Тақырыбы: Мембрана құрылысын және қызметін зерттеуге арналған қазіргі кездегі әдістер. Беттік керілу күштерін зерттеу.

Сабақтың мақсаты:

Қазіргі заманда қолданылатын биологиялық мембраналарының құрылымы мен функцияларын зерттеу әдістері туралы анықтама алу.

Оқыту талаптары:

Нәтижесінде студент білуі керек:

• Мембраналар биофизикасында қолданылатын негізгі терминдерді және анықтамаларды.

• Мембраналар құрылымы тұралы білімдердің дамуының тарихи аспектілерін: Даниэли және Давсонмен, Робертсонмен, Сингермен және Николсонмен ұсынылған мембраналардың құрылымдарының үлгілерінің мембранологияның дамуындағы ролін.

• Мембраналардың құрылымын зерттеген кезде қолданылатын негізгі әдістерін (рентгенқұрылымдық талдау, электронды микроскопия, флуоресценция зондтары, ЯМР, ЭПР).

• Мембраналардың үлгілері мен тәжірибелік мәліметтер арасындағы байланыс.

• Биомембраналарда ағатын негізгі оқиғалар.

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Мембрана құрылысы туралы зерттеулердің тарихи аспектілері. Липидті биқабаттың құрылымын дәлелдеу үшін алғашқы алынған мәліметтер. Даниэли және Давсонның мембраналар үлгілері. Робертсонның үлгісі.

2. Мембрананың құрылымын зерттеуге арналған әдістер. Рентген сәулелердің дифракциясы. Рентгенқұрылымдық талдау.

3. Мембрананың құрылымың зерттеуге арналған әдістер. Электрондық микроскопия. Электроноскопия «қатырып-ою» әдісі.

4. Мембрананың құрылымы туралы қазіргі уақытта қолданылатын ұғымдар. Сингер-Николстың сұйық кристалл үлгісі.

5. Мультиламелярлық липосомалар.

6. Моноламелярлық липосомалар

7. Протеолипосомалар.

8. Жалпақ биқабатты липидті мембраналар. Оларды алу схемасы

9. Трансмембраналық тасымалдану. Биологиялық мембраналар арқылы заттардың тасымалы.

10. Белсенсіз тасымалдану. Анықтамасы. Фик заңы.

11. Белсенсіз тасымалдану. Қарапайым диффузия. Анықтамасы. Классификациясы.

12. Белсенсіз тасымалдану. Жеңілдетілген диффузия. Анықтамасы. Классификациясы.

13. Жеңілдетілген диффузия. Тасымалдаушы-молекулалардың жұмыс істеу механизмі.

14. Белсенді тасымалдау. Электрогенді ионды насостар.

Оқыту тәсілдері :

(кіші топтармен жұмыс және жеке тапсырмаларды орындау)

Әдебиет

Негізгі

1. Антонов В.Ф. и соавт. «Биофизика» М. «Владос» 2000 г., стр.143-163.

2. Самойлов В.О. Медицинская биофизика, СПб:СпецЛит, 2004. стр.358-380.

3. Б.Көшенов. Медициналық биофизика. Алматы 2008

Бақылау:

Сабақтың тақырыбы бойынша бақылау сұрақтар

1. Мембраналар биофизикасының алдында тұрған негізгі мәселелер

2. Амфифильдік қабілеттігін қалай түсінесіз?

3. Мембрананың құрамына кіретін липидтік молекулалардың негізгі құрама бөліктері

4. Жасуша ішіндегі мембраналардың қандай түрлерін білесіз

5. Биологиялық мембраналар. Түрлері мен функциялары

6. Жасушаның негізгі мембраналық құрылымдары

7. Мембраналық липидтердің негізгі класстары

8. Мембраналық липидтердің негізгі функциялары

9. Липидтердің латеральдік диффузиясы

10. Липидтердің флип-флоп көшулері

11. Мембраналық ақуыздар. Түрлері мен функциялары

12. Мембраналарды зерттеу әдістері

13. Мембрананың құрылымын зерттеуге арналған әдістер. Рентген сәулелердің дифракциясы. Рентгенқұрылымдық талдау.

14. Мембрананың құрылымың зерттеуге арналған әдістер. Электрондық микроскопия. Электроноскопия «қатырып-ою» әдісі.

15. Трансмембраналық тасымалдану. Биологиялық мембраналар арқылы заттардың тасымалы.

16. Белсенсіз тасымалдану. Анықтамасы. Фик заңы.

17. Белсенсіз тасымалдану. Қарапайым диффузия. Анықтамасы. Классификациясы.

18. Белсенсіз тасымалдану. Жеңілдетілген диффузия. Анықтамасы. Классификациясы.

19. Жеңілдетілген диффузия. Тасымалдаушы-молекулалардың жұмыс істеу механизмі.

20. Белсенді тасымалдау. Электрогенді ионды насостар.