Бақылау сұрақтары:

1. Манипуляциялық белгілер дегеніміз не?

2. Көліктік маркировкалар неден құрылад?

3. Көліктік маркировкаларды қайда қондырады?

4. Ақпараттық жазбалар дегеніміз не?

5. Қосымша жазбаларға нелер кіреді?

Өзіндік тапсырманы орындау үшін

Тапсырма 2

Жәшіктерде мөрлеу ярлыктардың орналасуын, мөрлеуін міндетті түрде жәшіктерді мөрлеу жерлерін ыдысты мінездеуін келесі берілгеннен көрсету (барлық түстерде). (2-ші кесте).

Ескерту: жетпейтін берілгендерді студент өзі табады.

2.1. кесте

Берілген шарттар

Нұсқа	Манипуля-циялық белгі	Марка-лау ярлыгы	Жәшік тегі марка	Ағащ ыдыс дайындалған			Қағаз ыдыс дайындалған
				ГОСТ б/ша	ОСТ б/ша	ТУ б/ша	ГОСТ б/ша	ОСТ б/ша	ТУ б/ша
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1	1, 2, 3	+	-	+	-	-	-	+	-
2	4, 5, 6	-	+	-	+	-	-	-	+
3	7, 8, 9	+	-	-	-	+	+	-	-
4	10, 11, 12	-	+	+	-	-	-	-	+
5	13, 1, 4	+	-	-	+	-	+	-	-
6	2, 5, 8	-	+	-	-	+	-	+	-
7	3, 6, 9	+	-	+	-	-	+	-	-
8	7, 10, 13	-	+	-	+	-	-	+	-
9	11, 1, 5	+	-	-	-	+	-	-	+
10	12, 4, 8	-	+	+	-	-	-	+	-

Шартты белгілер

А – тақтай жәшіктер; Б жапырақ-материалды жәшіктер;

В – кеңірдектенген картон жәшіктері; Г – пакеттер;

Д – маркировкалардың орналасуы: 1 – басты жазбалар;

2 – манипуляциялық белгілер; 3 – ақпараттық жазбалар; 4 – қосымша жазбалар; 5-теміржол маркировкалары.

1-сурет

А Б В

№3 Тәжірибелік сабақ

2. Жүктерді тасымалдау және сақтау негіздерінің ережелерін анықтау

Жұмыстың мақсаты: жүктерді тасымалдау және сақтау негіздерінің ережелерін үйрену

Тасымалдау, қайта тиеу және сақтау шарттарын дұрыс анықтау тасымалдау процессінде жүктердің жоғары дәрежеде сақталуын қамтамасыз етеді.

[4-7] –де тасымалдаудың жекелеген шарттары бойынша топтастырылған жүктердің тізімі жарияланған. Көрсетілген жүк тізімдері осыларға мүмкіндік береді:

• жүктердің ашық алаңда сақталу мүмкіндігі ([5] 199- 201 бет)

• жүктің қауіптіліқ категориясы, цистерна типі, вагонда арнаулы траферет және жүк құжаттарында штемпел көрсетіліп цистерналарда және бункерлі жартылай вагондарда тасымалдауға жол беру ([6] бет 81-82)

• ашық жылжымалы құрамда жүкті тасымалдау мүмкіндігіне ([5] бет 216-219);

• жабық вагондарда және цистерналарда пломбасыз жүктерді тасымалдауға ([5] бет 77-82)

• ақтара тиелген жүктерге қажетті есік кедергісін орнатуға ([5] бет 211-213), тиеу кезінде буксты қорғау үшін фартуктар орналастыру ([5] бет 213), жүктерді түсіргеннен соң вагондарды жуу ( [5] бет 213);

• жүк жөнелтушінің (қабылдаушының) жол серігімен вагондағы жүкті жеткізу қажеттілігі ([5] бет 220-224)

• қыс мезгілінде жүктің қатып қалу қабілеттілігін ([5] бет 265-272);

• жүктерге ветеринарлық санитарлық бақылау қажеттілігі ([5] бет 324-332);

• БҰҰ-ның тізімі бойынша нөмірі, апат карточкасының нөмірі, топтың шифры, вагонның түрі, жөнелту түрі, қауіптілік белгісі және тасымалдау құжаттарындағы штемпль түрлері көрсетілген қауіпті жүкті темір жол арқылы тасымалдауға жіберу ([5] бет 33-84)

• қауіпті жүктерді біріктіріп тасымалдау мүмкіндігі ([5] бет 88-99)

• Қауіпсіз жүктермен бірге қауіпті жүктерді бірігіп тасымалдау мүмкіндігі ([5] бет 10);

• жүктердің тез жанатын ([5] бет 173-178) жабысқақ және қатып қалатын жатуы ([5] бет 13-14).

Мысал. Мынандай жүктерді тасымалдау мен сақтаудың негізгі шарттарын белгілеу: темірдің күкірт қышқылды тұзы (ыдыста), кокс, цемент, иленбеген жұмсақ тері, жәшіктегі жүзім шарабы, жүннен тоқылған кілем, майлайтын мазут, азот қышқылы ( ерітіндінің қоюлануы 70 % астам).

Шешуі.

Темірдің күкірт қышқылды тұзы (ыдыста) – тасымалдаудың ерекше шарттарын талап етпейді; жабық жайларда сақталады; жабық вагондарда бөлек орындармен тасымалданады, вагондарға пломба салынады.

Кокс – тасымалдаудың ерекше жағдайларын талап етпейді, ашық алаңдарда сақтауға жол беріледі, ашық жылжымалы құрамда тасымалданады, қыс кезінде қатады.

Цемент – тасымалдаудың ерекше жағдайларын талап етпейді, жабық қоймаларда сақталады; ашық жылжымалы құрамда тасымалдауға рұқсат етілмейді; вагондарға пломба салынады. Жабық вагондарда ақтара тиелген жағдайларда тасымалданғанда есік кедергілері орнатылады. Тиеу кезінде букске фартуктер орнатылады. Цемент түсірілгеннен кейін жабық вагондар жуылуы керек.

Иленбеген терілер – жабық жағдайларда сақталады; орын санына ветеринарлық – санитарлық бақылауға қарай тасымалдауға ұсынылады. Тасымалдау пломбы салынған жабық вагондарда тіке асырылады.

Жәшіктердегі жүзім шарабы – Жабық жағдайларда сақталады. Пломбы салынған жабық вагондарда тасымалданады. Орын саны бойынша тасымалдау ұсынылады. Тез жанатын жүкке жатады, сондықтан ( [5] бет 175-178) жатқызылатындықтан ерекше шарттарды орындау талап етіледі.

Майлайтын мазут – ыдысқа құйылатын қауіпті емес жүк деп есептелінеді. Цистернада пломбаланған түрде тасымалданады. IІ категориялы жабысқақ жүк.

Азот қышқылы (ерітіндінің қоюлануы 70% астам) – БҰҰ-ның тізімі бойынша нөмері – 2031 апат карточкасының нөмері – 108; топтың шифры 8121 (улы және коррозияға ұшырайтын заттар (ЕК) класына жатады ) ЕК – категориясы улы және тотықтырғыш заттар; қауіптілік дәрежесі-1) жалпы парктің жабық вагондарында вагондық жөнелтім бойынша тасымалданады қауіптілік таңбалары 16,7,9; ПО штемпелінде “улы” “ тотықтырғыш” “х” “пана 0-0-1-0”. Қауіпті емес жүктермен бірге тасымалдауға болады.