21 Сурет. Втулканың сурет құрылымы мен бастапқы берілгендердің мысалы.

10 кесте - Кескінді орындауға арналған жаттығулар блогі.

10 - кестенің жалғасы

10 - кестенің жалғасы

10 - кестенің жалғасы

2.6 Қималардың жіктелуі.

Қимада тек кесу кеңістігіне енгенді көрсетеміз. Кескінде кесу кеңістігіндегі және оның артындағы дүниелерді көрсетеді. Қималардың орналасуына қарай шығарылатын (22 сур.), салынған және қос көріністі (23 сур.) деп бөлінеді.

Салынған қиманың ерекшелігі – оның контуры жіңішке түзумен сызылады. Қималардың белгілеуі кескіндердікімен бірдей. Шығарылған қималарды қолдануы басым.

22 Сурет. Шығарылған қима мен кескіндер.

23 Сурет. Қималар.

Қималар проекционалды байланыста көрсетілуі мүмкін (24сур). Егер фигураның қимасы симметриялы болса, онда ол жазылмайды да белгіленбейді де. Қос көріністегі немесе салынған бейсемметриялы қималар үшін кесуші кеңістіктің орналасуы қима түзуімен, бағытшамен көрсетіледі, бірақ әріптермен белгіленбейді.

24 Сурет. Проекция байланысымен шығарылатын қималар.

24 суретте цилиндрлік беттегі «лыска» элементі көрсетілген. Ол тік төртбұрыш формасындағы цилиндрлік беттің кесіндемесі. Цилиндрдің соңындағы лысктар, мысалы, валдарда, осьтерде, шпиндельдерде және тағы басқа пайдаланылады. Ол негізінен бөлшекті вантпен немесе аййналудан сақтайтын планкамен фиксациялау үшін параллель осьтің аумағы ретінде қолданылады. Сол жақта немесе қимада s «кілтпен» деген өлшем қойлады.

25 Сурет. Сол жақта және қимадағы «лыска» элементі.

2.7 Дұрыс қиманы таңдауға арналған жаттығулар.

Бұл жаттығудың мақсаты қималардың суреттелу туралы білімді бекіту болып табылады.

Тапсырма: Ұсынылған төрт қималардың ішінен дұрысын тауып (25сур), 11-кестені толтырыңыз.

11 кесте – Қималарды таңдау.

I Бөлшек	II Бөлшек	III Бөлшек	IV Бөлшек	V Бөлшек
Қима - ?

Дұрыс шешімді табу үшін 2.305-68 МЕМСТ ережелерін ескеру қажет: егер кесуші кеңістік ойық пен шұңқырларды шектейтін айналу кеңістігінің осі арқылы өте, онда қимадағы ойық пен шұңқыр контурын толығымен көрсету керек. Егер кесуші кеңістік ойық пен шұңқыр арқылы өтетін болса, онда ол жеке дара бөлшетерден құралғаны анықталады. Мұнда кескінді пайдалану керек. Кескін керекті түзулердің қосымша қимасы екені көреді.

26 Сурет. Дұрыс қиманы таңдауға арналған жаттығулар.

2.8 Қималар мен кескіндердің құрылымына арналған жаттығулар.

Тапсырма: Басты көріністі екі симметриялы, екі бейсимметриялы қималар мен кескінмен нұсқалар бойынша (12-кесте) толтыру керек. 2.305-68 МЕСТ талаптарына сәйкес келетін жағдайларда қималардың белгілеу және жазу. Тапсырманы орындау үлгісі 27 суретте (В-В кескін суреті) көрсетілген.

12 кесте - Қиманың және кескіндердің тапсырмалары орындау бойынша нұсқамалар

27 Сурет. Қималар мен кескіндерге арналған жаттығуларды орындау мысалы.

2.9 Шығару элементтері

Шығару элементі – бұл негізігі суреттерде нысаны мен өлшемі толықтай көрсетіле алмайтын дененің ұлғайтылған жеке қосымша суреті. Шығару элементі қолжазба әріптерімен жазылады, ал жақшаларда суреттің ұлғаю масштабын көрсетеміз (27,28,29 сур).

28 сурет. Проточка. 29 сурет. Канавка.

30 сурет. Ішкі проточка.