Тема: Көп жасушалы ағзалардың ұлпаларының құрылысын салыстыру(өсімдіктер, саңырауқұлақтар, жануарлар және адам). Ұлпалар және олардың қызметтері.
Ұлпа –шығу тегі, құрылысы, атқаратын қызметтері ұқсас жасушалар тобы. Адам ағзсында ұлпалардың төрт тобы бар, олар: эпителий(жабын), дәнекер, бұлшықет, және жүйке.
Мақсаты: әртүрлі ағзалардың жасушаларының ерекшеліктерін анықтау, өзара салыстыру; әртүрлі ұлпалардың құрылыс ерекшеліктерімен танысу және олардың атқаратынқызметтерін анықтау; тақырып бойынша жаңа терминдермен танысу.
Құрал-жабдықтар: микроскоптар, заттық және жабын шынылар, шыны таяқша, көпжасушалы жануарлардың ұлпаларынан әзірленген микропрепараттар; эпителий, бұлшықет, дәнекер, жүйке. Су құйылған стақандар, элодея жапырағы, ашытқы, пішен таяқшасы.
Қауіпсіздік ережелері: микроскоппен жұмыс жасау ережесін сақтау; объективтердікішіден үлкенге ауыстыруда бұрандамен ұқыпты жұмыс жасау.
Жұмыс барысы
Жұмыс 1.
1. Элодея жапырағынан микропрепарат әзірле. 2. Микропрепаратты микроскоппен қарау. Жасушадағы хлоропласттарды анықтап қарау. 3. Элодея жапырағы жасушасының суретін салу. Суреттегі бөліктерді атап жаз.
4. 1-суретті қара.
5.Өсімдік мүшелерінің жасушаларының әртүрлілігінің себебін түсіндіріп, қорытынды жазу.
Сурет 1. Өсімдіктін әртүрлі мүшелерінің жасушаларының түсі, формалары және пішіні
Жұмыс 2.
1.Ұрттың(щека) ішкі жағынан шәй қасықпен аздаған шырыш(слизь) ал.
2. Шырышты(слизь) заттық шыныға орналастырып, көксиямен боя және жабын шынымен жап.
3. Микропрепартатты микроскоппен қара.
Жұмыс 3
Көпжасушалы жануарлар жасушаларынан әзірленген микропрепараттарды қарау.
Микропепараттарды суреттегі бейнелермен салыстыру.
|
|
|
Бактерия жасушасы |
Өсімдік жасушасы |
Жануар жасушасы |
Жасушаларды өзара салыстыр.
Салыстыру нәтижесін 1-кестеге жаз.
Салыстыратын мәліметтер |
Бактерия жасушасы |
Өсімдік жасушасы |
Жануар жасушасы |
Ядро |
|
|
. |
Жасуша қабықшасы. |
|
|
|
Цитоплазмасы |
|
. |
|
Қозғалыс органоидтары |
|
|
|
Сұрақтарға жауап бер:
Жасушалардың қандай ұқсастықтары мен ерекшеліктері бар?
Әртүрлі ағзалардың жасушалардың ұқсастықтары мен ерекшеліктері себебі неде?
Жұмыс 4
I. Эпителий ұлпасы
1. Эпителий ұлпасының микропрепаратын микроскоппен қарап, суретін сал. 2. Эпителий ұлпасының түрлерін ата. 3. Эпителий ұлпасының атқаратын қызметтері.
II. Дәнекер ұлпалыры
Дәнекер ұлпасының микропрепаратын микроскоппен қарап, суретін сал. 2. Дәнекер ұлпасының түрлерін ата. 3. Дәнекер ұлпасының атқаратын қызметтері.
III. Бұлшықет ұлпасы
1. Бұлшықет ұлпасының микропрепаратын микроскоппен қарап, суретін сал. 2. Бұлшықет ұлпасының түрлерін ата. 3. Бұлшықет ұлпасының атқаратын қызметтері.
IV. Жүйке ұлпасы
1. Жүйке ұлпасының микропрепаратын микроскоппен қарап, суретін сал. 2. Жүйке ұлпасының түрлерін ата. 3. Жүйке ұлпасының атқаратын қызметтері.
Сұрақтар
1. Бездер қай ұлпаға жатады? 2. Дәнекер ұлпасының құрылысындағы ерекшеліктердің себебі неде? 3. Қай мүшелердің қабырғасында бірыңғай салалы бұлшықеттер болады?. 4. Қандай бұлшықеттер қозғалысты қамтамасыз етеді? 5. Қандай ұлпаларға электр сигналдары тән?
Проблемалық сұрақтар
1. Жарақаттардың жазылуына қандай ұлпалар қатысады? 2. Қай ұлпаларда қан тамырлар болмайды?