27.Крызіз с/г вытворчасці на Беларусі ў сяр. 40-х – пач50-х гг.

Складаным было становішча ў с/г. Пасяўныя плошчы да пачатку пяцігодкі ў калгасах складалі толькі 59 % даваеннага ўзроўню, у саўгасах — 70 %. Былі прыняты меры па матэр.-тэхнічным ўмацаванні с/г. За тры пасляваенныя гады калгасы БССР атрымалі 160 тыс. т харчовага збожжа і насення, 122 тыс. коней, 113 тыс. галоў буйной рагатай жывёлы і інш. У 1948 г. Савет Міністраў СССР прыняў рашэнне аб мерах дапамогі с/г Б-сі, - атрымала 3 тыс. трактароў, 200 збожжакамбайнаў, 2 тыс. трактарных плугоў, 1,2 тыс. трактарных збожжавых сеялак і інш. тэхніку.

У калгасах і саўгасах аднаўляліся пасяўныя плошчы, павялічваліся ўраджайнасць, пагалоўе жывёлы, паляпшалася арганізацыя працы. Сярэднегадавыя тэмпы прыросту вытворчасці збожжа ў 4 пяцігодцы - 12 %, бульбы - 15, ільновалакна - 36, малака - 22 %.

Прымаліся і адмін-я меры. пастанова Савета Міністраў СССР і ЦК ВКП(б) ад 19 верасня 1946 г. «Аб мерах па ліквідацыі парушэнняў Статута с/г арцелі ў калга­сах». Калгасам вернута звыш 200 тыс. га зямлі, жывёла, якая знаходзілася ў карыстанні грамадзян і ўстаноў. пастанова адмоўна адбілася на развіцці прысядзібнай гаспадаркі, асуджалася практыка выдзялення сялянам зям-х надзелаў, агародаў для рабочых і служачых. за парушэнне Статута сельгасарцелі былі прыцягнуты да крымінальнай адказнасці 420 партыйных, сав., гаспадарчых работнікаў, старшынь калгасаў і калгаснікаў.

Пэўныя надзеі ўскладаліся на такую адмін-ю меру, як узбуйненне калгасаў. Яно пач. ў 1950 г., аб'яднана 11 242 гаспадаркі ў 3852 буйныя калгасы. Сял-ва псіхалагічна не было падрыхтавана. узбуйненне калгасаў нічОга не змяніла да лепшага ў арганізацыі вясковага жыцця і с/г вытв-ці, у метадах кіравання, а таму наўрад ці аказала станоўчы ўплыў на развіццё с/г. У калгасаў адсутнічала гаспадарчая самаст-ць, па-ранейшаму сродкі накіроўваліся ў развіццё індустрыі ў асноўным за кошт с/г. сяляне абмежаваны ў сац. правах, амаль нічога не атрымлівалі за сваю працу.

Асноўны цяжар пасляваеннага аднаўлення вёскі вынеслі на сваіх плячах жанчыны, старыя і падлеткі. У 1947 г. працаздольнае нас-ва вёскі складала 46 % (12 - 60 г., жанчыны 16 - 50 г. - 56 %, падлеткі 12 - 16 г. - 19 і мужчыны 16 - 60 гадоў - 25 %).

У пасляваенныя гады працягвалася калектывізацыя с/г ў за­х-х раёнах Б-сі. Да 1945 г. - 113 калгасаў, якія аб'ядноўвалі 2621 сял-ю гаспадарку. Сацыялістычны сектар складаў толькі 0,43 %. У адпаведнасці з рашэннем ЦК КП(б)Б і СНК БССР (лістапад 1944 г.) праведзена аграрная рэформа, паводле якой устанаўлівалася абмежаваная норма землекарыстання на адзін сялянскі двор у памеры да 15 га. Лішкі забіраліся ў дзяржаўны фонд, з якога надзяляліся беззямельныя сяляне і батракі.

У 1949 г. Пач. масавая калектывізацыя. У =” да к.1950 г. 80,1 % сял-х двароў аб'яднана ў калгасы.

Нягледзячы на цяжкія ўмовы, сял-ва змагло дасягнуць пэўных поспехаў. У к. 4 пяцігодкі агульная пасяўная плошча - 91,4 % даваеннай, а пасевы збожжавых - 97,1 %. Многія калгасы і саўгасы не толькі дасягнулі, але і перавысілі даваенны ўзровень па колькасці пагалоўя жы­вёлы і прадукцыйнасці жывёлагадоўлі. Аднак болынасць калгасаў былі нерэнта-бельнымі і стратнымі.