50 Жетік техниканың дамуынан туындайтын ірі қалалардағы проблеманны шешу жолдарын көрсетіңіз

Лист 2

1Тұрақты даму және оның критерийлеріне сипаттама.

Тұрақты даму ұғымының мағынасы « болашақ ұрпақтың өз қажеттіліктерін қанағаттандыру мүмкіндігіне қауіп төндірмей, қазіргі ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыру». «Тұрақты даму» термині алғашында табиғатты пайдалануда, атап айтқанда балық және орман шаруашылығында пайда болған. Бұл термин оны пайдалану кезінде табиғи ресурстар сарқылмайтын және табиғи көбейіуі мҥмкіншілігіне ие болатын табиғи ресрурстарды пайдалану жүйесін білдіретін.

2 Жалпы экология бөлімінің құрлымына анықтама

Экология – тірі организмдердің бір-бірімен қарым-қатынасын, сыртқы қоршаған ортасымен байланыстыра отырып зерттейтін ғылым. Бҧл терминді ғылымға неміс зоологы Э.Геккель 1866 жылы « Организмдердің жалпы морфологиясы » деген еңбегінде ұсынған. Термин грек сӛзінен шыққан, « ойкос- oikos» - үй, тұрақ, мекен , «logos»- ғылым деген мағынаны береді. Экологияның жеке ғылым болуына себепкер алғышарттар:

1. Табиғат жӛніндегі ілім-білім дамуының табиғи сатысы. 2. Өнеркәсіптің, ауыл шарушылығының, транспорттың жылдан-жылға қарыштай дамуы табиғаттың жекелеген нысандары ғана емес, тұтас экологиялық жүйелердің де мүлдем жойылып кетуіне әкеліп соқтыруда. 3. Көптеген техникалық мәселелердің дұрыс шешілмеуі, экологиялық заңдылықтарды жақсы білмеу, табиғатты ұтымды пайдалануға қажетті білім тәжірибесінің болмауы экологияның нақтылы ғылым ретінде қалыптасуына түрткі болды. Организмдердің құрылысы мен дамуы ғана емес, олардың өздері тіршілік ететін ортасымен қарым-қатынастары да белгілі бір заңдылықтарға бағынатындығын тҥсіну жҥзеге асты, мұның өзі осы жайттарды ұқыпты түрде зерттеу қажеттілігін туындатты.

3 Тірі жүйенің ұйымдасу деңгейлері. Биологиялық компоненттерге анықтама Экологиялық факторларды жіктеу.

Экологияда биологиялық (тірі) жүйелердің төмендегідей негізгі ұйымдасу деңгейлерін бөліп көрсетуге болады: молекулалық (тендік). Жасушалық,ұлпалық, мүшелік, ағзалық, популяциялық-түрлік, биоценоздық, биогеоценоздық (экожүйелер) биосфералық. Әрбір деңгейде қоршаған ортамен өзара әсерлесу (зат, энергия және ақпараттармен алмасу есебінен) нәтижесінде өзіне тән ерекшелікпен сипаталатын функционалдық жүйелер түзіледі. Уэбастер бойынша жүйе дегеніміз «бір тұтас бүтінді түзнтнтін, реттелген түрде өзара әрекеттесетін және өзара байланысты компоненттер». Олай болса, жүйенің негізгі элементеріне компоненттер, байланыстар, шекаралар жатады Жүйелердің үш түрін бөліп көрсетеді: 1) оқшауланған, яғни көршілес жүйелермен зат пен энергия алмасуы болмайды 2) жабық яғни көршілес жүйелермен энергия алмасады, бірақ зат алмасуы болмайды (мысалы, космос кемесі). 3) ашық, яғни көршілес жүйлермен зат және энергия алмасуыболады. Барлық биологиялық жүйелер- ашық жүйелер. Себебі ,олар сыртқы ортамен затпен, энергиямен және ақпаратпен алмасып отырады. Молекулалық (гендік) деңгйде биологиялық жүйе Экологиялық фактор дегеніміз- тірі организмдерге оң немесе теріс әсерін тигізетін ортаның элементтері. Факторлар организмдерге жиынтық кҥйде әсер етеді. Оған организмдер әртҥрлі жауап береді. Абиотикалық факторлар – бұл тірі ағзаға әсер ететін қоршаған орта жағдайларының комплексі (температура, қысым, радиациялық фон, ылғалдылық атмосфераның, теңіз және тұщы судың, топырақтың құрамы және т.б.) Биотикалық факторлар – бұл бір ағзалардың тіршілік әрекетінің басқаларына тигізген әсері (бәсекелестік, жыртқынтық паразитизм және т.б.) Антропогенді факторлар- адам қызметінің қоршаған ортаға тигізетін әсерінің жиындығы (зиянды затардың атмосфераға шығарылуы, топырақ қабатының бұзылуы, табиғи ландшафттардың бұзылуы және т.б.)