4 Тақырып. Халықаралық қақтығыстарды реттеутегі ақпарат деректердің рөлі:

Әлемді ақпараттандыру және ұлттық мемлекеттердің стратегисы.

Жаһандану процессі мемлекетаралық, халықаралық қатынастарды жақындатып, күрделіндеріп ғана қоймай, дамыған елдермен ұлттық мемлекеттер арасындағы түрлі қайшылықтарға әкелуі. Осыған қарамастан олрдың өз ара қатынасы, байланысты даму үстінде. Негізінен қайшылық трансаралық коммуникацияны жүзеге асырушы елдердің жаңа ақпараттық кеңістікті иемдеуінен туындайды.

Үшіншіден, қайшылық дамыған елдермен дамушы не дамымаған елдер арасындағы техникалық мүмкіндіктерінен туындайды. Бұл әсіресе, соңғы кезде орын алған, хабарды цифрлі түрмен жеткізумен және оны прото цифрлі түрмен жеткізу арасындағы қайшылық. Бұд айырмашылық осы құралдарды қолданушы мемлекеттер арасындағы жарнамаларды пайдалану, БАҚ, әлемдік жіне локальді ақпарат жүйелеріндегі елдердің мүдделерін сәйкес келмеуі ақпараттық технологияның дер кезіндегі жетуі сияқты айырмашылыұтарды, ал ол өз тарапынан қайшылықтарда, кейбір жағдайда ақпараттық қақтығыстарда әкелері сөзсіз. Цифрлі хабар тарату турлерін қолданып жүрген елдер басқа елдерге (бұл хабарды пайдаланушы), гуманитарлы интервенция жасауға мүмкіндік алады. Глобальді (жан жақты) ақпараттанудың арқасында қоғамды экономикалық либералдық процестеріне қоғамнің бөлуіне өндірістің жаңартылуы және ұлттық мәдениетті қанауға, басып жаншуға бағытталған медиа өнімдердің таратулуы адами талаптардың төмендеуі т.б. болуы мүмкін.

Жаһандану процессінің әлемді ақпараттануға әсерінен болатын қайшылықтардың күрделүіне әсер ететін тағы бір фактор- ол Хабардың нарықтық және нарықтық емес сигменттері арқылы таралуы. Айталық мемлекеттің, тіпті кейбір аймақтың дер кезінде жаңалықтар, коммерциялық ақпараттар, саяси және бизнесс жоспарларға ала алмауын да бұл мемлекеттердің, не аймақтық. Қазіргі ақпараттыр өрістен тыс қалауына әкеліп соқтырады. Демек дамыған елдердің қолданып отырған глобалға комминикацияны әлемнің барлық еліне (артта қалғанына да) таратуы арқылы – әлемде трансшекаралық кеңестіктің калыптасып жатқанын көрсетеді. Бұл процесті кейін бір саясаттанушылар (Г. Шиллер: “Массовая комуникация и амперная империя”, 1969) “мәдени империялизм” деп айтады. Олардың пікірінше, глобалға коммуникация негізінен, батыстық, соның ішінде американдық саяси және әскери күштердің іс- әрекетінің нәтижесінде пайда болды. Бұл коммуникацмя дәстүрлі мәдениетті әлсіретіп, олардың жаңа мәдени (батыстық) ортаға тәулділігінің арттырады. “Вестернизация” ақпараттық шетте қалған.

Сәйкес келмесе де олардың арасында келісім табуға мүмкіндік береді деген пікірмен келісесіз бе?

4) Келіссөздің нәтижесіне іс-қимылдың авторитарлық бағытта болуы, оны қандай жетістіктерге әкелуі мүмкін?

Өз пікіріңізді айтыңыз.

Осы сұраққа байланысты эссе дайындаңыз

Топаралық дискуссия қатысу үшін сөзіңіздің мәтінін дайындаңыз

Презентация дайындаңыз

Әдебиеттер: 1. Козырев Г.И Основы конфликтологии. М.2007 2. Конфликтология учебник для вузов.М.2002 3.Соколов С.В Соц-ая конфликтология М.2001. 4. Совр.регион-ые конфликты и проблемы их полит.урегулирования. Курс лекции. А.2006 5.Международ.отн.:теории, конфликты, организации. М.2007

5 Тақырып. – Халықаралық қақтығыстарды реттеудегі БАҚ-тың рөлі.

Мына проблемалы сұрақтарға жауап іздеңіз:

1. Глобалды коммуникация әлемдік саясатқа қалай әсер етеді?

2. Әлемдік ақпараттың коммуникативтік кеңістікте ұлттық мемлекеттердің жүргізетін стратегиясы қандай болуы мүмкін?

3. Глобалды ақпараттық-коммуникативтік кеңістікте ҚР қандай іс-әрекет қолдануы керек?

4. ҚР-дың БАҚ туралы заңынан үзінді келтіріңіз

ҚР-да БАҚ жетілдіру үшін қандай жаңа шаралар жасау керек? Сіз пікіріңізді айтып, негіздеңіз. Кейс-тапсырма:

Әдістемелік нұсқау. Қазіргі кезде трансұлттық, ірі мемлекеттер және ұлттық мемлекеттердің БАҚ-тары алдын-ала режиссерленген ақпараттар беретіні белгілі. Бұл ақпараттар ТҰК (ТНК) жоспарлаған бағдарлардан шығып кете алмайды. Ондай корпорациялар: CNN, «ТВ без границ», «Евроньюс» т.б. Олар өздерінің еуропалықтарға, олардың сұраныстарын қамтамасыз етуге арналған, ақпараттарын еуропалықтармен бірге басқа аймақтарға да тарады. Әрине олар басқа халықтардың сұраныстарын қанағаттандырады деп айту қате. Осыдан келіп, х/а уақиғаға берілген ТҰК (ТНК) ақпараты мен оған берілген комментарий мен саяси баға ұлттық БАҚ-тың осы уақиғаға деген өз көзқарастары мен комментарийлері арасында үлкен алшақтық тіпті қайшылық та болуы мүмкін.

• Сұрақты дайындау барысында осы тезисті ашуға көмектесетін мысалдар келтіріңіз. Айталық, аймақтық қақтығыстың көзі болып отырған Қырғызстандағы, Украинадағы, қытай-ұйғыр т.б. қақтығысына байланысты деректер келтіріңіз.

БАҚ мына жағдайларға байланысты қақтығыс көзіне айналуы мүмкін: 1) әр түрлі БАҚ-та қақтығыстық уақиғаға баға берудің бір-бірінен алшақ болуы (әр түрлі болуы); 2) қақтығысты әр түрлі БАҚ-тың әр түрлі сараптауы; 3) Қақтығысқа байланысты кімнің сөйлегені емес, оның не айтқаны – қақтығыс тудыруы мүмкін. Қақтығыстағы ақпараттық күрес барысында қарсыластар қақтығыс туралы қарама-қайшы пікірді әр түрлі жолдармен таратуы мүмкін: ресми, бейресми, жалған, алдын ала жалған т.б. пікірлер таратылды.

Халықаралық аренада қақтығысқа байланысты CNN, немесе «аль-Джазира» факторы деген құбылысқа ерекше мән беру керек. Себебі олар не дайындалып жатқан, не болған теракт туралы ақпарат береді. Сонымен қатар, CNN факторы қақтығысқа қатысы жоқ адамдарда теракт барысында қайтыс болғандарға, материалдық құндылықтардың күйреуіне байланысты олардың да қатысы барлығын көрсететін психологиялық сезім синдромын қалыптастырады.

Негативті ақпарат гипертрофиялық деңгейде беріледі де, қолданушылар санасында объективті процестің субъективті көрінісі қалыптасады. Сөйтіп, «виртуалды шындық (нақтылық)» құрастырылады, бұқаралық санасымен, саяси көзқарастармен манипуляция жасалады, сөйтіп, қақтығысқа қатысы шамалы ақпараттар беріледі: халықаралық қақтығыстың мәнін, табиғатын түсінуде PR-дың рөлі ерекше. PR- қоғамдық үдестік пен өзара түсіністікті қамтамасыз етеді: PR- бұқаралық сананың объективті заңдылықтарына, ұйымдар мен қауымдастықтар (халық) арасындағы заңдылықтарға сүйенеді. PR-дың мақсаты-қоғамдық пікірге әсер ету.

• Бұл сұраққа жауапты 1- тақырыпшада берілген әдебиеттерден ала аласыз.

• Реферат дайындаңыз.

• Диспутқа қатысып, өз пікіріңізді айтыңыз.

• Презентация дайында

• ҚР-ның интернетке байланыста заңына талдау жасаңыз;

• Белгілі бір қазақстандық саясаткерді алып, оған PR-жасаңыз.

• Мына проблемалық сұрақтарға жауап іздеңіз.

• ТҰК (ТНК) және әлемдік БАҚ-тардың ҚР-на саяси әсерін шектеуге бола ма? Болса қалай?

• Жаһандық әлемде интернет-технологияның саяси мүмкіндіктері қандай?

• Қандай ақпарат-деректерді қақтығыстардың қайнар көзі деп айтуға болады?

• PR қақтығыс барысында қандай рөл атқарады?

Әдебиеттер: 1. Козырев Г.И Основы конфликтологии. М.2007 2. Конфликтология учебник для вузов.М.2002 3.Соколов С.В Соц-ая конфликтология М.2001. 4. Совр.регион-ые конфликты и проблемы их полит.урегулирования. Курс лекции. А.2006 5.Международ.отн.:теории, конфликты, организации. М.2007