6. Радиациялық қауіпсіздік негіздері

Радиоактивтілік туралы жалпы түсініктер. Радиоактивтілік және оларды өлшеу бірліктері. Радиоактивтілікті ашу тарихы. Радиоактивтілік туралы М. Кюри, П. Кюри және басқа да ғылымдағы ғалымдардың тигізген пайдалары. Табиғи және жасанды радиоактивтілік. Зарядталған бөлшектердің құралдармен өзара әсері. Гамма- және рентген сәулелерінің құралдармен өзара әсерлерлері.

Иондалған сәулелердің дозиметриялары. Экспозициялық, эквиваленттілік дозалардың , қуаттылық дозаларының түсініктері. Радиоактивті көздердің белсенділіктері мен сәулелену дозаларының байланыстары. Оларды өлшеу бірліктері.

Биологиялық объктілермен радиоактивті сәулелердің өзара әсері. Тірі организмдермен әр түрлі сәулелердің өзара әсер механизмдері. Соматикалық, соматика – стохастикалық және генетикалық әсерлерлер. Сыртқы және ішкі сәулелер, зақымдану дәрежелері, сәулелік аурулар, өлім дозалары. Радиациялық зақымдану кезіндегі клиникалық әсерлер. Сәулелік ауруларды тәуекел ету мен әр түрлі жағдайлардағы ажалдар. Сәулеленуден алынған дозалардың биологиялық әсерлерде болу деңгейлері. Жеке дозаларды анықтау. Тұрғындар мен кәсіпкерлер үшін жіберілген сәуленену дозалары жіберілген апаттық дозалар. Сәулеленулердің ашық және жабық көздерімен жұмыстарының ережелері.

Радиациялық бақылаулардың әдістері мен құралдары.Иондалған сәулелерді өлшеу әдістері: иондық, люминесценттік, фотографиялық, химиялық. Қазіргі заманғы дозиметриялық аппаратура. Радиациялық бақылаулар үшін сынамаларды дайындау әдістері. Құралдардың жіктемелері.

Иондалған сәулелерден қорғау. Өзара әсер ету процестерінің әр түрлі түрлерінің қорғаныс материалдарымен сәулененуі. Қорғау материалдарының сипаттамалары. Радиацияларға қарсы қоғаулардың есептемелері. Ұжымдық және жеке қорғаулар құралдары.

Қоршаған ортаның радиоактивті ластануларының көздері. Қоршаған ортаның ластануының табиғи және жасанды көздері. Мекемелермен ядролы-отындық циклдерінің ғаламдық радиоактивті ластануы. Ядролық құрлығыларды қалыпты пайдалану кезіндегі радиоактивті ластану. Радиациялық апаттар, персоналдар мен АЭС апаттық жағдайлар кезінде тұрғындарды радиациялық қауіпсіздіктерден қамтамасыз ету. Радиоактивті қалдықтар: білімі, оларды көму процестері. Радиоактивті ластанулардың дезактивациялары. Қазақстан республикасындағы радиоактивті жағдай: радиоактивті фондарды құрастыратын компоненттер, радиоактивті ластанулардың негізгі көздері, республика территориясындағы радиациялық қауіпсіздік проблемалары мен олрады шешу жолдары, республикалық экологиялық қызметтердің табиғатты қорғау іс - әрекетт ері.

Иондалған сәулелердің көздерімен жұмыс істеу кезіндегі радиациялық қауіпсіздігімен қамтамасыз ету.Ашық түрдегі радиоактивті құралдармен жұмыс. Радиоактивті қалдықтарды жинау және жұлып тастау. Радиоактивті құралдарды тасымалдау қауіпсіздіктерінің негіздері. Радиациялық қауіпсіздік қызметтерінің міндеттері мен ұйымдастырылуы.

Электормагниттік сәулелер. Электромагнитті сәулелермен қоршаған орта мен жұмыс зоналарының ластануының қазіргі заманғы жағдайың; электромагнитті сәулелермен өлшеу бірліктері; адамдар мен қоршаған орта электромагниттік сәулелердің әсерлерінің ерекшеліктері мен қорғау әдістері.

Радиациялық қауіпсіздіктердің құқықтық аспектілері.Тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, негізгі нормативті – құқықтық құжаттар. Радиациялық қауіпсіздік нормалары.