Службовыя часціны мовы

Мэты:

• сістэматызаваць і падагульніць веды вучняў па тэме;

• выпрацоўваць навыкі правільнага ўжывання службовых часцін мовы ў вусным і пісьмовым маўленні;

• развіваць творчыя здольнасці васьмікласнікаў;

• садзейнічаць выхаванню моўнай культуры падчас камунікатыўнай дзейнасці вучняў, патрыятычных пачуццяў, спагады і міласэрнасці.

Форма работы: работа ў групах.

Тып урока: абагульняючы.

Абсталяванне: Малажай Г. М, Заіка 3. М., Чалюк Н. М. Беларуская мова: падручнік для 8-га класа ўстаноў, якія забяспечваюць атрыманне агульнай сярэдняй адукацыі, з 12-гадовым тэрмінам навучання з рускай мовай навучання. - Мінск.: НІА, 2005; запісы на дошцы; рознака-ляровыя карткі з заданнямі, «ключыкі» для правядзення рэфлексіі, на стале - букецік з вясенніх кветак.

Эпіграф:

Сябры, давайце будзем хвалявацца

За ўсіх і ўсё: за зерне ідзіця...

П. Панчанка

Ход урока

1. Арганізацыйны момант

Слова настаўніка:

- Я рада бачыць вас, дарагія сябры, у добрым настроі. Гэта, напэўна, невыпадкова. Прыйшла сапраўдная вясна: красуе прырода, красуе жыццё. Давайце і мы сёння на уроку будзем радавацца жыццю, вясне і выкарыстаем у вусным і пісьмовым маўленні для выказвання сваіх думак, выражэння пачуццяў вядомыя нам службовыя часціны мовы. А прыгожы букецік з вясенніх кветак - гэта сімвал абуджэння прыроды, сімвал творчасці.

(Настаўнік звяртае ўвагу на эпіграф, запісаны на дошцы.)

- Назавіце вядомыя вам службовыя часціны мовы, якія сустракаюцца ў тэксце эпіграфа. (Давайце - часціца, за – прыназоўнік, і - злучнік.)

- Сёння мы будзем працаваць над сістэматызацыяй і падагульненнем ведаў па тэме «Служ­бовыя часціны мовы», выпрацоўваць навыкі правільнага ўжывання службовых часцін мовы ў вусным і пісьмовым маўленні, развіваць творчыя здольнасці, выхоўваць добрыя і спагадлівыя адносіны «да ўсіх і ўсё: да зерня і дзіця». Мы працуем у групах. Нагадаем умовы працы. (Вучні адзначаюць: паважаем думку кожнага, захоўваем цішыню, высокі ўзровень арганізацыі рабо­ты. Памятаем, што памыліцца можа кожны.)

2. Праверка дамашняга задания

Вучні выконвалі творчыя работы (сачыненні, вершы, казкі на тэму «Жыць без вас, службо­выя часціны мовы, немагчыма!»).

Дзейнасць вучняў: работы чытаюцца ў групах, вучні абмяркоўваюць іх змест, выбіраюць самую лепшую работу, якую чытаюць для ўсіх вучняў класа. Прыклад верша васьмікласніка:

Службовыя часціны мовы...

Вы служыце для сувязі ў словах,

Для аб'яднання частак сказаў,

Для выражэння пачуцця.

Без вас жыццё здаецца сумным,

I не хапае ў ім «біцця».

Хачу сказаць «Вялікідзякуй»

За вашу службу кожны дзень.

Пытанне класу:

- Якую ролю адыгрываюць службовыя часціны мовы ў вусным і пісьмовым маўленні? (Упрыгожваюць нашу мову, дапамагаюць больш поўна і граматна фармуляваць думкі.)

3. Абагульненне і сістэматызацыя ведаў

Выкананне заданняў па картках (прапануюцца карткі рознага колеру). Прадстаўнікі ад кожнай групы бяруць картку з заданием.

Задание для 1 групы па тэме «Прыназоўнік» (чырвоны колер)

Вусна: знайдзіце ў прапанаваным тэксце прыназоўнікі, растлумачце іх правапіс, правільна спалучыце са словамі. Вызначце стыльтэксту.

Пісьмова: выпішыце прыназоўнікі, адзначце, з якім склонам яны ўжываюцца.

Сонейка прачынаецца

Над (луг) паволі, няспешна уставала сонца. Яно, падымаючыся з (трава), увачавідкі боль-шала, здавалася, шчодра распускаецца вялікі бутон нейкай пунцовай краскі.

Сонца адскочыла ад(зямля) і загайдалася на (луг), быццам гэтая травінка не давала яму падымацца вышэй. Сонейка спяшаецца насустрач (новы дзень).

Задание для 2 групы па тэме «Злучнік» (блакітны колер)

Вусна: знайдзіце ў прапанаваным тэксце злучнікі, растлумачце, з якой мэтай выкарыстоўваюцца яны ў тэксце.

Пісьмова: выпішыце злучнікі, выканайце марфалагічны разбор аднаго з іх на выбар. Вызначце стыль тэксту, дайце яму загаловак.

Вясна начала хуценька адмыкаць чароўнымі ключыкамі замок за замком, якімі былі замк-нутыя за зіму скарбы зямлі.

Павярнула адзін ключык - выпаўзла на светзялёная траўка, раскінулася лужкамі-палянкамі, акаймавала сцежкі. За ёю вылазяць ягаднікі і маладзенькая ломкая папараць.

Другі залаты ключык павярнула вясна-красуня. Зляцелі на абочыны сцежак сарамлівыя фіялкі-прыгажуні.

Трэці чароўны ключык дастаеды адмыкае новы скарб вясна-чараўніца. Зазелянелі доўгія косы бяроз, але бярозавыя лісткі даверлівыя, ласкавыя, яшчэ клейкія, як чыстае сэрца дзіцяці. Задание для 3 групы па тэме «Часціца» (зялёны колер)

Вусна: дакажыце, што прапанаваныя сказы з'яўляюцца або не з'яўляюцца тэкстам. Знайдзіце часціцы, растлумачце іх правапіс.

Пісьмова: выпішыце часціцы, вызначце іх разрад.

Дабрыня - гэта каштоўнасць, якая перамагае ўсё: жорсткасць,двудушнасць, (не)давер... (Толькі, вось) дабрыня асвятляе душу, іяна яднае людзей.

(Як, што за) легка быць добрым з добрым! Паспрабуйце (ж) быць добрым з благім. (Ці, няўжо) адкажуць людзі дабром на дабро, якія (б) благія яны ні былі?

Дзейнасйь вучняў: прадстаўнікі ад кожнай групы прапануюць вынікі працы (вусна каменці-руюць заданні, а на дошцы запісваюць тую частку задания, якую выконвалі пісьмова. Вучні іншых груп вядуць запісы ў сваіх сшытках. Такім чынам, васьмікласнікі паўтараюць усе разра-ды службовых часцін мовы).

- Узгадаем, што аб'ядноўвае службовыя часціны мовы, чаму яны атрымалі назву - службовыя. (Часціцы, злучнікі, прыназоўнікіне маюць самастойнага значэння, не бываюць членамісказа.)