Облицовочные материалы

Фасадные плиты изготовляют различной формы:

 плоские - для облицовки плоскости стен,

 угловые - для наружных углов, откосов и проемов,

 перемычечные - для облицовки перемычек под проемами.

Плитки фасадные малогабаритные изготовляют с наружной гладкой и фактурной поверхностью, а на тыльной стороне делают углубления для лучшего сцепления с цементным раствором.

Для ускорения отделочных работ мелкие фасадные плитки выпускают наклеенными на бумажную основу в виде ковров с различным рисунком. Эти плитки называют ковровой керамикой.

2.1.3. Керамикалық кірпішті ұнтақталған әктас қосу тәсілімен ағарту

Керамикалық кірпішті ағарту тәсілі сазға ұнтақталған әктас қосуға және оларды күйдіру процесінде 550-850⁰С температурада әктастың темір тотықтарымен әрекеттесуіне негізделген.

Саз құрамындағы калций мен магний карбонаттарының қосындылары күйдіру процесінде СаО және MgO-ға айналады, олар қолдану барысында ауадан ылғал тарту нәтижесінде гидрототықтар түзеді, яғни көлемін ұлғайтып бұйымның құрылымының бұзылуына себепкер болады. Бұл процесстің нәтижесінде бұйымда микросызаттар пайда болады және оның физика-механикалық, қолданыстық қасиеттері төмендейді. Сондықтан, сазға қосылатын әктастың ұнтақталығы – 0085 тордан елеп өткізгенде, қалдығы 5 % - дан аспауы қажет.

Ұнтақталған әктас күйдіру процесінде саз құрамымен жылдам әрекеттеседі, одан соң гидраттану қабілетін жоғалтады.

Тәжірибе жүзінде дәлелдегендей, белгілі бір түсті кірпіш алу үшін саз құрамындағы тотықтардің қатынасы төменде көрсетілген мөлшерде болуы қажет:

қызғылт түсті қыш үшін Fe₂O₃ / CaO = 0,4;

сары түсті қыш алу үшін Fe₂O₃ / CaO = 0,3;

ақшыл-сары қыш алу үшін Fe₂O₃ / CaO = 0,2.

Керамикалық бұйымды ағарту мақсатында қосатын әктастың мөлшерін келесі формула бойынша есептейді:

И = А_т – М_т.ә ^.Ак / 0,4 ^. Мт.ә;

мұндағы: И – сазға қосылатын әктас мөлшері, %;

А_т – саздағы Fe₂O₃ мөлшері, %;

А_к – саздағы СаO мөлшері, %;

М_т.ә - қажетті Fe₂O₃/CaO мөлшері (берілген түске байланысты);

0,4 - әктастағы СаО- ның бірлік бөлігіндегі шартты мөлшері.

Егер саздың химиялық құрамында Fe₂O₃ – тен басқа FeO болса, оның мөлшерін келесі формула бойынша Fe₂O₃ - ке айналдырады:

Fe₂O₃ = 2,2 ^. FeO

Зерттеу әдістемесі. Химиялық құрамы белгілі оңай балқитын сазды алдын ала кептіріп, зертханалық диірменде немесе жүгіртпеде ұнтақтайды, одан соң өлшемі 1 мм тордан елеп өткізеді.

Жұмысты жүргізу негізінен үш кезеңге бөлінеді:

1. Қыштың берілген немесе жобаланған түсіне байланысты (қызғылт, сары, ақшыл сары) саздың химиялық құрамын есептеу арқылы ұнтақталған әктастың қосылатын мөлшерін анықтайды.

2. Органолептикалық тәсілмен әртүрлі мөлшердегі қоспа қосылған және қоспасыз сыналатын саздың қажетті қалыптау ылғалдылығын анықтаймыз.

Ол үшін 150 г сыналатын сазды (немесе әктас қосылған саз) өлшеп алып оған аз мөлшердегі су қосып, шыны бетінде шпательмен араластырады. Судың кезекті 0,5 см³ мөлшері қосылғанда араласпа алақанның сыртына жабыса бастаса, онда ол қажетті қалыптау ылғалдылығында болғаны.

Дайындалған араласпаны тұрақты салмағына дейін кептіру арқылы сыналған саздың қажетті қалыптау ылғалдылығын есептейді. Ол үшін салмақтық тәсіл (кептіргіш шкафта кептіру) немесе жедел тәсілдер: спирттік, радиациялық кептіру әдістері, карбидпен кептіру және т.б. қолданылады.

Қажетті қалыптау ылғалдылығын келесі формулалар арқылы есептейді:

W_a = (m₁ – m₂ /m₂) 100%;

W_с = (m₁ – m₂ /m₁) 100%;

мұндағы, W_a - абсалюттік ылғалдылық, %; W_с - салыстырмалы (балама) ылғалдылық, %; m₁ – ылғалды үлгі массасы, г; m₂ – абсолюттік құрғақ үлгі массасы, г.

Қажетті қалыптау ылғалдылығын Вик немесе Куманин және т.б. аспаптар көмегімен де анықтауға болады.

Вик аспабымен қажетті қалыптау ылғалдылығын анықтау үшін сыналатын сазды диаметрі 35 мм, биіктігі 50 мм цилиндрге салады, оны ине астындағы алаңшаға орналастырады. Ине деңгейін саз бетімен теңестіріп, аспаптың тетігін бекітеді. Аспаптың жылжымалы, яғни инеге салмақ түсіретін бөлігінің салмағы 300 г болуы қажет. Тетікті босатып, инені сыналатын сазға енгізгенде, ол 5 минутта 4 см-ге тереңдесе, бұл қажетті қалыптау ылғалдылығын сипаттайды.

Қасбеттік керамиканы ұнтақталған әктас қосу арқылы қалыптау. Құрғақ саздың үш өлшеміне (150 г) қызғылт, сары, ақшыл сары түсті үлгі алынатындай мөлшерде есептелінген әктас қосылады. Әктас 0085 торынан толықтай өтетіндей етіліп ұнтақталынады. Төртінші өлшемге әктас қосылмайды, одан салыстырмалық үлгі жасалынады. Саз және әктас ұнтақтары біркелкі араласпа алынғанша мұқият араластырылады. Оған қажетті қалыптау ылғалдылығындағы масса алынатындай мөлшердегі су қосылады.

Дайындалған массалардан өлшемі 60х30х15 мм төрт үлгі қалыптанады. Қалыпталынған үлгілерді ылғалдылығы 3-5% жеткенше кептіргіш шкафта кептіреді.

Кептірілген үлгілерді бөліп, 950, 1000 және 1050⁰С температурада күйдіреді (кептіру мен күйдіруді сабақтан тыс уақытта лаборанттар жүргізеді).

Дайын үлгілердің түсін айқындап, ақауларын (жарықшақ, деформация) анықтайды. Алынған тәжірибе нәтижелерін үлгісі төменде көрсетілген кестеге түсіреді.

Үлгі№	Қосылған әктастың мөлшері, %	Күйдіру темпера-турасы, 0С	Үлгінің түсі	Орташа тығыз- дығы, кг/м3	Сығым беріктігі, МПа	Иілім беріктігі МПа
1	2	3	4	5	6	7

Алынған тәжірибелік көрсеткіштер негізінде үлгілердің түсіне байланысты оларды күйдіру температурасы анықталып, жалпы қорытынды жасалады.