1.Мойын, кеуде, омыртқаларының құрылысы.

Омыртқы vertebrae денесінен, доғасынан,7 өсіндісінен тұрады. Мойын омыртқалары-Vertebrae cervicales 7, Мойын омыртқаларының жалпы көлемі бірінші, екінші, омыртқалардан басқаларының көлемі ұлғаяды. Негізгі омыртқаларға 3-7, жанама омырқаларға 1-2жатады. Мойын омыртқаларына түсетін аздау жүктемеге сәйкес олардың денелері де кішілеу. Көлденең өсінділер көлденең өсінді тесіктернің болуымен сипатталады. 6 омыртқаның алдыңғы төмпешігі күшті дамыған. 6-7 омырт басқаларында сүйір өсінділер ұштиарында 2 ге бөлінген. 1-2 мойын омр ерекше пішіні бар.

Кеуде омыртқалары vertebrae thoracicae қабырғалармсен буындасады. Олар қабырға бастарымен буындасатын және әрбір омырқаның денесінде қабырға шұқыршақтары болуымен өзгешеленеды. Буын өсінділері фронтальді тұрады. Мойын омыртқаларының денелерінен үлкендеу келеді. Олардығ алдыңғы жағында кішкентай буын беті қабырғаларының төмпешіктерімен ьуындасатын жері болады. 11,12 көлденең өсінділерінде бұл буынның беттері болмайды.

2. Бел омыртқалары және сегізкөздің құрылыстары.

Бел омыртқалары vertebrae lumbales Сүйір өсінділері тура артақа қарай бағытталған, буын өсінділері сагиталді орн. Көлденең өсінді нағыз көлденең өсідімен барынша қосылып кеткен. Бір бөлігі оның табаны артында кішкене өсінді түрінде сақаталаған. Соныдықтан оны рудиментті қабырға дейді.

Сегізкөз vertebrae sacrales жас кезде бір сүйекке сегізкөзге бірігіп бітіседі. Сегізкөздің жоғары қараған негізі және төмен қараған төбесі бар үшбұрыш пішінді болады. Сегізкөз негізнен алдыңғы жиегі соңғы бел омыртқаның денесімен бірге алға қарай шығыңқы мүйіз түзеді. Тесіктерінің сыртына қарай көлденең өсінділермен сегізкөз қабырғаларының қосылуынан түзілген сегізкөздік латералді бөліктері жатады. Ішінен сегізкөз өзегі өтеді. Ол омыртқа өзегінің жалғасы болып табылады.

3.Қабырғалар мен төстің құрылысы.

Қабырғаларарт жағыанна арқа омыртқаларымен, алдыңғы жағынан тақ сүйек төспен қосылып кеуде торын түзеді. Төс пішіні жағынан қанжарға ұқсайды.Төс 3 бөліктен тұрады. Жоғарғы бөлігі сабы,денісі,семір тәрізді өсіндісі болады. Саптың жоғарғы жиегінде қамытты ойық, бүйірлерінде біреуден бұғана ойығы, ол бұғананың төс ұшымен буындасады.Төсте кемік майдың мол болуынан сәуле ауруын емдеу кезінде жілік майын ауыстырып салуға мүмкіндік береді.Төстің құрылыс өте бай қантамыр торы бар жұмсақ кеуек заттың молдығымен ерекшеленеді. Әр жақта 12 ден қабырға болады. Олардың барлығынығ артқы ұштары кеуде омыртқалаырының денелерімен қосылады. Жоғарғы 7 қабырға алдыңғы ұштарымен төске тікелей қосылады. Олар шын қабырғалар.Өздерінің шеміршектері арқылы төске емес алдыңғы қабырғаның шеміршегіне қосылатын келесі 3 қабырға жалған қабырға.

4.Иық белдеу сүйектері.

Буғанаos claviculare қолды дене қаңқасымен біріктіріп тұратын сүйекке жатады. Оның функционалдық қызметі, иық буынын көкрек клеткасынан тиісті қашықтыққа ығыстырып қолдың еркін қозғалуын қамтамасыз етеді. Буғана сүйегі аралас сүйегіне жатады. Дене мен 2 латералды және медиалды ұшқа бөлінеді. Медиалды бөлігінде exs sternalis төстікпен буын түзетін ершік тарізді буын беті болады. Латералды ұшында exs acromia жаурынның акрамион өсіндісімен буын түзетін жері болады.

Жаурын сүйегіscapula – 2- қабырға мен 8 – қабырға арасында орналасқан, сыртқы пішіні үш бұрыш тәрізді жұп жалпақ сүйек. Үш бұрышты болуына байланысты 3 бұрышы және 2 беті болады.

1 жаоғарғы қыры жұқалау келген. Мұнда жаурынның жоғарғы тілігі орналасқан.margo superor

2медиалды қыры ол жаурынның

жоғарғы қырынан жіңішкелеу және ұзындау болып келген.ma medialis

3жаурынның латералды қыры қалындау болып қолтық ойысына қарай бағытталған.ma lateralis

Жоғарғы бұрышы, доғалдау жоғарғы және медиальды бағытта омыртқа бағанасына қарап орналасқан.angulus superior

Төменгі бұрышы, доғалдау болып төменгі және медиальды бағытта, омыртқа бағанасына қарап орналасқан

Angulus inferior.

Латеральдық бұрышы,.бетінде тоқпан жіліктің басы мен беттесетін буындық ойысы боладыangulus lateralis.