
- •Ж.З. Рамазанова, л.Н. Демидович, л.Н. Безуглова
- •Ж.З. Рамазанова, л.Н. Демидович, л.Н. Безуглова
- •Мазмұны
- •1 Геометриялық сызба
- •1.1 Кқбж стандартары. Сызбалар белгілеудің ережелері.
- •1.1.1 Форматтар, негізгі жазбалар.
- •1.1.2 Масштабтары.
- •1.1.3 Түзулер.
- •1.1.4 Шрифттер.
- •1.1.5 Материалдардың графическалық белгіленуі.
- •1.2 Өлшемдерді белгілеу.
- •1.3 Сопақ детальдердің өлшемдерін белгілеуге арналған жаттығулар.
- •1 Сурет. Сопақ детальдердің суреттелуі мен өлшемдерінің белгіленуі.
- •1.4 Геометриялық құрылым.
- •1.4.1 Конустық
- •2 Сурет. Конустылықты белгілеудің мысалдары
- •5 Сурет. Енкіш белгілеудің үлгілері.
- •1.4.3 Қосылу
- •6 Сурет. Қосылуы бар бөлшектін сызбасы.
- •1.5 Негізігі жазба.
- •7 Сурет. Негізгі жазбаның өлшемдері.
- •1.6 Геометриялық сызу бөлімі бойынша бақылау сұрақтары.
- •2. Проекциялық сызу
- •2.1 Суреттердің жіктелуі
- •2.1.1 Түрлері
- •2.2 Негізгі түрлері бойынша жаттығулар
- •2.3 Пч 1 Графикалық модульдің жаттығулары.
- •2.4 Кескіндердің жіктелуі
- •Көрініс пен кескін бөліктерінің қосылуына арналған жаттығулар.
- •21 Сурет. Втулканың сурет құрылымы мен бастапқы берілгендердің мысалы.
- •2.6 Қималардың жіктелуі.
- •22 Сурет. Шығарылған қима мен кескіндер.
- •23 Сурет. Қималар.
- •24 Сурет. Проекция байланысымен шығарылатын қималар.
- •25 Сурет. Сол жақта және қимадағы «лыска» элементі.
- •2.7 Дұрыс қиманы таңдауға арналған жаттығулар.
- •26 Сурет. Дұрыс қиманы таңдауға арналған жаттығулар.
- •2.8 Қималар мен кескіндердің құрылымына арналған жаттығулар.
- •27 Сурет. Қималар мен кескіндерге арналған жаттығуларды орындау мысалы.
- •2.9 Шығару элементтері
- •2.10 Суреттердің оқылуы бойынша тапсырмалар
- •31 Сурет. Бейнелерді оқуға арналған мысал.
- •2.11 Графикалық модуліне пч2 арналған тапсырмалар
- •32 Сурет. Күрделі сатылы кескіндер.
- •2.12 «Проекциялық сызба» бөлімі бойынша бақылау сұрақтары
- •3. Айырылған қосылыстар
- •3.1 Қосындылардың жіктелуі
- •3.2 Бұрандау қосындылары.
- •3.3 Бұраңданың жіктелуі мен белгіленуі
- •3.4 Бұранданы классификациялық жіп арқылы анықтау жаттығуы.
- •33 Сурет. Белгілері бойынша бұранда классификациясы.
- •Бұранданың конструктивті және технологиялық элементтері.
- •34 Сурет. Ішкі және сыртқы бұранданың технология элементтері.
- •Бұраңданы жазу мен белгілеуге арналған жаттығулар.
- •«Айырылатын қосылыстар» ақ 3 графикалық модуль.
- •35 Сурет. Болттық және құбырлық қосылыстар.
- •36 Сурет. Болттық қосылыстар үшін шартты қатынастар
- •37 Сурет. Су немесе газ құбырының муфтамен қосындысы.
- •3.8 «Айырылатын қосылыстар» бөлімі бойынша бақылау сұрақтары
- •4. Машина құрастырудағы сызба
- •4.1 Өнімдердің түрлері
- •4.2 Конструкторлық құжаттардың түрлері.
- •4.3 Жинау сызбасы
- •4.4 Өнімгің конструкторлық құжаттамасын оқуға арналған тәжірибелік тренинг.
- •4.5 «Машина құрастыру» бөлімі бойынша бақылау сұрақтары
- •5. Жалпы көріністегі сызбаны оқумен бөлшектеу
- •5.1 Жалпы көріністегі сызбаны оқу
- •5.2 Бөлшекті орындаудың реттелігі
- •5.3 Бөлшекті конструктивті элементтерін суреттеу
- •40 Сурет. Бөлшектің конструктивті элементтердің атаулары.
- •5.4 Іскерлік ойын.
- •5.5 Графикалық модульге қатысты тапсырма
- •5.6 «Жалпы көріністегі сызбаларды оқу» бөлімі бойынша бақылау сұрақтар
3.8 «Айырылатын қосылыстар» бөлімі бойынша бақылау сұрақтары
21 кесте. Бөлшектердің қосылуы.
Сұрақ |
Жауап |
1. Ортақ мақсатүшін бөлшектерді өзара белгілі бір ретпен бекітуді ... деп |
a – қосылуы; b - пісіру c – штамповка; d - бірлестік e - байлам |
2. Бөлшектердің нысаның және пішінің немесе оларды қосатын элементтерді бүлдірмей қай құрастыру мен бұзу (разборка) мүмкін болатын қосылыстар … деп атаймыз |
a – бұзылатын; b - айырылатын c – қозғалатын d - алынатын e - құрастырылатын
|
3. Бөлшектердің нысаның және пішінің немесе оларды қосатын элементтерді бүлдірмей, қайта құратыру мен бұзу мүмкін емес қосылыстар … деп айтамыз |
a – тұтас; b - бұзылмайтын c - айырылмайтын; d - байламды e - қатты |
4. Өнімнің бөлшектері жұмыс кезінде бір-біріне қатысты орын ауыстырып қозғалатын қосылыстарды … деп айтамыз |
a – нұсқамалары b - үзілмелі c – сырғитын d – жүретін e – қозғалмалы |
5. Өнімнің бөлшектері жұмыс кезінде бір-біріне қатысты орын ауыстырып қозғала алмайтын қосылыстарды ... деп айтамыз |
a - константты b - фиксацияланған c – тұрақтымен; d - қатты e – қозғалмайтын |
22 кесте – Бұрандама қосылыстар
Сұрақ |
Жауап |
1. Тұтас түзу контурдың цилиндрлік немесе конустық беттерде винттік қозғалыс кезінде пайда болатын жазықтық ... деп айтамыз |
a – бұранда (резьба) b – винт түрінде c - геликоидпен d - цилиндроидпен e - коноидпен |
2. Бұранды ою кезіндегі жалпақ жазықтық …
|
a – осьтік фронтальдік жазықтық b – ою құралының кесу шеті c – осьтік профильдік жазықтық d - үлкен диаметрлі цилиндрлік профильдің бөлігі e - үлкен диаметрлі конустық профильдің бөлігі |
3. Егер гайка сағат бағытымен бұрау кезінде бақылаушыдан стержень осімен алысшақ кететін болса, онда бұранда … деп айтамыз |
a – төменгі b – сол жақ; c – оң жақ d - жоғарғы e - прогрестеуші |
4. Егер гайка сағат бағытымен бұрау кезінде бақылаушыдан стержень осімен жақындайтын болса, онда бұранда … деп айтамыз |
a – оң жақ; b - жоғарғы c – төменгі d – сол жақ e - регресивті |
5. Әдетті бұранда ... бұрғуы мен орындалады
|
a – жоғарғы b – сол жақ c – оң бағалы d – теріс бағалы; e – оң жақ |
6. ... бұрғуы бар бұранда белгілеу кезіндегі аталмайды
|
a – оң жақ b – сол жақ c – оң бағалы d – сол бағалы e - жоғарғы |
7. Сол жақ бұранда … белгісімен |
a – HL; b – LH; c - LP d – PL; e – L; |
8. Сол жақ бұранданың белгісі ... бұрандасын белгілеуден кейін белгіленеді. |
a - номинальді диаметр b – қиюдың ұзындығы; c - қадам d – мықтылық сыныбы e - кіріс |
9. Бұранданы ою кезіндегі беттің нысанына қатысты жалпақ контурдың қозғалысына қарай бұранда ... бөлінеді |
a – бекітетін және қозғалатын b – оң жақ және сол жақ c – ірі және кіші d - цилиндрлік және конустық e – сыртқы және ішкі |
10. Конустық бұранда ... конустылығы мен қойылады |
a - 1:40; b - 1:50; c - 1:12 d - 1:14; e - 1:16; |
11. Конустық бұранда әдетте ... белгісі бар |
a – K; b – G; c - S d – R; e – Tr; |
12. Бір жалпақ контурдың қозғалысымен жасалған бұранда ... деп айтамыз |
a – жай b – бір кірісті c – бір ретті d – бір полюсті e – бір қадамды |
13. Бірнеше жалпақ контурдың қозғалысымен жасалған бұранда ... деп айтамыз
|
a – күрделі b – комбинацияланған c – көп кірісті d – көп полюсті e – көп қадамды |
14. Үш кірісті гайка бір бұрағанда болтқа қатысты … алға жылжиды |
a – бір қадам b – бір қозғалыс c – үш қозғалыс d – үш қадам e – алты қозғалыс |
15. Көпкірісті және біркөрісті бұраңдамалардың арасынан ... бұраңдасы тез айырылатын болып табылады. |
a - трапециедальді b - цилиндрлі c - кішіқадамды d - сыртқы e – көпкірісті |
16. Осьтік жазықтыққа деген бұраңданың сыртқы контурының проекциясы ... болып табылады
|
a - бұранданың профилі b – бұраңданың қозғалысы c – бұраңданың профилінің жоғарлығы d – бұраңданың қадамы, e - бұраңданың модулі |
17. Бұраңда профилінің жақтар арасындағы бұрыш ... деп айтылады
|
a - навивка бұрышы b - профиль бұрышы c – бұраңда көтерілісінің бұрышы d – оюдың бұрышы e – сбег бұрышы |
18. Метрикалық бұраңданың профиль бұрышы ... |
a - 500 ; b - 550 ; c - 600 d - 650 ; e - 700 |
19. Трапециедальді бұраңданың профиль... бұрышы |
a - 600 ; b - 500 ; c - 400 d - 300 ; e - 200 |
20. Құбыр бұраңданың профиль бұрышы ... |
a - 350 ; b - 400 ; c - 450 d - 500 ; e - 550 |
21. Трек бұраңданың профиль бұрышы ... |
a - 300 и 30 ; b - 350 и 00 c - 400 и 20 ; d - 550 и 40 e - 520 и 20 |
22. Мақсаты бойынша бұрандалар бөлінеді:
|
a – оң және сол жақ b – қозғалыстық және бекітетін c – толықпрофильді және төменпрофильді d – сол және оң жақ e – ішкі және сыртқы |
23. Метрическалық, құбырлық және конустық бұрандалар мақсатына қарай ... |
a – арнайы b - модульды c – бекітетін d - қозғалатын e - жүретін |
24. Трапецеидальды, тректік және тік бұрышты бұраңдалар мақсатына қарай ... |
a – арнайы b - модульды c – бекітетін d - жүретін e - қозғалатын |
25. Стерженьде орындалған бұраңда бетінің сипаты бойынша ... болып табылады |
a – конустық; b - цилиндрлі c – ашық d - түрдегі e - сыртқы |
26. Саңылауда орындалған бұраңданың бет жазықтығының сипаты бойынша ... болып табылады |
a – ішкі b - жабық c – саңырау d - тұйық e - цилиндр-конустық |
27. Винт сызығының бір айналымына сәйкес келетін бұраңданың бөлігі бұраңданың ... деп айтамыз |
a – қадам b - жібі c – қозғалыс d -бұрылысы e – профиль параметрі |
28. Бұраңданың жіптерінің қарама-қарсы шығыңқыларының арасындағы арақашықтық бұраңданың ... деп айтамыз
|
a – минимальды сыртқы диаметрі b – максимальды сыртқы диаметрі c - номинальды сыртқы диаметрі d - оптимальды сыртқы диаметрі e – орташаланған сыртқы диаметрі |
29.Бұраңданың жіптерінің қарама-қарсы ойықтарының арасы бұраңданың ... деп айтамыз |
a – қадам b – қозғалыс c – кірімен d - ішкі диаметр e - сбегті |
30. Бұраңданың көршілес жіптернің аттас элементтерінің арасындағы қашықтықта бұраңданың ... деп айтамыз |
a – кесілмеген b - қозғалыс c – сбегпен; d - профиль e - қадам |
31. Бұраңданың номиналды сыртқы және ішкі диаметрлерінің айырмашылығының жартысы бұраңданың ... деп айтамыз
|
a – профиль биіктігі b - орташа диаметрі c - қадамның медианосы d - орташаланған параметр e – витоктың номинальды биіктігі |
32. Метрикалық бұраңда сызбада ... символмен белгіленеді |
a – МЕ; b – М; c - МТ d – Мс; e - Мтр |
33. Трапецеидальді бұраңда сызбада ... символмен белгіленеді |
a – TR; b – Tp; c - Tr d – TP; e - PТ |
34. Трек бұраңда сызбада ... символмен белгіленеді |
a – Уп; b – U; c - G d – S; e - У |
35.Бұраңданың соңындағы толық емес профильдің аймағы бұраңданың ... деп айтамыз
|
a – кесілмеген b - кіріспеген c – выклиниванием; d - сходом e - сбегпен |
36. Бұраңданың соңы мен бөлшектің трек бетінің арасындағы бөлшектің қиылмаған бөлігі бұраңданың ... деп айтамыз |
a – недоводом; b - кесілмеген c – сбегпен d - сходом e - шығуы
|
37. Құрамына недоводпен сбегі бар бөлшек бұраңданың ... деп айтамыз |
a – сходпен; b - кесілмеген c – шығуы d - градиентпен e - балтамен |
38. Көпкірісті бұраңда үшін қадам орнына ... белгіленеді.
|
a – профильдік биіктігі мен заходтылығы b - заходтылық c – Р кейінгі қадаммен қозғалыс d – заходтылық пен қадам e – қадам мен заходтылық |
39. Құбырлық цилиндрлік бұраңданың өлшемдік саны ... белгіленеді
|
a – құбырдың сыртқы диаметрі b – құбыр қабырғаның қалыңдығы c - бұраңданың сыртқы номинальды диаметрі d – құбырдың шартты кірісі e – бұраңданың қадамы |
40. Метрикалық конустық бұраңда ... символымен белгілінеді |
a – РМК; b – КМР; c - МКР d – КМ; e – МК; |
41. сыртқы құбырлы бұраңда ... символымен белгіленеді |
a – R; b – Dн; c - Тr d – KTr; e – Rc; |
42. Ішкі құбырлы конустық бұраңда ... символымен белгілінеді |
a – R; b – Rc; c - Rw d – Rv; е - Rz |
43. Бірінші орындалуынның болтында ... бар
|
a – басында бір саңылауы b - басында екі саңылауы c – нөл саңылауы d – бұраңданың соңындағы бір саңылауы e - бұраңданың соңындағы екі саңылауы |
44. Екінші орындалуынның болтында ... бар
|
a - басында бір саңылауы b - басында екі саңылауы c - нөл саңылауы d - бұраңданың соңындағы бір саңылауы e - бұраңданың соңындағы екі саңылауы |
45. Өзектің отырыс соңының ұзындығы ...байланысты .
|
a – ұяның материал қаттылығы b - өзектің материал қаттылығы c – қосылатын бөлшектің қалыңдығы d - өзектегі осьтік күшею e – айналу моментіне |
46. Жалпы қолданылатын өзек ұзындығы ... арақашықтығы есептеледі
|
a - өзектің шектері арасындаға ұзындықпен b – бұраңданың созылмалы соңының басынан бұраңданың отырыстық соңынан дейінгі қашықтық c – бұраңдының созылмалы соңының соңынан басына дейінгі қашықтық d - – бұраңданың созылмалы соңының басынан аяғына дейінгі қашықтық e - бұраңданың отырыс соңынан отырыстық соңына дейінгі қашықтық
|
47. I және II орындаудағы гайкалардың өзара айырмашылығы
|
a – қалыңдылық b – сыртқы диаметр c – фасоктың баршылығымен d – ішкі диаметрімен e - материалмен |
48. Фасок жоқ шайбалар ... орындауға жатады |
a – қарапайым b - әдеттегі c – таза d - бірінші e - екінші |
49. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» белгілеуіндегі символ «2» символы … білдіреді. |
a – кірістік b – бұраңдыаның жүрісі c - профиль биіктігі d – бұраңданың қадамын e – болт орындалуын
|
50. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» белгілеуіндегі символ «М» символы … білдіреді. |
a – метрикалық бұраңда b – бқраңданың кіші қадамы c – кіші бұраңда d - модифицирленген болт e - модифицирленген бұраңда |
51. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» ... белгілеуіндегі символ «12» нені білдіреді
|
a – бұраңданың ішкі диаметрі b - бұраңданың номинальды диаметрі c – болттың басының биіктігі d – кілт үшін өлшемдер e - қиылмағанның үлкенділігі |
52. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» ... белгілеуіндегі символ «1.25» нені білдіреді |
a – бұраңда профилінің биіктігін b – бұраңданың қозғалысын c – бұраңданың қадамын d – недоводтың үлкенділігі e - сходтың үлкенділігі |
53. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» ... белгілеуіндегі символ «LH» нені білдіреді
|
a – накаткамен алынған сол жақ бұраңда b – легирленген болат болттың c – толық емес профильдің сол жағын d – сол жақ бұраңда e - легирленген болат болттың |
54. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» ... белгілеуіндегі символ «60» нені білдіреді
|
a – кілт үшін өлшемдер b – дәлділік сыныбы c – мықтылық сыныбы d – бұраңданың қию ұзындығы e – болт ұзындығы |
55. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» ... белгілеуіндегі символ «58» нені білдіреді |
a - мықтылық сыныбы b - кілт үшін өлшемдер c - мықтылық сыныбы d - болт ұзындығы e - бұраңданың қию ұзындығы |
56. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» ... белгілеуіндегі символ «35Х» нені білдіреді
|
a – болт сыртының материалын b - болт материалы c - мықтылық сыныбы d - бұраңданың қию ұзындығы e – бұраңданың жіп саны |
57. «Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» ... белгілеуіндегі символ «02» нені білдіреді
|
a – профиль биіктігінің қателігі b – бұраңданың қадам қателігі c – сыртқы бетінің типі d – сырт бетінің қалыңдығы e - болт материалының шифрі |
58«Болт 2 М12х1.25LH-6дх60.58.35Х029 МЕМСТ7798-70» ... белгілеуіндегі символ соңғы сандардағы «09» нені білдіреді |
a – профиь биіктігінің қателігі b - бұраңданың қадам қателігі c - бетінің типі d - бетінің қалыңдығы e - болт материалының шифрі |
59. Өзекке арналған ұяның тереңдігі ... |
a - l1+2P; b - l1+3P; c - l1+4P d - l1+5P; e - l1+6P |
60. Қарапайымдандырылған суреттерде бұраңдадылық қосылыстарды ... көрсетпейді
|
a – лыск, қадам, бұраңданың сбегі b - фаск, араларын, лунка, бұраңданың соңғы жібі c - недовод, недорез, бұраңданың сбегі d - қадам, бұраңданың недорезі e - бұраңданың сбегі |