ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М.Тынышпаев атындағы ҚАЗАҚ КӨЛІК ЖӘНЕ КОММУНИКАЦИЯЛАР АКАДЕМИЯСЫ

“ Тасымалдау технологиясы“ кафедрасы

Бекітемін

әдістемелік жұмыс

оқу орынбасары

Е.Т.Ауезбаев

«____»_____________2013 ж.

“ Жүк тасымалдау ережелері” пәні бойынша

тәжірибелік сабақтарға арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

050901 – «Көлікті пайдалануды, оның қозғалысын және көлікпен

тасымалдауды ұйымдастыру»

Алматы-2013

Таңдау бойынша компоненттің «Темір жол көлігінде жүк тасымалдау ережелері» (ТКЖТЕ) элективтік пәнінің оқу бағдарламасы (ПОБ), аудиториялық сабақтарға (Д, ТС) және студенттің өзіндік жұмысына (ОЖСӨЖ және СӨЖ) бөлініп берілген тұрақтандырылған кредиттер (академиялық сағаттар) көлемінде, бакалавриаттың 050901 – «Көлікті пайдалануды, оның қозғалысын және көлікпен тасымалдауды ұйымдастыру» академияның Ғылыми кеңесімен бекітілген жұмыстық оқу жоспарына (ЖОЖ) сәйкес құрастырылған.

Рецензенттер:

Құрастырғандар:

Мұсабаев Б.Қ. - «ЖЖБ» кафедра т.ғ.д., профессор м.а.,

Мұратбекова Г.В. - «ЖЖБ» кафедрасының доценті

Маликова Л.М.-к.т.н., доцент

«Темір жол көлігінде жүк тасымалдау ережелері» атты әдістемелік нұсқауда жүк тасымалдау мәселелері қарастырылған, есеп кітапшасын толтыру, қораптарда манипуляциялық белгілерді дұрыс орнату, габаритті жүктерді тасымалдау әдістері, қаупті жүктерді тасымалдау ережелері баяндалған.

050901 – «Көлікті пайдалануды, оның қозғалысын және көлікпен тасымалдауды ұйымдастыру» мамандықтарының күндізгі және сырттай оқу бөлімдерінің студенттеріне арналған.

Әдістемелік нұсқау «Көлікті пайдалануды, оның қозғалысын және көлікпен

тасымалдауды ұйымдастыру» кафедрасының отырысында қаралып және мақұлданды. (хаттама № «__» ______ 2013 ж.

Мазмұны

	Кіріспе …………………………………………………………………..
1	Жүктерді тасымалдау жоспарын орындау, есеп карточкасын құру ………
2	Көліктік мөрдің қойылу орны мен әдісі ……………………….
3	Жүктерді тасымалдау және сақтау негіздерінің ережелерін анықтау ……………………………………………………….
4	Вагон тиеудің тығыздылығы ………………………………..
5	Жүктердің габариттілігі, түрі мен дәрежесін анықтау …..
6	Есептік габаритсіздікті анықтау …………………..
7	Өлшеу бойынша цистернаға құйылған сұйық жүктердің салмағын анықтау ……………………………………
8	Қауіпті жүктерді тасымалдаудың шарттарын анықтау ………
	Әдебиеттер ………………………………………………………………..

КІРІСПЕ

Темір жол көлігінде тасымалдаушымен қолданушының арасындағы құқықтық қатынастарын реттеу темір жол ережесімен іске асырылады. Бірақ, ережеде тек негізгі жағдайлармен құқықтық нормалар көрсетілгендіктен, ол көптеген анық шарттармен жекелеген жүктерді тасымалдаудың шарттарын қамти алмайды. Сондықтан бұл ережеге қосымша жүктерді тасымалдау ережесі шығарылып, бекітілген. Оған енгізілген өзгертулер мен қосымшалар тасымалдау ережесі және тарифтер жинағында басылып шығарылады және ол сол кезден бастап барлық темір жолдарға жүк жіберушілермен жүк қабылдаушыларға міндетті болып күшіне енеді.

Жүк тасымалдау ережесі «Темір жол көлігі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленген.

Ереже Қазақстан Республикасының темір жол көлігі мен жүкті тасымалдауды жүзеге асырудың тәртібін белгілейді.

Қазақстан Республикасы арқылы темір жол көлігімен халықаралық және транзиттік қатынаста жүктер тасымалдау Қазақстан Республикасының заңнамасына және Қазақстан Республикасы бекітілген халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

№1 Тәжірибелік сабақ

Жүктерді тасымалдау жоспарын орындау, есеп карточкасын құру

Жұмыстың мақсаты: жүктерді тасымалдау жоспарында орындауда, есеп карточкасын құруды үйрену

Темір жол көлігімен жүктерді тасымалдау жүк жөнелтушілердің айлық өтінімдерінің негізінде жүзеге асырылады.

Жүктерді тасымалдау жоспары бойынша өтінімдерді жүк жөнелтушілер береді, темір жол көлігімен жүктерді тасымалдау жоспары бойынша өтінімдер берудің тәртібі мен мерзімі осы Ережемен белгіленеді.

Жүк жөнелтушілер жүктерді тасымалдау жоспары бойынша өтінімді береді, жүктерді тиеуге өтініммен көзделген мөлшерде дер кезінде және ырғақты беріп отырады және тиеуді белгіленген мерзімде жүзеге асырады. Жүк жөнелтуші жүктерді тасымалдау жоспары бойынша айлық өтінімдерінде жүк алушының жүктерді тиеу, түсіру (жүктен босату) бойынша мүмкіндігінен аспайтын көлемді көрсетеді.

Тасымалдаушы вагондардың жүктерді тасымалдау жоспары бойынша қабылданған өтінімдерге сәйкес жүк тиеудің барлық пункттері бойынша дер кезінде және ырғақты берілуін қамтамасыз етеді.

Экспорттық және импорттық жүктерді тасымалдау Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарт ережесімен тиісті жүк түрлерін тасымалдау жоспары бойынша жалпы өтінімнің есебінен жүзеге асырылады.

Жүктерді вагондармен, контейнерлермен тасымалдауды айлық жоспарлау жүк жөнелтуші облысаралық және халықаралық қатынаста жоспарланған ай басталғанға дейін 14 күннен кешіктірілмей және халықаралық қатынаста 20 күннен кешіктірілмей, жүк тасымалдары жоспары бойынша айлық өтінімдердің негізінде жүзеге асырылады.

Тікелей темір жол қатынасында жүктердің жылдық тасымалдау жоспары жүктер тобының 42 атауы бойынша жасалады.

Тікелей темір жол қатынасында тасымалдаудың тоқсандық жоспары. жүк тобының 28 атауы бойынша орталықтандырылған түрде 15 атауы бойынша жергілікті жерлерде жүзеге асырылады.

Тікелей аралас темір жол–су жолы қатынасында жылдық тасымалдауды жоспарлау тасымалдаудың жүк тобын қамтитын 14 жүк атаулары бойынша жалпы жоспары есебінен жүзеге асыралады.

Аралас темір жол–су жолы қатынасында жүктерді тасымалдаудың тоқсандық жоспары тікелей темір жол қатынасындағы жүк атауларының тізімі бойынша жүргізіледі.Бұл айтылғандарға цистернаға құйылған жүк әскери қару-жарақ күшті әсер ететін ұлы заттар т.б. жатпайды.

Халықаралық қатынаста жүк тасымалдаудың жылдық және тоқсандық жоспары баратын елдерді және жүктің түрлері бойынша бөлек жүзеге асырылады, ал айлық жоспарлау жүктердің түрлері және баратын елдер бойынша шекаралардағы станциялар мен теңіз айлақтарының порт маманданадырылуы сақталып жүргізіледі.

Темір жолдардың шекаралық станциялары арқылы сыртқы тасымалданатын жүк тобының саны 17, ал теңіз айлақтары арқылы - 24 жүк тобы бойынша жоспарланады.

Тасымал жоспарының орындалуы жүк жөнелтушілер арқылы есеп кітапшасында тіркеледі (ф.ГУ-1). Есеп кітапшасы жүк жіберушінің сұрауы бойынша екі данада әр жүк жөнелтушіге және әр жүкке бөлек жоспар бойынша толтырылады.Оған жүк жіберуші және жұмысшы әр тәулік аяқталған соң қол қояды.

2 графада әр күннің тиеу нормасы көрсетіледі. 3 графада тек вагонда тоннамен берілген жекелеген жүктер үшін толтырылады. 4 графада есептің тәуліктегі тиеу жоспарын орындауға қажет берілген вагондардың саны көрсетіледі. 5 графада сол есептік тәулікте тиелген вагондардың саны көрсетіледі. 6 графада вагон тонна тасымалданған жүктер бойынша тиелген жүктің тоннасы көрсетіледі.

2, 4, 5 графаның бөлімінде берілген және тиелген жүктердің жіберу маршрутының мөлшері көрсетіледі. 7 графада жоспарда көрсетілген мөлшердің аз тиелу себебі көрсетіледі.

1-ші декадада тасымалдау жоспарын орындаудың қорытындысын анықтау келесі тәртіппен жүреді:

2 графада 1-ші декадаға жоспарланған вагондардың (контейнерлердің) мөлшері есептелінеді. 4 графа бойынша берілген вагондар 5 графа бойынша қағаз жүзінде тиелген вагондар.

Вагон және тонна бойынша жоспарланған графалар бойынша 3 және 6-шы графаларда олардың қорытындысы шығарылады. 2 және 5 графаларда көрсетілген қосындыларды бір-біріне келтіре отырып 1 декада жүкті тиеу жоспарының орындалуы анықталады.

Егер декадада жоспар орындалмаған болса, онда келесі есептеулер жүргізіледі.

Темір жолдың кінәсімен тиелмей қалған вагондардың мөлшерін декадаға жасалған 4 графа және 2 графада өлшенген қосындысын алу арқылы табамыз.

5

Мысал:

ЕСЕП КАРТОЧКАСЫ

выполнения плана перевозок № 36 за ноябрь мес. 20 04 г.

станция Кустанай ДН-2 Куст.отд.пер. АО НК КТЖ ж.д. род груза мука в мешках статическая нагрузка 62 т/ваг. отправитель ТОО Хлеб его адрес г. Кустанай ул. Спортивная 12 расчетный счет № 125688974457 в отделении Госбанка гор. Народный банк, ТуранАлемБанк, ВалютТранзитБанк г.Кустанай

Числа месяца	План			Подано ваг.(конт.)		Погружено			Причина недогруза		Расписка			Погружено по дорогам назначения вагонов (контейнеров)
	ваг. (конт)	тонн	ваг. (конт)			тонн	стан-ции				отправите-ля	ДН-7
1	2	3	4		5		6	7		8		9	10		11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24
1
2
3
4	2	124	2		2		124	-					2
5
6
7
8
9
10
1-я дека-да
Недогружено за 1-ю дек.______-____ ваг. ____ т. в т.ч. по вине отправителя ____-____ ваг. _____ т. по вине дороги ___-___ ваг. ____ т.
11
12
13
14
15
16	4	248	4		2		124	Отказ от погрузки					2
17
18
19
20
1-я дека-да
Недогружено за 2-ю дек._____2_____ ваг. _124 т. в т.ч. по вине отправителя ___2___ ваг. __124___ т. по вине дороги ___-_____ ваг. ____ т.

Числа месяца	План			Подано ваг.(конт.)		Погружено							Причина недогруза								Расписка				Погружено по дорогам назначения вагонов (контейнеров)
	ваг. (конт)	тонн	ваг. (конт)				тонн			стан-ции		отправите-ля									ДН- 7
1	2	3	4		5				6			7								8		9		10		11	12			13		14		15				16		17				18		19				20		21				22			23			24
План на м-ц
21
22
23	4	248	4		4				248			-												4
24
25
26
27
28
29
30
3-я д
Недогружено за 3-ю дек._____-_____ ваг. ____ т. В т.ч. по вине отправителя _____-____ ваг. _____ т. По вине дороги ___-____ ваг. ____ т.
Итого за м-ц
Недогружено за месяц______2____ ваг. __124__ т. В т.ч. по вине отправителя __2___ ваг. __124___ т. По вине дороги ____-___ ваг. ____ т.
С у м м а ш т р а ф а, н а ч и с л е н н о г о
								1-я декада			2-я декада				3-я декада		за месяц												1-я декада								2-я декада						3-я декада						за месяц						Отметка об уплате штрафа грузоотпра-вителем
Недогруз				Ваг. (Конт.) или тонн							2						2		Невыполнение плана по дорогам назначения				Ваг. (Конт.) или тонн
				Сумма штрафа							-						-						Сумма штрафа
Невыполнение плана по дорогам назначения				Ваг. (Конт.) или тонн							-						-		Необеспечение погрузки маршрутов				Количество
				Сумма штрафа							-						-						Сумма штрафа
Необеспечение погрузки маршрутов				Количество							-						-		Итого сумма штрафа
				Сумма штрафа							-						-
Итого сумма штрафа										2757						2757

Начальник станции Сальдо в пользу железной дороги 2757 (две тысячи семьсот пятьдесят семь) тенге ________--_______ тиын ________________

Бақылау сұрақтары:

1. ГУ-1 формалы жүктерді тасымалдау жоспарын орындаудағы есеп карточкасының бланкісі дегеніміз не?

2. Жүктерді жөнелту түрлері?

3. Жүкті толтырмай тиеу кімнің кесірінен болады?

Өзіндік тапсырманы орындау үшін