3. Айырылған қосылыстар

3.1 Қосындылардың жіктелуі

Денелерді бірлесіп қолдану үшін өзара біріктіріп бекіту қосылыс деп аталады. Қосындылар қозғалатын, қозғалмайтын және айырылатын, айырылмайтын деп бөлінеді. Техникада көбінге қолданылатын айырылатын қосындылар шпоночтік, штифтік, шлицевтік, сонымен қатар бұл салада бұранда қосындылар- бұрандамалық (болт), винттік, өзектік (шпилечные). Айырылмайтын қосындыларға пісіретін, жабыстыратын, бастыратын (заклапочные).

3.2 Бұрандау қосындылары.

Бұранда – бұл тұтас контурдың винттік қозғалыспен қалыптасқан және цилиндрлік немесе констық жазықтыққа қатысты жазықтық. Бұранда бөлшектердің ең кең таралған түрлерінің бірі. Бұранда қосындылародың конструктивті, қарапайым және шарттық суреті бар. Конструктивтіде стандарттық кестелер бойынша барлық конструктивті элементті толыққанда, нақты сызылады. Қарапайымдалғанда гайка, шайба, стреженьдегі фаскалар толық профильдің соңғы жібін, саңылау мен стержень арасындағы арақашықтық, саңылауда тесуден қалған технологиялық лункалар көрсетілмейді. Шартты суреттеу бұраңданың сыртқы номиналды диаметрлі 2 мм-ге тең немесе кем болғанда қолданылады

3.3 Бұраңданың жіктелуі мен белгіленуі

Мақсатына қарай бұраңдалар бекітетін (метрикалық, құбырлық дюймдік, шеңбер ж.т.б.) және қозғалыстық (тікбұрышты, трапецидальды, тіректік) деп бөлінеді. Профиль бойынша бұраңдалар метрикалық М (бұрыш 60⁰), құбырлық цилиндрлік С (55⁰), трапецидиальді T_z (30⁰), тіректік S (30⁰ и 3⁰), тікбұрышты ж. т.б. деп бөлінеді. Барлық бұраңдалар, тіктөртбұрыштардан басқасы, стандартталған. Бұраңданың салынуына қарай оң және сол деп бөлінеді, пішініне қарай – цилиндрлік, конустық, пішінінің сипатына қарай – ішкі, сыртқы, бұраңданың қадамы бойынша – үлкен (негізгі) қадамды, кіші қадамды, кірісі бойынша – бір кірісті, көп кірісті деп бөлінеді.

Жұмыс сызбаларында бұраңданы белгілеуге кіреді:

- бұраңданың типін көрсететін әріп;

- номинальді айқындайтын өлшемдер;

- көп кірісті бұраңдар бұраңдар үшін кірістің үлкендігін жақшаның ішінде бұранданың қадамын көрсету арқылы айқындайды;

- сол жақ бұранда үшін LH әріптері;

- рұқсат етілетін жол немесе нақтылықтың сыныбы.

3.4 Бұранданы классификациялық жіп арқылы анықтау жаттығуы.

Әр түрлі белгілер бойынша бұранданың типтер классификациясы кестесін толтыру.

33 Сурет. Белгілері бойынша бұранда классификациясы.

5. Бұранданың конструктивті және технологиялық элементтері.

Барлық бұрандалар классификациялық белгілеріне қарамастан сызбада бірдей суреттеледі, бірақ белгіленуі әр түрлі. Алдымен конустық дасканы жасайды, ол бөлшектің бұрандамен қосылу кезінде бағыттаушы ретінде және шеттердегі витоктарды сынудан қорғау үшін қолданылады. Фасканы бұранданы кесуден бұрын орындайды. Оның пішіні – кесілген конус. Фаскалардың өлшемдері 10549-80 МЕСТ бойынша анықталады.

Бұранданы оюмен байланысты технологиялық элементтерге сбег, недорез, проточка және фаска (34 сур.) кіреді, ал сбег пен недорездің алдын алу үшін проточка қолданылады. Сбег деп бөлшектің тұтас жазықтығнан бұрандаға өтуінің участкісі аталады, онда бұранда толық емес профильге ие. Сбег кескіннің алшақтауынан пайда болады. Недорез бұранданы тығыз орындағанда пайда болады. Недорез сбегтен үлкен болмау керек, ол инструментпен бөлшектің бетін тегістеу үшін орындалады.