
- •Ж.З. Рамазанова, л.Н. Демидович, л.Н. Безуглова
- •Ж.З. Рамазанова, л.Н. Демидович, л.Н. Безуглова
- •Мазмұны
- •1 Геометриялық сызба
- •1.1 Кқбж стандартары. Сызбалар белгілеудің ережелері.
- •1.1.1 Форматтар, негізгі жазбалар.
- •1.1.2 Масштабтары.
- •1.1.3 Түзулер.
- •1.1.4 Шрифттер.
- •1.1.5 Материалдардың графическалық белгіленуі.
- •1.2 Өлшемдерді белгілеу.
- •1.3 Сопақ детальдердің өлшемдерін белгілеуге арналған жаттығулар.
- •1 Сурет. Сопақ детальдердің суреттелуі мен өлшемдерінің белгіленуі.
- •1.4 Геометриялық құрылым.
- •1.4.1 Конустық
- •2 Сурет. Конустылықты белгілеудің мысалдары
- •5 Сурет. Енкіш белгілеудің үлгілері.
- •1.4.3 Қосылу
- •6 Сурет. Қосылуы бар бөлшектін сызбасы.
- •1.5 Негізігі жазба.
- •7 Сурет. Негізгі жазбаның өлшемдері.
- •1.6 Геометриялық сызу бөлімі бойынша бақылау сұрақтары.
- •2. Проекциялық сызу
- •2.1 Суреттердің жіктелуі
- •2.1.1 Түрлері
- •2.2 Негізгі түрлері бойынша жаттығулар
- •2.3 Пч 1 Графикалық модульдің жаттығулары.
- •2.4 Кескіндердің жіктелуі
- •Көрініс пен кескін бөліктерінің қосылуына арналған жаттығулар.
- •21 Сурет. Втулканың сурет құрылымы мен бастапқы берілгендердің мысалы.
- •2.6 Қималардың жіктелуі.
- •22 Сурет. Шығарылған қима мен кескіндер.
- •23 Сурет. Қималар.
- •24 Сурет. Проекция байланысымен шығарылатын қималар.
- •25 Сурет. Сол жақта және қимадағы «лыска» элементі.
- •2.7 Дұрыс қиманы таңдауға арналған жаттығулар.
- •26 Сурет. Дұрыс қиманы таңдауға арналған жаттығулар.
- •2.8 Қималар мен кескіндердің құрылымына арналған жаттығулар.
- •27 Сурет. Қималар мен кескіндерге арналған жаттығуларды орындау мысалы.
- •2.9 Шығару элементтері
- •2.10 Суреттердің оқылуы бойынша тапсырмалар
- •31 Сурет. Бейнелерді оқуға арналған мысал.
- •2.11 Графикалық модуліне пч2 арналған тапсырмалар
- •32 Сурет. Күрделі сатылы кескіндер.
- •2.12 «Проекциялық сызба» бөлімі бойынша бақылау сұрақтары
- •3. Айырылған қосылыстар
- •3.1 Қосындылардың жіктелуі
- •3.2 Бұрандау қосындылары.
- •3.3 Бұраңданың жіктелуі мен белгіленуі
- •3.4 Бұранданы классификациялық жіп арқылы анықтау жаттығуы.
- •33 Сурет. Белгілері бойынша бұранда классификациясы.
- •Бұранданың конструктивті және технологиялық элементтері.
- •34 Сурет. Ішкі және сыртқы бұранданың технология элементтері.
- •Бұраңданы жазу мен белгілеуге арналған жаттығулар.
- •«Айырылатын қосылыстар» ақ 3 графикалық модуль.
- •35 Сурет. Болттық және құбырлық қосылыстар.
- •36 Сурет. Болттық қосылыстар үшін шартты қатынастар
- •37 Сурет. Су немесе газ құбырының муфтамен қосындысы.
- •3.8 «Айырылатын қосылыстар» бөлімі бойынша бақылау сұрақтары
- •4. Машина құрастырудағы сызба
- •4.1 Өнімдердің түрлері
- •4.2 Конструкторлық құжаттардың түрлері.
- •4.3 Жинау сызбасы
- •4.4 Өнімгің конструкторлық құжаттамасын оқуға арналған тәжірибелік тренинг.
- •4.5 «Машина құрастыру» бөлімі бойынша бақылау сұрақтары
- •5. Жалпы көріністегі сызбаны оқумен бөлшектеу
- •5.1 Жалпы көріністегі сызбаны оқу
- •5.2 Бөлшекті орындаудың реттелігі
- •5.3 Бөлшекті конструктивті элементтерін суреттеу
- •40 Сурет. Бөлшектің конструктивті элементтердің атаулары.
- •5.4 Іскерлік ойын.
- •5.5 Графикалық модульге қатысты тапсырма
- •5.6 «Жалпы көріністегі сызбаларды оқу» бөлімі бойынша бақылау сұрақтар
34 Сурет. Ішкі және сыртқы бұранданың технология элементтері.
Бұранда тесігі үшін өлшемдер: С – фасканың ұзындығы; L – бұраңда ойылған ұзындық, Lo – тесік ойылған ұзындығы, номинал бойынша (М6, М8 ж. Т.б.) стандартты бекіту өнімін (винт немесе болт) L=d+3,5p, Lo=d+6p формуларымен табады; Р – бұраңданың қадамы.
Бұраңданы жазу мен белгілеуге арналған жаттығулар.
Жаттығу 1. Сыртқы L бетінде үлкен қадаммен метрикалық бұраңданы суреттеумен белгілеу. Сол жақ көрінісін құрастыру.
Жаттығу 2. Ішкі L бетінде кіші қадамымен метрикалық бұраңданы суреттеумен белгілеу. Сол жақ көрінісін табу.
Өлшемдері ерікті. Суреттеу кезінде бұраңда міндетті түрде фасканың элементтерін – ішкі және сыртқысын көрсетеді.
18 кесте – Ішкі және сыртқы бұраңданың суреттелуі.
нұсқа 1 |
нұсқа 2 |
нұсқа 3 |
нұсқа 4 |
18 - кестенің жалғасы
нұсқа 5 |
нұсқа 6 |
нұсқа 7
|
нұсқа 8 |
нұсқа 9
|
нұсқа 10 |
18 - кестенің аяқталуы
нұсқа 11
|
нұсқа 12 |
«Айырылатын қосылыстар» ақ 3 графикалық модуль.
35 Сурет. Болттық және құбырлық қосылыстар.
Берілген тапсырманы орындау үшін 2.311-68 МЕСТ, 2.315-68 игеру қажет. 36 сур. Көрсетілгендей болттық қосылыстарды шарттық қатынастыр мен сызбада сызу керек. Болттың өлшемдері есептеу сызбаға қосымша болатын жеке дәптердің тор бет қағазында орындалады. Сызба тек 35 сур. көрсетілгендегі өлшемдермен ғана сызылады. Тапсырмалардың нұсқалары 19 кестеде берілген.
Болттық қосындылар үшін қарапайымдалған және шартты суреттер орындалды. Қарапайым суреттерді 1:4 масштабында орындау керек. Құбырлы қосылысты орындау кезінде сызбада тек 35 сур. өлшемдер қолданылады. Су немесе газ құбырларының муфтомен қосылу схемасы 37 суретте көрсетілген.
36 Сурет. Болттық қосылыстар үшін шартты қатынастар
19 кесте – Болттық қосылыстың берілгендері
№ нұсқаны |
Болттардың қосылуы |
№ нұсқаны |
Болттардың қосылуы |
||||||
d |
a |
b |
m |
d |
a |
b |
m |
||
1, 13 |
16 |
25 |
35 |
60 |
7, 19 |
26 |
30 |
40 |
58 |
2, 14 |
14 |
22 |
44 |
48 |
8, 20 |
10 |
15 |
35 |
50 |
3, 15 |
18 |
25 |
30 |
45 |
9, 21 |
14 |
20 |
38 |
45 |
4, 16 |
27 |
20 |
40 |
60 |
10, 22 |
12 |
18 |
40 |
60 |
5, 17 |
22 |
25 |
35 |
55 |
11, 23 |
20 |
24 |
30 |
55 |
6, 18 |
24 |
20 |
24 |
50 |
12, 24 |
8 |
20 |
35 |
40 |
37 Сурет. Су немесе газ құбырының муфтамен қосындысы.
20 кесте. Су немесе газ құбырының муфтамен қосындысының берілгендері
Нұсқаның нөмері |
Құбырлы бұранданың белгіленуі |
d |
Dу |
d1 |
L |
L 0 |
Бұраудың тереңдігі L1 |
S |
1, 7, 13, 19 |
G 2 |
59,6 |
50 |
56,7 |
60 |
50 |
25 |
7 |
2, 8, 14, 20 |
G 1 3/4 |
53,8 |
44 |
50,8 |
55 |
44 |
22 |
7 |
3, 9, 15, 21 |
G 11/2 |
47,8 |
40 |
44,8 |
45 |
32 |
16 |
6 |
4, 10,16, 22 |
G 1 |
59,6 |
50 |
50,8 |
55 |
55 |
30 |
6 |
5, 11,17, 23 |
G 2 1/2 |
33,3 |
25 |
30,3 |
45 |
25 |
18 |
7 |
6,12,18, 24 |
G 1/2 |
59,6 |
50 |
50,8 |
40 |
30 |
15 |
7 |