Семинар сабақтар кешені

1–тақырып: Лексикология және оның салалары. Фразеология

Өткізу түрі: семинар сабақ

Сабақтың мақсаты:

• Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы туралы білу

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Сөздік құрам және оның дамуы.

2. Сөз және оған тән белгілер.

3. Сөз және ұғымның қарым-қатынасы., атаулардың табиғаты туралы. Лексиканың қорлану жолдары.

4. Неологизмдер. Терминдер. Кірме сөздер.

5. Фразеологиялық оралым және оған тән басты белгілер.

6. Фразеологиялық оралымдардың түрлері.

7. Фразеологиялық оралымдардың пайда болуы, шығу негіздері.

Әдістемелік нұсқаулықтар:

• Жазбаша хабарлама «Қазақ тілі лексикасының қорлану жолдары»

• Баяндама: «Кеңістік пен уақытты білдіретін фразеологизмдердің қолданысы»

Әдебиет:

Болғанбаев Ә. Қазақ тілінің лексикологиясы. –А., 1983

Сағындықұлы Б. Қазіргі қазақ тілі. Лексикология. 1-бөлім. – А., 2003

Қалиұлы Б. Қазіргі қазақ тілі. Лексикология. 1-бөлім. – А., 2004

Оразов М. Қазақ тілінің семантикасы. -А.,1991

Қалиев Б., Жылқыбаева А. Сөз мағыналарының негіздері. –А., 2002;

Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологизмдері туралы//Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі - А.,1977

Смағұлова Г. Мағыналық фразеологизмдердің ұлттық-мәдени аспектілері. .-А.,1998

2–тақырып: Қазіргі қазақ тілі сөзжасамы

Өткізу түрі: семинар сабақ

Сабақтың мақсаты:

• Қазіргі қазақ тілінің сөзжасамы туралы ақпарат

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Сөзжасамның тілдің басқа салаларымен байланысы

2. Сөзжасам жүйесі.

3. Сөзжасам тәсілдері.

4. Сөзжасамдық мағына.

5. Тарихи туынды түбірлер. Күрделі сөздер.

6. Сөзжасамдық бірліктер

Әдістемелік нұсқаулықтар:

• «Сөзжасам үлгілері» тақырыбына жазбаша хабарлама

Әдебиет:

1. Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. Морфология. –А., 1967..

2. Исаев С. Қазақ тілі. – А., 1996

3. Қалиұлы Б. Қазіргі қазақ тілі –А.,2004

4. Қазақ грамматикасы. Астана, 2002

3–тақырып: Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы

Өткізу түрі: семинар сабақ

Сабақтың мақсаты:

• Дыбыстарды топтастырудың қағидаларын білу

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Сөздің морфологиялық құрылымы және мағыналық бөлшектері.

2. Түбір морфема және негіз.

3. Аффикстік морфема және олардың түрлері.

4. Сөз таптары. Сөз таптары және олардың жіктелуі. Сөз таптарының шығуы мен дамуы.

5. Зат есім жіктік жалғауларының синтаксистік қызметі.

6. Көмекші есімдердің түрленуі.

7. Сын есімнің шырай категориясы.

8. Етістіктің лексика-грамматикалық және грамматикалық категориялары

Әдістемелік нұсқаулықтар:

• Жазбаша хабарлама: «Үстеулердің лексика-грамматикалық сипаты»

• Реферат «Сөз таптары туралы мәселенің тіл білімінде қойылысы»

Әдебиет:

1. Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. Морфология. –А., 1967..

2. Исаев С. Қазақ тілі. – А., 1996

3. Қалиұлы Б. Қазіргі қазақ тілі –А.,2004

4. Қазақ грамматикасы. Астана, 2002

4-тақырып: Қазіргі қазақ тілінің синтаксисі. Сөз тіркесі синтаксисі

Өткізу түрі: практикалық сабақ

Сабақтың мақсаты:

• Қазіргі қазақ тілі синтаксисінің мәселелерін анықтау, сөз тіркесі синтаксисі мәселелері

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Сөздердің байланысу амалдары мен формалары.

2. Сөз тіркесі және оған тән басты белгілер. Сөз тіркесінің түрлері.

3. Сөз және оның формаларының синтаксисі. өз формаларының құрамы: синтетикалық формалар, аналитикалық формалар.

4. Синтаксистік байланыс тәсілдері.

Әдістемелік нұсқаулықтар:

• Сызба-кесте: «Сөз тіркестері арасындағы мағыналық байланыстар. Жазба және ауызекі сөйлеу тіліндегі айырмашылықтар»

• Сызба-кесте: «Сөз формаларының құрамы»

Әдебиет:

1. Исаев С. Қазақ тілі. – А., 1996

2. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар. – А., 1992

3. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. – А., 1998

4. Балақаев М. Қазіргі қазақ тілі. – А., 1992

5. Аманжолов С. Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. – А., 1994

5-тақырып: Жай сөйлем синтаксисі. Құрмалас сөйлем синтаксисі

Өткізу түрі: семинар сабақ

Сабақтың мақсаты:

• Сөйлем түрлерін ажырата білу, сөйлемдердің жасалымын білу

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Сөйлем – қарым-қатынас жасаудың, пікір алмасудың формасы. Сөйлемнің предикативтілік, коммуникативтік, модальділік, интонациялық қасиеттері

2. Жай сөйлемдердің айтылу мақсатына қарай бөлінісі. Сөйлем мүшелері. Үйірлі мүшелер

3. Құрмалас сөйлемнің жалпы сипаттамасы, түрлері.

4. Салалас құрмаластың өзіндік айырым белгілері, олардың мағыналық түрлері.

5. Сабақтас құрмалас сөйлемдер. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің құрамы. Бағыныңқы сыңарлардың баяндауыш формалары.

6. Көп бағыныңқылы сабақтастар.

7. Аралас құрмалас сөйлемнің ерекшелігі, жасалу жолдары.

Әдістемелік нұсқаулықтар:

• Мәтін түрлерімен жұмыс: Сөйлем құрылымының күрделену жолдары. Жартылай предикатты құрылымдарды трансформациялау мүмкіндіктерін модельдер түрінде көрсету

Әдебиет:

1. Әміров Р. Жай сөйлемнің синтаксисі. –А., 1983

2. Сайранбаев Т. Сөз тіркесі мен жай сөйлемдер синтаксисі. – А., 1991

3. Қалиев Ғ., Оралбаева Н және т.б. Қазіргі қазақ тілі. Жаттығулар жинағы. – А., 1997

4. Есенов Қ. Құрмалас сөйлемнің синтаксисі. – А., 1995

5. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. – А., 1998

6. Балақаев М. Қазіргі қазақ тілі. – А., 1992