Добавил:

Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.

Вуз:

Казахский национальный технический университет им. К. И. Сатпаева

Предмет:

[НЕСОРТИРОВАННОЕ]

Файл:

shpor_rnm_po_alfavitu.docx

Скачиваний:

Добавлен:

01.05.2025

Размер:

1.07 Mб

Скачать

☆

<<< < Предыдущая 1 23 / 53 4 5 > Следующая >>>

13.3 Қабат ішінде жандару

Көмірсутектердің ауамен экзотермиялық реакцияға түсу қабілеті бар. Осының арқасында біз мұнай қабатында жылу алып, қолдануға болады.

Қабат ішінде жану тәсілінің негізіне кеуекті ортадағы жанбай қалған мұнай фракцияларының жылжуын үлкейтуге арналған, мұнай бөлігінің жану процесі енгізілген. Жану процесін арнайы жабдықтар көмегімен істейді. Ұңғы түбінің зонасында белгілі бір температура деңгейін тудырады да, ары қарай бұл процесс автономды режимде, бір немесе бірнеше ұңғымаға ауа жіберу арқылы жүреді. Ереже бойынша жану фронтының температурасы сулы бу қанығу температурасынан үлкен болады. 400-600°С деңгейінде болады.

Қабатта жылжымалы жану фронтын жасау жылу шығындарын азайтып, жылулық әсердің тиімділігін жоғарылатады.

Мұнайдың кокс тәрізді қалдықтарымен қаныққан кезекті ортада қабатқа қажетті мөлшерде ауа берілетін кезде үздіксіз жану мүмкін болады.

Жану нәтижесінде қабатта мұнайдың термиялық айдауы және бөліну өнімдерінің жану фронтының алдындағы аймаққа кетуі жүреді. Мұнайдың термиялық айдаудың кокс тәрізді қалдықтары кезекті ортада жану ошағын ұстап тұратын отын болып табылады. Жану аймағы айдау ұңғылардың қабырғасынан радиалды бағытталады. Түзілетін ыстық газдар мұнай мен суды өндіру ұңғыларына қарай ығыстырады. Жылулық фронт жасау нәтижелерінде келесілер жүреді.

Температурасы 450-500º С – ге жететін.

1. жынысты жану фронтының алдында қанықтыратын мұнайдың кейбір компоненттерінің (жеңіл) газ фазасына өтуі.

2. мұнай құрамындағы көмірсутектердің ыдырауы (крекинг)

3. Крекинг – үрдісі нәтижесінде түзілген кокс тәрізді қалдықтың жануы.

4. жыныс кеуектерінде парафиндердің және асфальтендердің жануы.

5. фронт алдындағы қабат суының бу фазасына өтуі.

6. мұнайдың қызуы және жану фронтынан газ ағынымен келетін мұнайдың жеңіл фракцияларымен араласу нәтижесінде фронт алдындағы мұнайдың тұтқырлығының азаюы.

7. температура төмендеу шамасы бойынша фронт алдында жоғары мұнайға қаныққан жылжымалы аймақтың түзілуі және мұнайды айдаудың өнімдерінің конденсациясы.

Қабат ішінде жандыру кезінде қабатта бірнеше аймақ құралады.

1 4.1- сурет қабат ішінде жанудың схемасы:

1 – айдау ұңғысы (ауа);

2 - өндіру ұңғысы;

3 – мұнай қанығушылықтың таралуы;

4 – су қанығушылықтың таралуы;

5 – температураның таралуы

осы аймақта жану фронты өткеннен кейін қалған жылумен қыздырылатын ауа айдалған жанбаған мұнай немесе кокс іздері бар жану аймағы.
Максимальді температурасы 300-500ºС-ге жететін жандыру аймағы. Бұл аймақтағы жылу негізінен конвекция есебінен беріледі.
Жану аймағынан келетін ыстық газбен мұнайдың қыздыру нәтижесінде мұнайды фракцияға айдай жүретін булану аймағы. Бұл аймақта қабат және байланыс сулары қабаттың температурасына және қысымына тәуелді құрғақ немесе ылғалды буға айналады.
Температура төмендеу әсерінен көмірсутектердің және су буларының конденсациясы жүретін конвенсация аймағы. Мұнай мен су конденсацияланбаған газдармен және жану нәтижесінде түзілген СО₂, СО және N₂ газдарымен өндіру ұңғыларына қарай ығыстырады.
Құрамында 3 компонент – мұнай, су және газ болатын ұлғайған су қанығушылық аймағы.
Мұнайдың алдындағы аймақтардан қозғалу нәтижесінде түзілетін және мұнайдың көмірсутектердің жеңіл фракциясымен байытылу нәтижесінде тұтқырлығы төмен мұнайдан тұратын ұлғайған мұнай қанығушылық аймағы.

Қабат температурасы бастапқы кейінде қалатын, сондықтан да ығыстырылатын мұнайдың тұтқырлығы төмен болатын ауытқымаған аймақ.

Қабат ішінде жану үрдісінің термодинамикалыққ және гидродинамикалық есептері күрделі есеп түрінде келеді, бірақ арнайы әдебиетте үрдіс параметрлерін есептеудің жақындатылған әдістері, қабатта жану кокс тәрізді қалдықтың жануы және крекинг мұнайды айдау оған қабат мұнайының 5-15% дейін қоры шығындалады, нәтижелерінде жүреді.

Бұл мөлшер мұнайдың химиялық құрамына қабат параметрлеріне, және және басқа факторларға тәуелді. Тәжірибе жүзінде кокс қолдығының мөлшері қабат көлемінің бірлігіне анықталады. Сонан кейін есептік жолмен немесе сол сияқты тәжірибе жүзінде кокс қалдығының массасының берілген жағуға қажетті қышқылдандырғыштың (ауаның) мөлшері анықталады. Үрдіске ауа оттегінің барлығы емес, ал оның бөлігі ғана қалдырады деп есептелінеді.

Оны ауа пайдаланудың 0,8-0,9-ға тең коэфициентін енгізумен есептейді. Қабатта жану фронтының кеңеюі шамасымен айдалатын ауа мөлшері сәйкесінше өсуі керек.

Мұнайдың кокс тәрізді қалдығының жануы шамамен 375°С температурада жүреді. Мұндай температураны ұстау үшін, сәйкесінше үздіксіз жануды қолдау үшін жыныстың 1м³ 20-40 кг кокс табу қажет. Кокстың мұндай мөлшерін салыстырмалы тығыздығы 0,870 тен жоғары ауыр мұнайлар ғана береді. Жеңіл мұнайлар үрдісіне қажетті кокс тәрізді қалдықтың мөлшерін бермейді. Бір жағынан, салыстырмалы тығыздығын 1-ден жоғары өте ауыр мұнайлар үрдісінің тиімсізділігіне әкеледі өйткені бұл жағдайда мұнай құрамындағы кокс мөлшері көп және ығыстыратын мұнай көлемі аз болуы мүмкін.

1кг коксты жағу үшін шамамен ауаның ауа өтетін 100% пайдалану кезінде 11,3 м³ қажет. Бірақ есептеуге пайдалану коэфицентін 70-90%деп алады. Осылайша құрамында 20-40кг кокс бір жыныстың 1м³ – ның жану үрдісін қамтамасыз ету үшін ауаның шамамен 325тен – 500 м³ дейінгі мөлшері қажет болады.

Қабатта кокстың жануы жасанды немесе өзіндік жүреді. Мыс: Павлова Гора мұнай кенішінде жану фронты 66 тәулік бойы шамамен 600м³ауа айдағаннан кейін өздігінен жүрді. Басқа учаскеде үрдісті үдету үшін қабатта жандыру 54 сағат бойы түптік газды жандырғыш көлемімен жүзеге асырылды. Осы уақыт ішінде түпке шамамен 25 мин. жылу енгізілді. Қабатты жандару үшін сонымен қатар түптік электр қыздырғыштар және жандарғыш химиялық қоспалар қолданылады. Жандыруды әрі қарай қолдау қажетті мөлшерді қышқылқандарғышты ауаны айдаумен жүзеге асырылады.

Қабат ішінен жандарудың тікелей ағынды және қарама қарсы ағындық түрлерін бөледі. Тікелей ағында үрдіс кезінде жану ошағы қабат бойынша айдалатын ауа бағтында қозғалады, яғни айдау ұңғысынан қоршаған игеру ұңғыларына қарай. Бұл жағдайда қабат айдау ұңғысының жағынан жандырылады. Жанудың тікелей ағынды үрдісі салыстырмалы жеңіл мұнайларда түйінді деп саналады. Мұнай барлық қабат бойынша жану фронтының алдында қабатқа жақын температурада ығыстырылады. Бұл келушілік болып табылады. Қарама қарсы ағыны үрдісі кезінде жану ошағы қабат бойынша ауаға қарама қарсы бағытта қозғалады, яғни игеру ұңғыларынан айдау ұңғыларына қарай бұл жағдайда мұнай игеру ұңғыларының түбінде орталық айдау ұңғысы арқылы қышқылдандырғыш беру кезінде жандырылады.

Бұл кезде қыздырылған аймақ тікелей ағынды үрдістен сияқты жану фронтының артында емес, алдында қалады. Бұл мұнайдың ығыстыруына тиімді ықпал жасайды.

Сонымен қатар құрғақ ылғал және өте ылғал қабат ішінде жандыру түрлерін бөледі, құғақ жандару құрамында су булары жоқ атмосфералық ауаны қышқылдандырғышты айдау кезінде жүзеге асырылады. Ылғалды жандыру кезінде ауаның 1м³ – не шамамен 1литр су қосылады.

Өте ылғалды жандыру кезінде, су мөлшері 5м – ге дейін жеткізіледі.

Қабат ішінде жану ошағының аймағында бу генерациясы кезінде байланыс сулары буланғанда су өткізгіштігі нашар аймақтан мұнайдың толық ықпал жасайтынын ескере отырып, айдалатын ауаға будың жану аймақта генерациясы үшін рас ылғалдың мөлшерін қосу ұсынылды.

Кокс мөлшерінің артықшылығында және байланысудың аз мөлшері кезінде мұндай шара айдау аймағындағы температураның төмендеуіне және жану фронтының алдында орналасқан жылдық өтуіне әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, кейбір көлемдегі суды қосу ағымын меншікті шығынын төмендетеді, сонан кейін сәйкесінше бұл компрессорлы станциялардың қуаттылығын азайтады. Ылғалды жану кезінде ауаның меншікті шығынын 1,5-3 есе төмендетуге болатынын көрсететін мәліметтер бар.

Қабатта жану үрдісін бақылау өндіру және арнайы бақылау ұңғыларының түп температурасын өлшеу көмегімен, сол сияқты шығарылатын газдардың негізінен ондағы СО₂ құрамын талдау арқылы жүзеге асырылады

Қандай жағдайда аудандап су айдау қолданылады

Алаңда су айдау – бұл кен орынды игерудің ең жоғары қарқынды қаматамасыз ететін, қабатқа әсер етудің қарқынды жүйесі. Бұл жүйе кезінде өндіру және айдау ұңғымалары бес, жеті және тоғыз нүктелік тор түріндегі дұрыс геометриялық блоктарымен орналасады, ондағы айдау және өндіру ұңғымалары кезектесіп тұрады (3.1 сурет).

18.1 - сурет. Алаңда су айдау кезінде ұңғымалардың орналасу сұлбасы:

а – 5 нүктелік; б – 7 нүктелік жүйе; в – 9 нүктелік жүйе;

симметриялық элементтер пунктімен белгіленген

Ұңғымалардың мұндай бірқалыпты торлары бойынша аудандарды бұрғылау кезінде, бес нүктелік сұлбада әрбір айдау ұңғымасына бір өндіру, жеті нүктелік сұлбада екі өндіру, ал тоғыз нүктелікте үш өндіру ұңғымалары келеді. Айдау ұңғымалары өнім бермейтіні ескеріле отырып, тоғыз нүктелік сұлба экономикалық тиімді екені көреміз, бірақ бұл кезде кенішке әсер етудің қарқындылығы аз болады және судың өндіру ұңғымаларына жарып өтуі кезінде кентіректердің бар болу ықтималдылығы жоғары болады. Бұрыннан, алаңда су айдау өндірудің соңғы сатыларында мұнай өндірудің екінші әдісі ретінде қолданылып келеді. Бірақ, алаңда су айдау жүйесінің өзіндік мәні бар, ол қабаттың жақсы зерттелген кезінде, өндірудің бастапқы сатыларында тиімді қолданылуы мүмкін.

Қорытындылай келе, ұңғымалардың орналасуының аталған сұлбалары тек су айдауда ғана емес, газ айдауда немесе газбен және сумен жиетеу (жұрын, оторочка) түріндегі әртүрлі еріткіштерді ығыстыру кезінде де қолданыла алатыны көрінеді. Бірақ, әсер етудің басқа әдістерінің қолданылу ауқымы, су айдаумен салыстырғанда аз болғаны соншалық, ұңғымаларды су айдау кезінде орналастыру туралы айту қажет болды.

ҚҚҰ кезінде айдау көлемін анықтау.

Су айдап ҚҚҚ – дың техникасы мен технологиясы үрдісті, оның ауқымын, айдау мен өнім алудың орнын толтыратын деңгейді, қорды алу мерзімін, айдау және өндіру ұңғымаларының санын сипаттайтын кейбір түсініктермен және анықтамалармен байланысты. Мұндай сиппаттамалардың қатарына айдалатын су мөлшері жатқызылады. Мұнайды алу қабаттан қанығу қысымы жоғары қысым кезінде жүретін жасанды суарынды режимде, қабат жағдайларына келтіріліп алынатын сұйықтық көлемі, қабат жағдайларына келтіріліп айдалатын сұйықтық көлеміне, яғни қабат температурасына және қысымына тең болуы керек,. Бұл жағдайларда қабат өнімі тек мұнайдан және судан құралатындықтан, ал газ еріген күйде болғандықтан, қабат жағдайына келтірілген сұйық шығымының баланс теңдеулерін келесідей жазуға болады:

(12.1)

Q _наг – стандартты шарттарда (мысалы м³/г) айдалатын судың көлемдік шығыны b_в – айдалатын судың, қабат температурасына дейін қыздырған кездегі судың өсу көлемін ескеретін және қабат қысымына дейін сығу кезіндегі оның көлемінің азаюын ескеретін, көлемдік коэффициенті (бірқалыпты қабат температурасы мен қысымы үшін b_в=1,01); Q_н – стандартты шарттарда (тауарлы мұнайдың дебиті) мұнайды көлемдік өндіру (дебит қосындысы); b_н- мұнайдың еріген газ, температурасының жоғарылауы және қысымнан шамалы сығылуы есебінен кеңеюін ескеретін мұнайдың көлемдік коэффициенті (әрбір нақты қабат үшін b_н pVT қондырғыларында тәжірибелі анықталады немесе статистикалық формулалар бойынша жуықтап есептелінеді. Әдетте b_н = 1,05 – 1,30, бірақ кейде жоғарғы будың грозныйлық кен орындарының мұнайлары үшін 2,5 шамасына жетеді); Q_в – стандарттық шарттарда өлшенген, қабаттан алынатын суды көлемдік өндіру; – тұщы судың көлемдік коэффициентінен ерекшелене алатын, өндірілетін минералды судың көлемдік коэффициенті; Q_ут – сыртқы аймаққа кететін судың көлемдік шығыны; К –сулардың жарылуы кезінде және басқа технологиялық себептерден кезеңдік жұмысы кезінде, айдау ұңғымаларының өзіндік ағуға су шығынын ескеретін коэффициент. Әдетте К = 1,01 – 1,15.

(12.1) теңдеуінен айдалатын судың шығынының Q_наг табамыз. Айдау ұңғыларының саны N_наг, олардың орташа дебиті Q_наг және айналатын судың шығыны Q_наг келесі қатынаспен байланысты.

Q_наг
=q_наг ∙n_наг, (12.2)

Егер айдау ұңғымаларының тәжірибелі нәтижелері бойынша немесе есептеу нәтижелері бойынша олардың дебиті Q_наг белгілі болса, онда (12.2) теңдеуінен айдау ұңғымаларының қажетті санын n_наг анықталады.

Қанығу қысымы. Газды фактор.

Қанығу қысымы – сұйықтықтан бөлінген ерітетін сол газдың еркін күйінің басталуындағы қысым.

Газды фактор – қабат қимасы арқылы өтетін көлемді сұйықтық шығымына көлемді газ шығымының қатынасын айтамыз.

Мұнай шоғырының қабаттық қысымнан басқа маңызды параметрі болып, қанығу қысымы Р_қан болып табылады. Қанығу қысымын, мұнай сынамалардың зертханалық зерттеудің негізінде анықтайды. Бұндай әдісті терең шоғырланған қабаттарда қолдану, қиынға соғады.

Еріген газ режимінің іске асу шарттары.

Р_қаб>Р_қан(қабаттық қысым қанығу қысымынан төмен);
Р_қаб >Р_қан , мұндаР_қаб-орташа қабаттық қысм , Р_қан-қанығу қысымы.

Бұл шарт кезінде қабатта еркін газ жоқ, мұнайдың өзі немесе мұнай сумен фильтрацияланады.

Құрғақ тура жану дегеніміз не?

Қабатта жылжымалы жану фронтын жасау жылу шығындарын азайтып, жылулық әсердің тиімділігін жоғарылатады.

Қабат режимдері. Қабаттың су арынды режимі. Қабаттың серпімділік режимі. Қабаттың газ арынды режимі.

Бес режимді айрықша бөледі:

Суарынды (табиғи және жасанды)
серпімді
гз арынды(газ шапкасының режимі)
еріген газ режимі
гравитациялық
Бұл режим кезде мұнайдың ығысуы, шоғырды қоршап тұрған судың және қабат қаңқасының серпімді ұлғаюының әсерінен жүреді. Бұл режимнің іске асуының негізгі шарты (суарынды сияқты) қабаттық қысымның қанығу қысымнан жоғары болуы (Р_қаб >Р_қан). Қабат тұйықталған, бірақ үлкен болуы тиіс, өйткенің оның серпімді энергиясы мұнайдың негізгі қорын алуға жететіндей болуы тиіс.
Ортаның серпімділігінің көлемдік коэффициенті осы ортаның алғашқы көлемінің үлесі болып анықталады, оған қысымның бірлікке өзгерісі кезінде, осы көлем өзгереді, яғни
,

мұнда - көлемінің өсуі (серпімді режим есебінен)

-қысымның өсуі (қысымның төмендеуі);

V-ортаның алғашқы көлемі.

Мұнайдан үздіксіз газдың бөлінуі кезінде мұнай шоғырын дренаждау және оның еркін жағдайға ауысуы, осы көлем арқылы газ мұнай қоспасын жоғарлату және қоспаны төменгі қысым нүктелерінде (ұңғы түбіне) фильтрациялау, еріген газ режимі деп аталады.

Еріген газ режимінің іске асу шарттары.

Р_қаб>Р_қан(қабаттық қысым қанығу қысымынан төмен);
нұсқа сыртында судың жоқтығы немесе нұсқа сырты суының қарқынды болмауы;
газ шапкасының болмауы
геологиялық шоғыр жабық болуы тиіс.

Бұндай шарттарда қабаттың мұнай қаныққан бөлігінің барлық көлемінде, қабаттық энергия біртекті таралған. Бұндай режим кезінде шоғыр ауданында ұңғымаларды біртекті орналастыру принципі заңдылықты болады.

МКОИ барысында мұнайды сумен ығыстыру режимінде кеуекті серпімді ортада сұйықтың серпімді фильтрациясымен кезігуге дәл келеді,дұрысын айтсақ,әрдайым орнатылмаған фильтрациямен. Осыған орай, мұнай шоғырын өңдеу-салыстырмалы ақырын процесс,сұрақтарды шешу үшін қатты тәртіптегі режимге келу керек,яғни сұйықтың тығыздығымен кеуекті ортаның тығыздығына сүйену керек. Бұны,әсіресе, кен орынды өңдеу қабаттық қысымды ұстау арқылы іске асса қабылдауға болады.

Егер қарастырылып отырған фильтрациясының облысында сұйық пен қабаттың кез келген нүктесіндегі шекті шарттар мен параметрлер белгілі болса, бұл жағдай ұңғының түптегі шығымы мен түптегі қысымның өзара байланысын нақты және оңай тәсілмен табуына әкеледі.

ММММММ

Мұнай кен орындарын игеруді талдаудың мақсаты не? Мұнай кен орындарын игеруді реттеу дегеніміз не? Мұнай кен орындарын игеруді реттеу әдістері

МКОИ бақылау, талдау және реттеу

Игеру барысына бақылау жасау. Жобаны енгізу кезінде содан соң кенішті игерудің барлық мерзімі бойындағы МГӨБ-ның негізгі геологиялық және технолногиялық қызметкерлерінің негізгі функцияларының бірі бақылаудың жүйелік қызметі болып табылады. МКОИгерудің қазіргі кездегі ережелеріне сәйкес игеруге бақылау келесі мақсаттарда жүргізіреді:

1тұтас алғанда кенішті игеру жүйесінің нақтылы технологиялық тиімділігін бағалау және оны жүзеге асыру мен реттеу бойынша жекелеген техгологиялық іс-шараларды бағалау.

жүзеге асырылып отырған игеру процессін қолайландыру ұшін және оны жетілдіруге байланысты іс-шараларды жобалауға қажетті ақпараттарды алу.

Сонымен қатар барлық объектілерде кез-келген игеру тәсілдері кезінде мынадай бақылаулар жүзеге асырылады.

ағымдағы және жинақталған мұнай, су және газ өндірудің өзгеру динамикасын, сонымен қатар тұтас алғанда кеніш бойында жекелеген қабаттар бойынша бөліктермен (участкелермен) жекелеген ұңғылар бойынша айдалатын жұмысшы реагенттерінің мөлшері.

2тұтас алғанда кеніш бойынша жекелеген бөліктер мен қабаттар бойынша ығыстырылып шығарылатын агентті ендіру шекарасының жағдайы.

3мұнайға қаныққан қабаттарды ағымдағы ығыстыратын агенттерді ендіру бөліктеріне (участкелерге) бөлу

4тұтас алғанда кеніш бойынша бөліктер мен қабаттар бойынша қабат қысымының таралуы ұнғы сағасындағы (буферлік) және құбыр сыртындағы қысымның ұңғы бойыншы таралуы.

5өнімділіктің қабылдағыштықтың ағымдағы коэффициенттері және ұңғының гидродинамикалы жетілгендік дәрежесін сипаттайтын параметрлер.

6қабаттардың ағымдағы гидроөткізгіштіктің таралуы.

7контур сыртындағы аймаққа және басқа қабаттарға жұмысшы агентінің ағып өтуі.

8игеріліп отырған объекті қабаттарының арасындағы сұйықпен газдың ағынның байқалуы және қарқындылығы

9қабаттағы және жер бетіндегі жағдайлардағы өндірілетін сұйық пен газдың физико-химиялық қасиетінің өзгеруі.

10) ұңғының өнімділігінің жоғарлауы және қабаттың мұнай бергіштігінің жоғарлауы бойынша нақтылы технологиялық іс-шаралардың тиімділігі.

Шоғырларды өңдеу процессін бақылау үшін, гидродинамикалық, геофизикалық, лабораториялық зерттеу кешендері, сонымен қатар,параметрлердің жүйелі өлшеулерін жүргізеді.

Зерттеулердің толық жоспарлары авторлық қадағалау бастаушымен, геологиялық бөлімдермен құрастырылады.

Бақылау қызметшінің есеп кешені, берілген өңдеу жүйелерін жүзеге асыруға қажет, жобалық құжаттарда, авторлық қадағалау және геология кәсіпшілік өңдеу анализінде беріледі.

Мұнай кен орындарын игеру процесінде бақылау не үшін жүргізіледі? Ұңғыны гидродинамикалық зерттеу

МКОИ бақылау, талдау және реттеу

Сонымен қатар барлық объектілерде кез-келген игеру тәсілдері кезінде мынадай бақылаулар жүзеге асырылады.

3мұнайға қаныққан қабаттарды ағымдағы ығыстыратын агенттерді ендіру бөліктеріне (участкелерге) бөлу

6қабаттардың ағымдағы гидроөткізгіштіктің таралуы.

7контур сыртындағы аймаққа және басқа қабаттарға жұмысшы агентінің ағып өтуі.

8игеріліп отырған объекті қабаттарының арасындағы сұйықпен газдың ағынның байқалуы және қарқындылығы

Зерттеулердің толық жоспарлары авторлық қадағалау бастаушымен, геологиялық бөлімдермен құрастырылады.

Дренаждау режимін дұрыс бағалаудан, ұңғымадан сұйықты алудың технологиялық мөлшері, шекті мүмкін болатын динамикалық түптік қысым, игерудің гидродинамикалық көрсеткіштерін жобалауға арналған есептік математикалық аспапты таңдау, сұйық және газ өндіруінің көлемін анықтау, ұңғымалардың сулану үрдісін есебі, сонымен қатар игеру кезінде максималды мүмкін болатын соңғы мұнай бергіштік коэффициентіне жетуге қажетті болатын шоғырға әсер ету шаралары тәуелді болады.

Алайда шоғыр режимін анықтау үнемі оңайлыққа соқпайды, өйткені бірқатар жағдайларда режимді анықтайтын көптеген факторлар бір уақытта іске асады. Идеалды болатын жағдайларды қарастырайық, яғни қандайда бір режим «таза» түрде іске асады немесе игеру барысында шоғырдың өзгерісі тек бір режиммен шартталған ал басқа режим не мүлде болмайды, не ескермеуге болатын, елеусіз болады.

МКОИ-дің әр жылына салынатын меншікті күрделі қаржылар

МКОИгерудің әрбір жылына салынатын меншікті КҚ деп - жинақталған КҚ–ды жылдық өндірілген мұнайға қатынасын айтады. Бір тонна жаңа қуатқа салынған меншікті КҚ–лар деп – белгілі бір уақыт кезеңінде (мерзімінде) салынған КҚ–дың осы уақыт кезеңінде жаңа ұңғылардың есептелген өлшеміне қатынасын айтады.

Ағымдағы шығындардың екі түрі болады. Бірі негізінен мұнай, су және газды ағымдағы өндіру көлеміне байланысты болса, онда басқалары негізінен ұңғы сандарымен анықталады. Негізінен механикаланған өндіру тәсіліне жұмсалатын энергияға, тасмалдауға, мұнайды алғашқы өңдеуге кететін шығындар мұнай, газ және суды өндіру деңгейіне байланысты болады.

Мұнай мен газды өндіруге байланысты барлық шығындар пайдалану шығындарын құрайды. Осы ағымдағы шығындар мен негізгі қордың құнына амортизациялық төлемдер кіреді. Есептеу кезінде пайдалану шығындарын қосады (суммалайды):

Мұнай қабаттарына жылумен әсер ету әдістері қандай жағдайда қолданылады?

Егер қабат температурасы қабат жағдайларда парафиннің кристалдана бастағандағы температурасына тең немесе жақын болса, онда мұнайды салқын сумен ығыстыру қабаттың салқындауына парафин түсуіне және кеуектің тығындалуына әкеледі, бұл қабаттың біртексіздігі кезінде ұлғая түседі. Айдалатын салқын су өткізгіш қабат бойымен тез қозғалып, оның әсерінен өткізгіштігі төмен жоғары немесе төмен жатқан қабатшалардың салқындауының себебі болады. Салқындау мұнайдың қоюлануына одан да тиімсізі – еріген парафиндердің қатты фазаға түсуіне және қабатшалардағы мұнай қорының концервациясына әкеледі. Айтылған мұнай қасиеттерінің ерекшеліктері және қабаттың қатты қабаттың біртексіздігі мұндай қабатқа жылутасығышты айдау кезінде айтарлықтай эффектіні алуға әкелуі мүмкін. Бұл жағдайларда ыстық су (немесе бу) өткізгізгіштігі жақсы қабатқа өтіп, қабаттың жоғары не төмен жатқан қабатшаларын қыздырады, бұл мұнай тұтқырлығын төмендетеді және қордың толық алынуына ықпал жасайды.

Қабатқа жылулық әсер етудің әдістері қабаттың мұнай бергіштігін жоғарылату әдісі ретінде және тұтқырлығы жоғары мұнайды және таушайырларды өндірудің негізгі тәсілі ретінде тиімді. Жылулық әдістер негізгі түрлерге бөлінеді:

1. Қабатқа ыстық жылу тасығыштарды (су немесе бу) айдау.

2.Қабат ішінде жылжымалы жағу ошағын жасау.

3.Қабаттың түп аймағын айналымдық жылулық өңдеу.

Мұнайды көмірқышқыл газымен ығыстыру әдісінің қолданылу критериі.

Мұнай кенорындарын жай технологиялармен немесе судың шығару қабілетін көтеру арқылы су айдағаннан кейін жер астында 30-70% бастапқы мұнай қоры алынбай қалады.

Қабатта қалған мұнай мөлшерін тек қана мұнай мен сумен араласатын немесе контакта тартылуы төменгі фаза аралық жұмыс агенттері шығара алады. Мұндай жағдайлар мұнайды көміртегінің қос тотығы немесе мицеллярды күштердің теріс әрекетін мұнайды шығару кезінде толық жояды. Бұл тәсілдер потенциалды және перспективті қатарларына жатады. Себебі бұл тәсілдерді қолданғанда қалған мұнай қанығуы 2-5 % болады. СО₂ технологиясының мұнай шығаруының басты жағдайы оның тазалығы. Мұнаймен жән сумен спирт сұйық көміртегінің қос тотығы араласа алады. Бірақта жақсы спирттер(бутилді,проилді) суда нашар ериді, ал басқалары(этилді және метилді) керісінше мұнайда нашар ериді. Көміртегінің қос тотығы суда және әртүрлі құрамдағы және тығыздықтағы мұнайларда ериді.

Қысым көтерілген сайын СО₂ –ң суда жақсарады, ал тепер-ры көтерілсе керісінше нашарлайды.

Суда СО₂ еріген кезде, оның тұтқырлығы елеусіз ұлғаяды. Судағы СО₂-ң массалық құрамы 3-5%-ды құраса, оның тұтқырлығы 20-30%-ға ғана ұлғаяды. СО₂ суда еріген кезде түзілітен көмір қышқылы Н₂СО₃ қабаттағы жыныстар мен цементтердің кейбір түрлерін ерітіп, оның өткізгіштігін арттырады(құмтастардңкін 5-15%-ға, доломиттердікін 6-7%-ға). СО₂ бар жерде сазды түйіршіктердің ісінуі төмендейді. Судағы көміртегінің қос тотығы жыныс түйіршістердің бетін жабқан пленкалық мұанйды жарып, шайып шығаруға қабілетті және сулы пленканың бұзылу мүмкіндігін азайтады. Осының әсерінен мұнай тамшылары аз фазалық керіліс кезінде кеуекті каналдарға еркін ораналасады және мұнайдың фазалық өтткізгішітгі ұлғаяды.

Мұнайда СО₂- еріген кезде мұнайдың тұтқырлығы азайып, тығыздығы өседі, ал көлемі едәуір ұлғаяды: мұнай ісінген сияқты болады.

Мұнайда СО₂ еріген кезде, оның көлемініңң 1.5-1.7 есеге ұлғаюы тұтқырлығы аз мұнайдан тұратын кен орындарын игеру кенде қабаттың мұнайбергіштігін арттырудағы үлесі зор. Тұтқырлығы аз мұнайды ығыстыру кезінде негізгі фактор, ығыстыруды жақсартатын фактор-мұнайдың СО₂ еріген кезде оның тұтқырлығын азайту, мұнайдың бастапқы беттік керілісі үлкен болған сайын, соғұрлым оның тұтқырлығы төмендейді.

Бастапқы тұтқырлық, мПа*с	СО₂ толықтай қаныққан кезде, мПа*с
1000-2000	15-160
100-600	3-15
10-100	1-3
1-9	0.5-0.9

СО₂ технологиясының мұнай шығаруының басты жағдайы оның тазалығы.

Таза СО₂(99,8-99,9%) минималды қысымды енгізу бар. Ол мұнаймен жақсы араласады және оны шығарады.

СО₂ қабатқа оңай енгізу амалы ол суды айдау. Суды СО₂ мен (3-5%) қанықтырады. Қабатта СО₂ судан қалған мұнай фронтына өтеді, онда мұнайды көлемін және фильтрлеу құрамын, тұтқырлығы мен фазалық өткізгіштігін өзгертеді.

Мұнай бергіштік коэффициенті. Мұнай бергіштікті арттыру әдістері.

Бірінші саты 1894ж. орыс геологы А.Н.Коншин қалдық мұнайды мұнай өндірудің табиғи төмендеу қисығы бойынша анықтауға болады деген ұсынысынан бастау алады. Жалпы өндірілген мұнайды оның қорына бөле отырып мұнайбергіштік коэффициентін анықтайды. Бұл әдістің кемшілігі – қабат қасиеттерінің ескерілмеуінде.

1918-1924 ж.ж. аралығында С.Ч.Черноцскийдің және В.Котлярдың (АҚШ) еңбектері жарық көрді, мұнда ұңғы саны және олардың арасындағы арақашықтықтың кенішті игеру процесіне әсері туралы мәселелер қарастырылған.

Осылайша МКОИ теориясының бірінші сатысы негізінен, қабаттың мұнай бергіштігіне ұңғылар арасындағы қашықтықтың әсері туралы мәселелерді талқылаумен сипатталады.

Сілті ерітіндісінің жоғары әрекеттілігін сақтау үшін скв-ға жоғары құрамдағы NaOH-ң шоғырын айдайды, одан соң оны таза судың әсерімен қабат бойына ығыстырады. Лабораториялық мәліметтер бойынша сілтілі су айдау нәтижесінде мұнайбергіштік 5-15%-ке өседі.

Сілтілі ерітін-ді дайындау үшін: күйдіргіш натр(каустикалық сода) NaOH; көмірқышқыл натрийін(кальциленген сода) Na₂CO₃; аммиак тотығының гидраты NaH₄OH; натрий силикаты Na₂SiO₃ қолдануға болады.

Осылардың ішіндегі ең әрекеттісі күйдіргіш натрий мен натрий силикаты.

Әдістің негізгі кемшілігіне мұнайдың әрекеттілігі бойынша оны қолданудың өте қатал критериін жатқызуға болады. Қабат суының және айдалатын судың минерализацияланған және жыныстардағы саз құрамының жоғары болуы өзісті қолдану мүмкіндігін шектейді. Мұнайдың жеткіліксіз әрекеттілігі, судағы тұздарды және жыныстардағы саздың құрамы сілті шығын ұлғайтып, мұнайды ығыстыру тиімділігін азайтады.

Құрғақ жер асты жандыру әдісі.
Ылғалды жер асты жандыру әдісі.
Бу мен әсер ету.

Мұнайды сумен ығыстыру коэффициенті.

Мұнай–газ кеніштерін игеру кезіндегі шекті газсыз шығым.

Шекті газсыз шығым 8.9-шы мен 8.10-шы формулаларды ескере отырып, 8.6-шы формула бойынша анықталады.

(8.12) 8.13)

сонда,

шекті газсыз шығым үшін соңғы формуланы жазамыз:

Мұнайдың алынатын қорларын анықтау.

Sн – мұнай ауданы, м2

h – қабат қалыңдығы, м

m – кеуектілік.(тиімді), ашық

ρ –тығыздық

η – мұнай бергіштік коэффициент

b – мұнайдың көлемдік коэффициент

β – мұнайға қанығушылық коэффициент

Vн – алынатын қор

Мұнайлылықтың шартты нұсқасы не үшін енгізіледі?

МКОИ-дің негізгі көрсеткіштері.

Мұнай кен орындарын игеру сатылары. Игеру жүйесі туралы түсінік. Игерудің классикалық жүйесі.

МКОИ теориясының даму тарихын бірнеше сатыларға бөлуге болады:

МКОИТ екінші сатысына 1929-1938 ж.ж. аралығы жатады, бұл жылдары мұнай кеніштерінің режимдері туралы білім дамып және жекелеген кен орындарында ұңғылардың орналасу мәселелері зерттелді.

1930 жылдары академик И.М.Губкиннің жетекшілігімен комиссия құрылып, оның қорытындысы бойынша қабат энергиясының негізгі көзі – бұл өнімді қабатқа қанаттас жатқан шеткі сулар деген тұжырым жасады.

Осыған дейін МКОИ-де С.Гарольдтың (АҚШ) теориясы негізгі теория болып есептелді. Бұл теорияда қабат энергиясының негізгі көзі акклюдирленген газ (яғни, мұнай массасындағы газ көбіктері) болып табылады – деген тұжырым айтылады. МКОИТ-ның одан әрі дамуында ұңғылар торының тығыздық дәрежесінің мәселелері қарастырылады.

МКОИТ-ның үшінші сатысына 1939-1948 ж.ж. аралығы жатады, бұл жылдары кен орнының игеру жағдайын дамыту барысында жерасты гидромеханикасының негізін қолдана бастады. Бұл өз кезегінде қабаттағы өтіп жатқан көптеген құбылыстардың заңдылығын түсініп-білуге, соның нәтижесінде игеру мерзімін қысқартуға, өндіру көлемін және мұнай бергіштік коэффициентін ұлғайтуға, сондай-ақ экономикалық тиімділікті арттыруға мүмкіндік берді.

Төртінші саты МКОИ-дің (1949ж. бастап) жаңа жүйесінің пайда болуымен сипатталады, оның ерекшелігі – нұсқа сыртынан және нұсқа ішінен бір мезгілде су айдау болып табылады. Ірі кен орындарын игерудің басынан бастап қабат қысымын ұстау (ҚҚҰ) жолымен игеру – экономикалық көрсеткіштердің елеулі өзгерісін тудырды.

Б есінші саты 50 жылдардың аяғы және 60 жылдардың басында жаңаша көзқарас пайда болды, яғни тек қана су айдау жолымен, әсіресе тұтқырлығы жоғары және жоғары парафинді мұнайларды игеру кезінде жер қойнауынан максималды мұнай алу мәселесін толық шеше алмайтынымыз белгілі болды.

Қабатты іштен жандыру және қабатқа жылутасығыштарды айдаумен байланысты МКОИ-дің жылулық әдістеріне іргелі зерттеулер жүргізіліп және инженерлік шешімдер алынды. Осы жылдары барлық әлемде жер қойнауынан мұнайды шығарудың физикалық-химиялық әдістерінің дамуына, әсіресе – мұнайды көмірсутектердің ерітіндісімен, көміртегінің қос тотығымен (СО₂), полимерлі және мицелярлы-полимерлі ерітінділермен, беттік әрекетті заттармен (ПАВ) әсер ету әдістерінің дамуына көп көңіл бөлінді.

Қабат бойымен ұңғыма түбіне-қысымы ең төмен нүктелерге, сұйықтың фильтрациясының жүруі қабаттық энергия есебімен іске асады. Сұйық қабаттық қысым әсерінен сығылған түрде болады. Кен орынды пайдалану үрдісі кезінде, қабаттық қысым құлайды. Сондықтан сұйықты қабаттан қысым түспей тұрғанға дейін және қажетті депрессияны ұстау мүмкін болмайтын жағдайға дейін аклу қажет. Қабаттық қысымды үнемі бақылап тұрады және оның тез құлау жағдайы кезінде шоғырға жасанды әсер ету әдістерін қолданады, жиі түрде қабаттық қысымды ұстау әдістерін пайдаланады. Қабаттық қысымның төмендеу жылдамдығы, қабаттың энергетикалық қоректенуін сипаттайды, ол қабаттық сұйықты: мұнай, су және газды алу жылдамдығымен сипаттайды, ол өз кезегінде кен орынды игеру жобасымен және қабаттық қысымды ұстау әдісінің жүргізілуі немесе жүргізілмеуімен шартталды. Бұл жасанды факторлар басқа тұрғыдан, қабаттық энергияның қоры, қабат қысымының алғашқы мөлшері және оның төмендеу жылдамдығы табиғи факторларға да тәуелді:

газ шапкасының болуына оның ұлғаю энергиясы кен орынды игеруде қолданылады;
қабаттық жүйеде серпімді энергияның қоры;
мұнайда еріген газдың болуы, оның ұлғаю энергиясы қабаттық сұйықтардың және газдардың ұңғы түбіне ығысуына әкеледі;

игеру объектісінің қабаттық нұсқа сыртындағы сумен қоректендіретін көзінің болуы және осы сумен қабаттағы мұнайдың орын басу қарқындылығының болатындығы.

Гравитациялық фактор, ол құлау бұрышы үлкен қабаттарда мұнайды тиімді ығыстыруға себепкер болады.

Аталған фактор табиғи шарттармен анықталады және кен орынның қалыптасу үрдісімен байланысқан және технологқа тәуелсіз болады.

Каппилярлы-беттік күштер көбінесе кеуекті ортада, өзінің меншікті беттігімен қабаттық сұйықтың фильтрациясын тежейді, сондықтан аталған факторлармен бірге ұңғы түбіне сұйықтың келу қарқындылығын анықтайды.

Пайдалану және айдау ұңғымаларының жүйесімен дренаждау барысында кеуекті ортаның үрдістерін анықтайтын барлық табиғи және жасанды факторлардың қосындысын- қабат режимі деп аталады.

Бас режимді айрықша бөледі:

Суарынды (табиғи және жасанды)
серпімді
гз арынды(газ шапкасының режимі)
еріген газ режимі
гравитациялық

ӨӨӨӨӨӨ

Өнімнің өзіндік құны. Келтірілген шығындар. Еңбек өнімділігі. Өнімнің жалпы құны

1айдайтын және өңдейтін амортизациясына

2көпшілік орнықтыру объектісінің амортизациясына

3ұңғыға қызмет ету

4сұйықтың механикаландыруға кететін энергияға

5мұнай бергіштікті арттыру және өндіруді жеделтету мақсатында қабатқа әсер ету

6мұнай мен газды жинау және тасымалдау

7көмірсутектерді айыру, мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру

8жалпы өндірістік шығындар

9геологиялық барлау жұмыстарына төленетін төлемдер

Ағымдағы жүйеге кететін шығындар, ұңғыға қызмет ету шығындарына ( -ке) кіреді. Жылдық пайдалану шығындары (15.1)

Мұнайдың өзіндік құны (15.2)

q_н - жылдық мұнай өндіру.

Келтірілген шығындар Е*К

Е – КҚ–ның тиімділігінің нормативті коэффициенті (Е=0,15)

К – қарастырылып отырған жылдағы КҚ–ң жылдық мұнай өндіру қатынасына тең болатын меншікті КҚ–лары.

Еңбектің өнімділігінің мұнай газ өңдеу кәсіп орындарында 2 формамен көрсетуге шешілген: өндірілген мұнай немесе газ тоннасымен уақыт бірлігінде өнеркәсіптік жұмысшылардың бір бірлігіне ақшалы бірлікпен, НГФП өнімінің валды есептелетін бағасын өнеркәсіпті жұмысшылардың уақыт бірлігінің бір бірлігіне қатынасы.

Қор қайтарылу – жалпы жылдық кәсіпорын өнімінің, орташа жылдық қорлардың құнының мөлшеріне қатынасы.

Мұнай кенорындарын өңдеудің жобалық құжаттарында экономикалық көрсеткіштер тезнологиялық және техникалық көрсеткіштермен тығыз байланысты. Сондықтан техникалық, экономикалық көрсеткіштердің кешенін мұнай кен орындарын өңдеу жобасында, технологиялық схемаларда және де таза технико экономика көрсеткіштерде, мысалы, металл сыйымдылық өнімдерінде қолдануға болады.

Әрбір кенорнының экономикалық және технико экономикалық көрсеткіштері кенорнының өңделуінен уақыт өте келе өзгереді. Сонымен қатар, ғылыми техникалық прогрестің алға басуына, әсіресе жер қойнауынан мұнай мен газды алу технологиясына тәуелді болады.

Кәсіпорынның жалпы құны – бұл мұнайды жіберу бағасына және уақыт бірлігі ішіндегі тапсырушыға өткізген көлеміне + басқа да қызметтердің бағасына тең.

МГӨБ-ғы еңбек өнімділігін негізгі 2 формада сипатталады:

1) Уақыт бірлігіндегі өнеркәсіптік өндірістік қызметкерлердің біреуіне келетін өндірілген мұнай немесе газ тоннасы.

2) Уақыт бірлігінде өнеркәсіптік өндірістік қызметкерлердің біреуіне келетін МГӨБ-ң жалпы өнімнің құнынан төленетін ақшалай бірлестіктер.

Уақыт бірлігі ішіндегі табыс – мекеменің өткізген мұнайының құны мен уақыт бірлігі ішіндегі пайдалану шығындарының арасындағы айырмашылық.

Қор бергіштік – бұл кәсіпорынның жылдық жалпы өнімінің құнының негізгі құнының орташа жылдық құнына қатынасы.

ПППППП

Полимерлі ерітіндімен мұнайды ығыстырудың механизмі.

Біртексіз коллектор-дан мұанйды ығыстырып шығару үшін тұтқырлығы жоғары суды қолдансақ, онда өз тиімділігін беруі мүмкін. Бұл жағдайда су мұнай байланысының неғұрлым тепе-тең қозғалысына және қабаттың соңғы мұнайбергіштігін көтеруге жағдай жасалады. Суды қоюландыру үшін әртүрлі суда еритін полимерлер қолд, олардың ішінде неғұрлым жақсы нәтижеге полиакриламидтердің (ПАА) судағы ерітіндісін пайдалану кезінде қол жеткізеді. Бұл полимер суда жақсы ериді жән оның судағы аз концентрациясы тұтқыр ерітінділер түзеді.

Мұнайды ығыстыру үрдісін практикалық тұрғыдан жүзеге асыру барысында, алғашқы кезде қабатта тұтқыр ерітіндінің шоғырын тудыру үшін аздаған мөлшердегі қоюланған суды айдайды. Одан әрі пайда болған шоғырды қабат боайына итеру үшін қарапайым су айдайды.

Тұтқырлығы жоғары жұмыс агенті ретінде көбіктерді қолдануға болады. Оны арнайы ауаланған газдалған суға көбірек түзгіш заттардың 0.2-1.0% қосу арқылы дайындайды. Көбіктердің тұтқырлығы судың тұтқырлығынан 5-10 есе көп. Көбіктердің шоғыры қабат бойына сумен игеріледі.

Полимерлі ерітінділер-бұл жоғары молекулярлы химиялық реагент- полимер. Оның аздаған концентрациясының өзә судың тұтқырлығын едәуір ұлғайтады. Судың жылжымалылығы төмендейді, осының әсерінен қабаттың сумен қамтылуы артады. Полимер-ң концентрациясы 0.01-0.1%-ды құраған кезде оның тұтқырлығы 3-4 мПа*с дейін артады. Бұл мұнай мен су тұтқыр-ң ара қатынасын азайтады. Осыған байл-ты судың өндіру ұңғ-на қарай жарып өтуін шектейді, қажетті игеру қарқынымен қамтамасыз ету үшін полимерлі ерітінділерді айдау қысымы қарапайым су айдау қысымынан әруақытта едәуір жоғары болуы керек. Өткізгіштігі нашар қабаттарға полимерлі су айдау техникалық тұрғыдан жүзеге аспайды. Полимерлі су айдау кезінде ұңғ-ды орн-у жүйесі қарапайым су айдау кезіндегі ұңғ-ды орн-у жүйесінен ерекшелейді, егер де қажетті айдау қысымы, қысымдар градиенті және мұнай өндіру қарқыны қамтамасыз етіледі.

Полимер ретінде полиакриламид(ПАА) қолд. ПАА-ты гел түрінде, қатты түйіршік н/е порошок түрінде дайындап шығарады. Әдетте келесідей ПАА-ң судағы концентрациясын қолд: гел бойнша 1-5% аралығында, қатты гел бойынша 0.08-0.4%.

ПАА-ң сорбциялық дәрежесі жоғары болғандықтан, оның концентрациясын келесі мәнге дейін жеткізеді, яғни: _вп=5-6_в .

ПАА-ң судағы ерітіндісін қабаттағы мұнайдың тұтқырлығы _н=(10-30)*10^-3Па*с аралығында болған кезде қолданған тиімді болып саналады.

Полимерлі су айдаудың артықшылығымен қатар, оны кең түрде қолдануды шектейтін үлкен кемшіліктері де бар. Әдістің ең негізгі кемшілігі мынада, яғни әрдайым айдау қысымын көтеру арқылы компенсациялау мүмкін бола бермейтіндіктен, айдау ұңғымаларының түп маңы аймағындағы тұтқырлық тез өсіп, осының әсерінен айдау ұңғ-ң өнімділігі тез төмендейді.

Сондықтан қазіргі уақытта терең жатқан қабаттар үшін, өткізгіштігі нашар коллекторлардан тұратын (0.1мкм²-тан аз) және қабат темпер-сы жоғары болып келетін (90⁰C астам) кеніштерде полимердің қолдануы мүмкін емес. Құрамында тұздары көп салыстырмалы біртекті қабаттарға полимерлерді айдау тиімсіз болып табылады, өйткені тұздер полимерл ерітіндінің құрылымын бұзып қасиетін жоғалтады. Әдіс қымбат тұратындықтан, оны қолданудан алынатын экономикалық тиімділікке тек қана мұнайға деген баға өтек жоғары болған кезде – қол жеткіземіз.

Полимерлі су айдаудың қолданылу критерийі

Болашақта тұзға берік полиммердің судағы ерітіндісін қолдану қарастырылады. Қабаттың мұнайбергіштігін ұлғайту үшін полимерлерге деген сұраныс ондаған мың тоннаны құрайды. Болашақта полимерлі су айдау көбінесе полимерлердің құнына және оларды басқада ҚМБАЭ-мен (сілтілі су айдау, мұнай бумен,ыстық сумен, БЭЗ, СО₂-мен ығыстыру) үйлесімді қолдануға байланысты,бұл жақсы тиімділікке қол жеткізеді.

МКОИ-ң физикалық-химиялық әдістірінің ішінен қабат-қа БЭХ спирттердің, мұнай ерітінділерінің(еріткіштерін), суды және ПАА-ң судағы ерітіндісінің қоспаларын айдау арқылы мұнай қабаттарына комплексті ісер ету әдісі белгілі. Ол мицеллярлы-полимерлі су айдау деп аталады.

Судың, БЭЗ-ң, көмірсутекетің және спирттің белгілі бір арақытынасын жасасаң онда ерітіндіде физика-химиялық тұрғыдан байланысқан топтар мицелла молекуласы түзіледі. Бұндай ерітіндіні мицеллярлы деп атайды.

Мынадай %-дың құрамдағы мицеллярлы ерітінділері қолд:

Сульфаттар-6, БЭЗ-1.2, Изопропил спирті-1.2, керосин-51.6, су-40
Сульфонат-8, БЭЗ-2, мұнай н/е белгілі бір сұйық көмірсутектің құрамы-30, су-60.

Қабат бойымен мицеллярлы ерітіндінің шоғырын жылжыту үшін полимердің судағы ерітіндісін қолд. Қабатқа бұндай әсер етуді мицеллярлы-полимерлі су айдау деп атаймыз.

СССССС

Серпімді режим жағдайындағы шектелген қабат шекарасындағы қысымды анықтау.

Серпімді режим жағдайындағы өлшемі шектелген нүктедегі қысым.

Шектелген қабаттың кез-келген нүктедегі қысымды жуықталған формула бойынша жеткілікті дәлдікпен анықтауға болады.