2.2. Жабдықтау түріне байланысты арқан ұзындығы
Бұрғылау қондырғысының тәл жүйесі тура немесе айқас сұлбамен жабдықталуы мүмкін. Жиі қолданыста, кронблок пен тәл блогы бір біріне перпендикуляр орналасатын және арқанның жылжымалы тармағы шығыр барабанының симметрия өсіне жақын орналасқан шкивтен шығатын, айқас жабдықтау орын алған.
Айқас жабдықтау тәл блогының бос элеваторды көтеру кезінде шайқалуын, тәл жүйесінің бұралуын болдырмайды.
Автоматтандырылған (АСП) КТО механизмдер кешенін қолданған шақта тәл блогы ұңғыдан көтерілген свеча бойымен еркін қозғалуы керек. Ол үшін жылжымалы арқан тармағы орналасқан шкив басқа шкивтермен өстес болмайды, оның үстіне басқа шкивтер өсіне перпендикуляр орналастырылады.
Бұрғылау қондырғысы тәл жүйесін жабдықтауға арналған тәл арқанының ұзындығы келесі формуламен анықталады:
(2.12)
мұнда Н- бұрғылау мұнарасының биіктігі;
iт.c – тәл жүйесі жабдықталу еселігі;
Dш – кронблок пен тәл блогы шкивтерінің диаметрі;
iт.c + 1 – кронблок пен тәл блогы шкивтерінің саны;
С0 – қауіпсіздік үшін орамдарда қалатын арқан ұзындығы (тәл блогы ең төменгі нүктеде тұрғанда шығыр барабанында қалған арқан, С0 = 50÷100м);
Сп – қолданыс кезінде арқанды жаңарту үшін қалдырылған арқан қоры.
2.1-кесте- Жеке зертханалық тапсырманы орындау үшін берілгендер
Вариант№ |
Тәл жүйесі жабдықталуы |
Жабдықтау сұлба сының варианты 1-4 суреттер |
Жүктеменің салмағы, кг |
1 |
5х6 |
I |
3, 4, 5 |
2 |
5х6 |
II |
3, 4, 5 |
3 |
4х5 |
III |
1, 2, 3, 4, 5 |
4 |
4х5 |
IV |
1, 2, 3, 4, 5 |
5 |
4х5 |
V |
1, 2, 3, 4, 5 |
6 |
6х7 |
VI |
3, 4, 5 |
7 |
5х6 |
VII |
3, 4, 5 |
8 |
5х6 |
VIII |
3, 4, 5 |
9 |
4х5 |
IV |
1, 2, 3, 4, 5 |
10 |
4х5 |
V |
3, 4, 5 |
2.2-кесте-Берілгендер
Параметрлер атауы |
Қабылданған белгі |
Мөлшері |
1. Шкив диаметрі (ойық түбінен), мм |
Dшк |
|
2. Тәл жүйесін жабдықтау (тапсырма вариантымен) |
|
|
3. Жабдықтау сұлбасы (вариант) |
|
|
4. Жабдықтау еселігі |
iтс |
|
5. Жүк массасы тәл жүйесінің жылжымалы бөлігімен бірге, кг эксперимент 1 |
Qгр1 |
|
эксперимент 2 |
Qгр2 |
|
эксперимент 3 |
Qгр3 |
|
эксперимент 4 |
Qгр4 |
|
эксперимент 5 |
Qгр5 |
|
6. Жұмысшы тармақтың ұзындығы, см |
lс |
|
7. Жүкті көтеру биіктігінің шектік мәні, см |
lгр |
|
2.3-кесте-эксперименттік өлшеу мәндері
Параметр |
Жүк массасы тәл жүйесінің жылжымалы бөлігімен бірге, кг |
||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
1. Тәл жүйесін жабдықтайтын шнурдың ұзындығы, см. есептік |
|
|
|
|
|
2.Арқанның жылжымалы ұшындағы жүктеме қозғалыссыз |
|
|
|
|
|
көтеру кезінде |
|
|
|
|
|
түсіру кезінде |
|
|
|
|
|
3.Арқанның қозғалмайтын ұшындағы жүктеме қозғалыссыз |
|
|
|
|
|
көтеру |
|
|
|
|
|
түсіру |
|
|
|
|
|
4. Жүк ең жоғары нүктеге барғандағы арқанның жылжымалы ұшының жылжу аралығы, см. |
|
|
|
|
|
5. Бір көтеру циклінде шкивтің айналым саны бірінші шкив |
|
|
|
|
|
екінші шкив |
|
|
|
|
|
2.3-кесте жалғасы
|
|||||
үшінші шкив |
|
|
|
|
|
соңғы шкив |
|
|
|
|
|
2.4-кесте-Эксперименттік өлшеулерді математикалық өңдеу
Параметры |
Эксперимент нәтижелері бойынша жүк мөлшері өзгергендегі шама, кг |
|||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
|
1. Зертханалық қондырғының тәл жүйесінің ПӘК-і |
|
|
|
|
|
|
2. Қондырғының бір циклінің ПӘК-і |
|
|
|
|
|
|
3. Бір циклдің қарсылық коэффициенті |
|
|
|
|
|
|
4. Көтеру кезіндегі жылжымалы тармақтардағы жүктеме, Н біріншіде |
|
|
|
|
|
|
екіншіде |
|
|
|
|
|
|
үшіншіде |
|
|
|
|
|
|
төртіншіде |
|
|
|
|
|
|
бесіншіде |
|
|
|
|
|
|
алтыншыда |
|
|
|
|
|
|
жетіншіде |
|
|
|
|
|
|
сегізіншіде |
|
|
|
|
|
|
тоғызыншыда |
|
|
|
|
|
|
оныншыда |
|
|
|
|
|
|
онбіріншіде |
|
|
|
|
|
|
онекіншіде |
|
|
|
|
|
|
жылжымайтында |
|
|
|
|
|
|
Арқанның жылжымайтын ұшындағы жүктеме, жабдықталу__х___
1- бірқалыпты көтеру кезіндегі арқанның жылжымалы ұшындағы жүктеме;
2- қозғалыссыз кездегі арқанның жылжымалы ұшындағы жүктеме;
3- түсіру кезіндегі арқанның жылжымалы ұшындағы жүктеме;
Өзін-өзі тексеру сұрақтары
1) Жабдықтау еселігі деп нені айтамыз?
2) БҚ тәл жүйесінің жабдықтау еселігін қалай табамыз?
3) Жабдықтау еселігі өзгерген кезде жұмысшы тармаққа жүктеме қалай өзгереді?
4) Шкивтің қарсыласу коэффициенті деген не?
5) Тәл жүйесінің ПӘК-ін қалай анықтайды?
№3 Зертханалық жұмыс
Жұмыстың мақсаты:
Бұрғылау барысында негізгі салмақ өлшегіш аспабының жұмыс жасау принципі мен танысу.