Да няпоўназнамяняльных слоў адносяць звязкі і служ­бовыя ч. М. (прыназоўнікі, злучнікі, часціцы).

Звязкі – гэта пераходная паміж самастойнымі і служ­бовымі часціна мовы. Звязкі набліжаюцца да службовых слоў. Гэта дапаможныя дзеясловы, якія звязваюць дзейнік з іменным выказнікам у двухсастáўным сказе. Напр.: Ён з’яўляецца кіраўніком аб’яднання. Хутка я стану педагогам.

Мадальныя словы ў агульную колькасць часцін мовы не ўключаюцца. Яны, як і гукаперайманні, па-за межамі ч. М. Тэма: з в я з к I план:

1. Паняцце пра звязкі як часціну мовы.

2. Віды звязак.

ЛİТАРАТУРА тая ж, што і да тэмы ”БПС”.

 ПАНЯЦЦЕ ПРА ЗВЯЗКİ ЯК ЧАСЦİНУ МОВЫ

З в я з к i – гэта службовыя словы дзеяслоўнага пахо­джання, якія ўжываюцца для выражэння часу і ладу састаўнога недзеяслоўнага выказніка, напр.: Яна з’яўляецца аматарам спорту. Шчасце – гэта заўсёды нешта недасягальнае (Я.Сіп.). Ты студэнт. (У двух апошніх сказах звязкі нулявыя)

Звязкі захоўваюць асноўныя формы, уласцівыя дзеяслову, і гэтай зменнасцю адрозніваюцца ад астатніх службовых слоў, найважнейшай граматыч. прыметай якіх з’яўл. нязменнасць.

У ”Беларускай граматыцы - 85” звязкі адносяцца да службо­вых часцін мовы. Але гэта пераходны паміж самастойнымі і службовымі тып часціны мовы, а іменна:

1) як і самастойныя ч. м., звязкі змяняюцца (спрагаюцца), большасць валодаюць выразнай семантыкай;

2) з другога боку, як і ў службовых ч. м., у іх роля службо­вая ― яны звязваюць дзейнік з выказнікам (адсюль і іх назва).

У састаўным выказніку асноўнае лексінае значэнне выража­ецца выказальным словам, а граматычныя значэнні – звязкай.

Асноўная прымета звязак, у адрозненне ад дзеясловаў, – гэта поўная або частковая страта лексічнага значэння, што вядзе да ператварэння знамянальнага слова ў службовае.

 В İ Д Ы З В Я З А К

У залежнасці ад ступені страты лексічнага значэння вылучаюцца тры віды ( тыпы ) звязак:

1. Звязка незнамянальная (або абстрактная). Яна ўсяго адна – гэта слова быць. Яна лексічна пустая, не мае лексічнага значэння, напр.: Ён будзе настаўнікам (буд. ч.). Ён быў настаўнікам (пр. ч.). Ён настаўнік (ц. ч.; тут звязка нулявая).

Звязка быць мáе час, лад. Стану не мáе; траціць катэгорыю трывання, спражэння.

Звязку быць трэба адрозніваць ад паўназначнага дзеяслова быць, які ўжываецца са значэннямі ’прысутнічаць’, ’быць (мецца) у наяўнасці’, напр.: Ён быў (будзе) на вечары (паўна­значны дзеяслоў, = ’прысутнічаў’). У яго былі (будуць ) грошы (паўназначны дзеяслоў, = ’меліся ў наяўнасці’). Ён будзе ўсхваляваны (звязка). Мне будзе сумна (звязка).

Звязка быць у форме цяп. часу ёсць звычайна не ўжываецца. Такі пропуск яе ў цяп. часе называецца нулявой звязкай: Дзень  спякотны.

2. Паўзнамянальныя звязкі (або паўабстрактныя) у значнай ступені (напалову) трацяць сваё лексічнае значэнне зыходнага дзеяслова. Гэта словы: стаць, станавіцца, лічыцца, уяўляцца, здавацца, здацца, з’яўляцца, рабіцца, называцца, бываць і іншыя. İх таксама трэба адрозніваць ад паўназначных дзеясловаў. Параўнайма:

Ён стаў каля дошкі. Стаў посуд у шафу – паўназначныя дз. Дзень стаў даўжэйшым. Алег стаў журналістам – звязкі.

Атрад здаўся ў палон – дз. Бераг здаўся знаёмым, калісьці мной бачаным – звязка. Усё ў дзяўчыны робіцца хутка [= ’вы­конваецца’] – дзеяслоў. Восенню дні робяцца карацейшымі – звязка. Ён робіцца ( становіцца ) злым, хмурым – звязка.

3. Знамянальныя звязкі (або паўназначныя) – гэта зна­мянальныя дзеясловы руху ці стану ў ролі звязак: хадзіць, сядзець, стаяць, ляжаць, ісці, вяртацца, вярнуцца, бегчы, жыць і г. д. У такіх дз-х у ролі звязак не траціцца, а толькі трохі паслабляецца асноўнае лексічнае значэнне. Параўнайма:

Я хаджу па лясах, па гаях – дзеяслоў. Я хаджу закаханы ў твае краявіды – звязка. Ты вярнуўся дамоў – дзеяслоў. Ты вярнуўся вясёлы, узрадаваны – звязка. Студэнт сядзіць галодны – звязка.

Не блытаць знамянальныя звязкі з паўназначнымі фазавымі дзеясловамі, якія ўказваюць на пачынальнасць, заканчэнне дзеяння (пачаць, пачынаць, пакінуць, стаць, перастаць), а таксама з дзеясловамі з мадальным значэннем (хацець, збірацца, жадаць, умець, меркаваць, думаць, спрабаваць, магчы, загадаць), якія ўжываюцца з інфініты­вамі ў складзе састаўнога дзеяслоўнага выказніка і не страчваюць свайго лексічнага значэння: Ты перастаў пісаць. Яна пачала паўзці. Ён збіраецца галіцца. Мы думаем павіншаваць.