5.8 Сурет – өп мәліметтерін жартылай автоматтандырылған тіркеу сұлбасы

а – сұлба қондырғысы: 1 - блок-баланс, 2 - коллекторлі лебедка, 3 - милливольтметр, 4 - тіркеуші, 5 -лентасозылмалы механизм (6) блок-баланстің ролигімен майысқақ валикке қосылған, 7 – диаграммалық қағаз, 8 - қалам; б – ұңғыма бойындағы табиғи потенциал диаграммасы: / (жер беті) и /// (әктастар) - электрохимиялық активтілігі әлсіз қабаттар, // (саздақтар) және V (саздар) - ӨП аномалисы оң қабаттар, IV - өткізгіш қабаттарға тән ӨП аномалиясы теріс қабаттар.

Бақылау сұрақтары:

1) ӨП қандай шаманы өлшейді

2) Өзіндік потенцциялдарды өлшееуді қандай шама атқарады?

3) ӨП мәліметтерін жартылай автоматтандырылған тіркеу сұлбасын түсіндір?

Сабақ 41

Тәжірибелік жұмыс № 2.1.34

Тақырыбы: Өзіндік потенциалдар тудыратын себептер

Жоспар:

1) ӨП тудыратын себептер

2) ӨП қисықтарының формалары

ӨП тудыратын себептер

Мұнай-газ ұңғымаларында потенциалдар негізінде сазды шекаралармен, көбінесе саз-құм шекараларымен байланысты. Мұнай ұңғымаларында каротаж жүргізу кезіндегі басты әсер электрохимиялық потенциалдар (диффузиялық, мембраналық), ал рудалы аймақтарда рудалық минерализация потенциалдар көмегімен туындайды. Сазды шөгінділер натрий Nа⁺ катиондары үшін жақсы өткізгіш, бірақ хлор Сl^- аниондары үшін нашар өткізгіш болып табылады. Артынша мембраналық потенциалдар Nа⁺ иондары минерализацияланған қабат суын құмтасты қабаттардан көршілес сазды қабаттарға, содан кейін әлсіз минерализацияланған жуу сұйықтығына диффундирлейді. Минерализацияланған қабат суы мен өту аймағындағы сүзгіленген тұщы жуу сұйықтығының арасындағы шекарада қосымша диффузиялық потенциал туындайды: катиондарға Nа⁺қарағанда аниондардың Сl^- қозғалуы жылдам болғандықтан, өту аймағында артық Сl^- ағыны туындайды. Әдетте сүзгілену потенциалы (Еф) электрохимиялықтан әлде қайда кіші, сондықтан мұнай ұңғымаларында каротаж жүргізу кезінде ӨП барлық аномалиялары Ед әсерінен болады деп есептеуге болады. Егер ұңғыма ішіндегі электр өpiciнің шығу тегі диффузиялық-адсорбциялық болса, онда ұңғымадағы зарядтардың таралуы ( _в _с ; _в -құмды қабаттағы судың меншікті кедергісі, _с-сазды ерітіндінің меншікті кедергісі).

-суретте диффузиялық-адсорбциялық потенциал мәні Е_ДА= K_ДАLg (_с/_в), ал диффузиялық потенциал Е_Д=К_Д Lg (_с/_в) (К_ДА және К_Д -диффузиялық-адсорбциялық және диффузиялық потенциалдар коэффициенттері) көрсетілген.

Ұңғымадағы потенциалдар жиынтығы:

Е_оп=Е_Д-Е_ДА=(К_Д-К_ДА)· Lg(_с/_в)= -К_оп- Lg(_с/_в),

мұндағы К_өп=К_ДА-К_Д - диффузиялық-адсорбциялық потенциалдардың жалпы коэффициенті, _ф- сазды ерітінді фильтартының меншікті кедергісі

Формула бойынша К_өп-нің ең үлкен мәні (К_өт18°С=-б9,6) сазсыз таза температурасы Т=18°С-қа тең қабатқа сәйкес болады. Ал, әр түрлі температурадағы мәндері

К_өп ≈ - 69,6 (Т+273)/291

Формула бойынша сазсыз қабат үшін

ӨП қисық сызығын жазу, градиент- және потенциал зондтарын жазумен қатар, бip уақытта жүргізіледі. Мұндай бipiктіріп тіркеуді- стандартты электрлік каротаж деп атайды.