһн.

1) Иигҗ зовҗ бәәсн мини экдм генткн зәңг соңгдна:

- Нойна көдлмшчнр дунд тана көвүн Антон үзгднә, - гиҗ нег күн келҗ.

2) Әвртә гидгәр байрлсн мини экм удл угаһар нег күүнәс мөринь сурҗ унад, нан тал ирлә. 3)Мини экм нойна хашаһас зөвәр ууҗмд мөрнәсн бууһад, намаг күләһәд, зогсад бәәҗ. 4) Нег көдлмшч терүг үзәд, өөрдәд күүндҗ. 5) Тер күн нанд зәңглв. 6) Би гүүһәд экүрн ирүв.

7) Көвүһән олсн экин байрт кемҗән уга! 8) Эн асхрулад уульҗана. 9) Хәрий гиҗ эн эрҗәнә. 10) Көвүн угаһар гертән бәәнә гидг дегд күчр гиҗәнә. 11) Би экән төвкнүлх арһ хәәнәв:

- Би эн нойнад һурвхн җил көдлхв. 12) Ик мөңг олхв. 13) Тегәд мана бүлд цуһараднь сән болх.

14) Келсим соңсад, экм тогтнв. 15) Кухньд экән дахулҗ одад, кухаркд келәд, терүнд хот өгүв. 16) Мини теҗәл бас му бишинь эн үзҗ иткв.

1.1. Текст оньган өгч умштн.

1.2. Текст нер өгәд, чинр- утхинь заатн.

II. Деформированн текст чикләд, «Хаврин йөрәл» тогтатн.

1) Ноһан өвсн нәәхләд

2) То күцц, толһа бүтн,

3) Әмтн делкә цуһарн

4) Цандг-усн элвҗҗ,

5) Хуцин өвр хуһрл уга

6) Хулха, худлын аюл уга,

7) Амулңг менд бәәтхә!

8) Цасн шулун хәәлҗ,

9) Хурһин шиир кемтрл уга,

10) Хов хууҗин шилтән уга,

11) Нарн герл дуладхад

III. Орчуллһна көдлмш.

Коротка ночь в калмыцкой степи. Поздно ложатся спать чабаны. До полуночи на стоянках ведут они неторопливые беседы. Расположившись на телегах, а то и прямо на земле, они обсуждают свои насущные заботы. А забот у них немало.

Овцы, сытые, уставшие за день, лежат чуть поодаль. Рядом с ними – их верные стражи, огромные белые овчарки. Эти не отдыхают, они ходят взад – вперед, чутко прислушиваясь к звукам и запахам. Малейший шорох – и они уже неготове. Собака для чабана – лучший друг и помощник.

IV. Билгин көдлмш.

4.1. Өггдсн төрәр келвр тогтаһад, ухан-тоолврарн хувалцтн. Төр: «Үлгүр болх күн».

4.2. Хальмг Университетин ректорла күүндвр тогтатн.

V. Үгин болн келнә туск 15 үлгүр болн цецн үг чееҗәр келәд, 1-2 үлгүрин чинринь цәәлһҗ өгтн.

март 2014

9-гч класст хальмг келнә шүүврин даалһврмуд

9 класс

12 - вариант

I. Текстәр көдллһн.

1) Нанд гер буулһх өдр зарлгдв, мини хүрмд кергтә тоот цуг диглдв. 2) Мөңгн баһдҗана. 3) Мөңг олҗ авх кергтә. 4) Би иигән-тиигән хотд кедҗ гүүнәв. 5) Мөңгн олгдхш. 6) Тиигҗ бәәтл хоша бәәдг Ярмин Муудра гидг күн нанд селвг өгчәнә:

- Чи мөңг олҗ автлан шалтглсн болад кевт.

7) Эн күүнә селвг соңсхла, хүрм хооран саагдх, эс гиҗ гер буулһлһна керг тас цуцлгдх мөн. 8) Эн мектә болн хар саната харш үндстә селвг бәәсмн.

9) Эннь манахнд урднь медгддг йовдл билә. 10) Манкан Шер гидг көвүн гер буулһх өдрән зарлчксн, хүрм өгхәр белн болҗасн кемд, терүнә ахнь Манҗ хүрмд гиҗ хоршулсн мөңгиг көзрт шүүгдсмн. 11) Не, яахмби! 12) Ик шууган һарх!

13) Манкан Шер шалтглсн болад кевтнә. 14) Хүрм хооран саагдв. 15) Болв тер худлахар шалтглсинь әәмгин әмтн цугтан медчкв, терүгәр наад бәрдг болцхав: “Мек һарһхар седхләрн Манкан Шер кевтә шалтглтн”, - гиҗ әмтн инәлддг болцхав.