II. Инвестициялыº жобаларды талдауды» метологиялыº аспектiлерi.

2.1 Жобалыº шешiмдi талдау.

Жобалыº талдау инвестициялыº жобаларда¹ы кемшiлiктер мен

ºаржылыº, экономикалыº ж¸не басºа да º½ндылыºтарды объективтi ба¹алау¹а м¾мкiндiк бередi. Инвестициялыº жобалар стратегиялыº жоспарлармен не-гiзделген ¼ндiрiстi жа»арту, оларды ке»ейту ¾стiнде б¼лек к¸сiпорынны» немесе фирманы» масштабында, макроэкономикалыº ж¾йедегi ºандай да бiр iрi масштабты пробле-маларды шешу ¾шiн º½рылады. Сондыºтан оны» бiр ж¸не бiрнеше альтернативтi шешiмi болуы ыºтимал.

Т¸жiрибелерге с¾йенсек жобалыº шешiмдердi» толыº “портфелi” бар. Б¼лек к¸сiпорын, фирма, компания немесе мемлекетке толы¹ымен ед¸уiр º½ндылы¹ы бар е» тиiмдi жобалыº шешiмдердi та»дау керек. М½ндай маºсатºа ºол жеткiзу ¾шiн ¸лемдiк т¸жiрибеде бiрiккен жалпы атаумен жобалыº талдау ¸дiстерiнi» ж¾йесi ºолданылады. Ол мемлекеттi» экономикасын дамытуда ресурстарды рационалды т¾рде б¼лу бойынша ¸рт¾рлi шешiмдердi ºабылдауда¹ы º½рал болып табылады. Жобалыº талдауды» мiндетiне жобаны» “ба¹алылы¹ын” белгiдеу кiредi. Жобаны» ба¹алылы¹ы о» ж¸не терiс н¸тижелер арасында¹ы айырмашылыºпен аныºталады. Жобаны» ба¹алылы¹ын аныºтау ¾шiн оны» барлыº н¸ттижелерiн ба¹алау ж¸не белгiлеу керек. Жобадан алынатын тасбысты» асып кетуiн, оны º½руда¹ы шы¹ындарды аныºтау керек.

3. Инвестициялыº жобаны» экономикалыº тиiмдiлiк к¼рсеткiштерiн ба¹алау.

1. Инвестициялыº жобаны ¼ткiзуден т¾скен табысты жоспарлау

æ¸íå ºàóiïñiçäiê àéìà¹ûí àíûºòàó.

Инвестициялыº жобаны ¼ткiзуден т¾скен табысты жоспарлау оны» барлыº шы¹ындарын к¸сiпорынны» табысынан алуды ½сынатын стандарттыº жол к¼мегiмен ж¾ргiзiледi. Шы¹ындарды» º½рамына шикiзат ж¸не материалдар, сатып алу º½ралдары ж¸не жартылай фабрикаттар, ж½мысшыларды» негiзгi жалаºысы, энергия ж¸не отын¹а кеткен шы¹ындар, амортизация, ¸кiмшiлiк шы¹ындар, салыº ж¸не ¼нiмдi сату барысында кеткен шы¹ындар жатады.

Негiзiнде салыºтар¹а к¼п к¼»iл б¼лген ж¼н. Барлыº салыº т¼лемдерi 3 топºа б¼лiнедi (4.1.1.-сурет). ¼зiндiк º½н¹а ºосылатын салыº т¼лемдерi, ба¹а¹а ºосылатын салыºтыº т¼лемдер ж¸не табыс салы¹ы. Б½ларды» iшiнде е» сирек ¼згеретiнi ¼нiмнi» ¼зiндiк º½нына ºатысты салыºтар. Табысты жоспарлауды инвестициялыº жобаны игеру кезiндегi салыºтар ж¾йелерi негiзiнде ж¾ргiзу керек.

Салыº т¼лемдерiнi» ¾лгiсi

Салыº шы¹ындары

´зiндiк º½н¹а ºосылатын салыºтыº шы¹ындар

Ба¹а¹а ºатысты салыº т¼лемдерi

Табыстан алынатын салыº

¸леуметтiк салыº ºосымша º½н¹а табыс салы¹ы

салынатын салыº

Табыстылыºты» бiрiншi абсолюттiк к¼рсеткiшi ¼нiмдi ¼ткiзуден т¾скен табыс болып саналады (3.1.1., 3.1.2.-кесте). Ала¹ашºы жылы ¼нiмдi сатудан т¾скен табысты» есептелуiн мысал¹а келтiрейiк:

а) Жалпы табыс (ЖТ) (инфляцияны есепке ал¹анда)

ЖТ  740,7 мы» тонна х 111,7 доллар  68937,5 мы» доллар (ºосымша º½н салы¹ын есептемегенде);

б) Таза жалпы табыс (ТЖТ) (инфляцияны есепке ал¹анда)

ТЖТ  68937,5 – 20884,0  48053,5 мы» доллар.

Зерттелiп отыр¹ан кезе»де к¸сiпорынны» ¼нiмдi сатудан т¾скен жалпы табысы инфляцияны есепке ал¹анда 868100,6 мы» долларды, инфляцияны есепке алма¹анда 765477,2 мы» долларды º½райды. М½найды ¼ндiру ж¸не сату к¼лемiнi» артуы инвестициялыº жобаны» бесiншi жылында байºалып, 1396,5 – 1400 мы» тонна¹а жетiп отыр.