3. Қалалық шарттар бойынша сигналды тарату жолдары.

№ 8 ЕМТИХАН БИЛЕТІ

1. 3G мобилді байланыс жүйесі. 3G ұрпағының жұмыстары айтарлықтай ерте басталды: 1992 жылы Халықаралық электр байланыс одағы үшінші ұрпақ 3G жүйесін мамандандыратын бірінші ұмтылысты қабылдады, және де ол IMT-2000 (International Mobile Telecommunications) атауымен жоба енгізілді. Бұл жердегі 2000 бірден үш аспектіні сипаттады:

- біріншіден, ол осы жоба пайдаланымға барілетін жоспардың жылын көрсетті;

- екіншіден, дәл осы жиілік ауқымында (мегагерц) жүйе жұмыс істеу керек болатын;

- үшіншіден, радиоинтерфейсте осындай тарату жылдамдығын кбит/с қамтамасыз ету болжамдалған. Бірақ осы үш аспектінің біреуінде іске асыру мүмкін болмады. Сонымен қатар, әрбір мобильді абонентке 2 Мбит/с жылдамдықтағы тұрақты өткізу қабілеттілігін бөлектеп беру іс жүзінде мүмкін болмайтындығы анықталды. Бұл жерде мынадай саралау тәсілі дұрыс ұсыныс болып табылды: үйде немесе офисте отырған әрбір абонентке 2 Мбит/с, шектелген жылдамдықтағы қыдырып жүрген абонентке – 384 Кбит/с, автомобильде кетіп бара жатқан абонентке – 14 Кбит/с жылдамдықтағы өткізу қабілеттілігін қамтамасыз ету.

2.Транкингті байланыс жүйесінің ерекше айырмашылығы бұл-бір бірімен ортақ басқару шина көмегімен байланысқан,бірнеше ретрансляторлардан тұратын ретрансляциондық пунктін ортақ жиіліктік ресурсына қосылу мүмкінщілігін қйымдаст/у арқылы жиілік жолағын эффективті түрде пайдалану мүмкіншілігі болып таб.Транкинг-бұл көптеген абонент/ң шектелген арналар санына еркін қосылу мүмкіншілігінін тәсілі.Ұялы желілермен салыстырғанда транкингтік радиожүйел/ң артықшылықтарына мыналарды жатқызуға болады:шақырулар/ң икемді жүйесі,байл/ы орнатудың аз уақыты,экономдау.

3.WiFiтехнологиясыныңнегіздері

WiFi санкцияланбаған қол жеткізудің жоғары деңгейіндегі тәуекелінің көзі болып табылады.Оған қоса ,сымсыз технологияға кіру ,кез келген басқасына қарағанда оңай , сымға қосылудың керегі жоқ,жәй тек сигнал қабылдау аймағында болса болғаны.WiFi технологиясы абоненттердің аутентификациялану принциптері ,сымсызWiFi технологияларының аутентификациясы радио қол жеткізу құрылғыларының аутентификациясына бағытталған,яғни жүйелік қорлардың тұтынушыларының нақты абоненттеріне емес.

№ 9 ЕМТИХАН БИЛЕТІ

GSM стандарттары.GSM ұялы байланысының жүйесі деп ұялы байланыстың өндірілген жүйесін айтамыз.GSM -900 стандарты жылжымалы байланыстың әлемдік жүйесі.Еуропалық цифрлық стандарт,жиілік диапазоны 890-960 МГрц,басты артықшылығы көлемді және телефон салмағының аздығы,аккумулятор зарядынсыз ұзақ уақыт бойына жұмыс істеу.GSM-1800 стандарты стандарты жылжымалы байланыстың әлемдік жүйесі.Еуропалық цифрлық стандарт,жиілік диапазоны 1780-1880 .Стандарт модификациясы GSM900 .Артықшылығы таңдалу мен номерді заңсыз қолданудан күшті қорғаныс.Кемшілігі қамту аймағының кішілігі.

Радиобайланыс жүйесіндегі кодтау түрлері.Көпстанциялы қатынау тәсілдерінің негізгі үш түрі қарастырылады:FDMA,TDMA,CDMA. FDMA жиіліктік бөлінумен көпшілік қатынау.Барлық рұқсат етілген ауқымнан абонентке өз жиілік жолағы беріледі,бұл жолақты ол уақытының жүз пайызында қолдана алады.Сөйтіп уақыттық фактор емес,тек жиіліктегі айырмашылық абоненттерді бқлуге (дифференциалдауға) қолданылады.Бұндай жолдың артықфшылығы бар:барлық ақпарат «нақ осы уақытта» беріледі,және абонент өзіне берілген сегменттің өткізу жолағын толығымен пайдалануға мүмкіндік алады. TDMA уақыттық бөліну мен көпшілік қатынау.Бұл стандарт қазіргі цифрлық сымсыз байланыс жүйелерінде жиі қолданылуда.Жиіліктік бөліну жүйелеріне қарағанда, TDMA жүйесінің барлық абоненттері бір жиілік ауқымында жұмыс істейді,бірақ әрқайсысы өатынаудың уақыттық шектеулеріне ие. TDMA қолдану жағынан алғанда , тиімдісі , бұл бір жабдық негізінде берілген жиіліктік диапазон шегінде бірнеше пайдаланушыны қосу мүмкіндігі. TDMA де әртүрлі арналар әр түрлі уақытты слоттарды қолданады және станцияда қабылданған уақыты бойынша ерекшеленеді. CDMA қазіргі кезде өндіруші компаниялар Кодалық Бөлінген Көпстанционды Қатынас құруға бой ұсынады немесе оны әлемде CDMA деп атайды,онда шуыл тектес сигналдар кеңейтілген спектрде пайдаланылады. CDMA принципі бастапқы ақпараттық сигналдың спектрін кеңейтуге арналған , ол екі түрлі әдіспен жүргізілуі мүмкін:жиілік бойынша секірістер , тура тізбектілік.

Ұялы желілер.Ұялы байланыс — радиобайланыстың ұялы желіге негізделген бір түрі.

Оның жалпы қамту аумағы жеке базалық станциялардың қамту аумағымен анықталатын ұяшықтарға бөлінген. Ұяшықтар бір-бірін көмкеріп, желі құрайды. Тегіс және ашық жердегі қамту аумағының базалық станциялары шеңбер пішінді болып келеді, сондықтан олардан құралған желі алты бұрышты ұяшықтардан құралған бал арасының ұяшығына ұқсас болып келеді. Желі бірдей жиілікте жұмыс істейтін, кеңістікте таралатын қабылдағыш-таратқыштардан, қозғалыстағы абоненттердің орнын алдын ала анықтау және оның бір қабылдағыш-таратқыштың қызмет көрсету аумағынан басқа қызмет көрсету аумағына ауысу кезіндегі байланыстың үзіліссіздігін қамтамасыз ететін коммутаторлық жабдықтардан тұрады. Ұялы байланыстың алғашқы жүйелері 1946 ж. АҚШ-тың Сент-Луис қаласында жасалды. Бұл байланыс жүйелері автомобильдерде орнатылып, жеткілікті дәрежеде үлкен аумақты қамтамасыз ететін бірыңғай орталықпен байланыстырылды.

XX ғасырдың 70-жылдарының аяғында Солтүстік Еуропа мемлекеттерінде 450 МГц жиілікте жұмыс істейтін NMT-450 стандарты енгізілді. 1986жылдан жүйеніңабоненттіксыйымдылығынкеңейтетінжәне функционалдық мүмкіндіктерінарттыратын NMT-900 стандарты қолданылабастады. Алғашқытәжірибелі GSM желісі 1990 ж. пайдаболып, 1992 ж. алғашрет Германияда қолданысқаенді. GSM-900 — қозғалмалыбайланысжүйесініңеңкеңтарағантүрі. Оператордың жиілікауқымы 890—960 МГц. GSM-900 стандартыныңбасқастандарттарменсалыстырғандағыбастыартықшылығы телефон аппараттарыөлшемдерініңшағынболуыжәне аккумуляторының зарядталмайұзақуақытбойыжұмысістеуі. GSM операторындаорнықтыбайланысеңжақынбазалықстанциядан (үдеткіштер мен антенналар қолданғанда) 35 км-гедейінжетеді. GSM-900 стандартындабөгдеқосылуданқорғануүшінабоненттіңарнайымодулі — SIM-карта қолданылады. Бұлкартадабелгілі абонент туралынақты ақпаратжазылған микросұлба орнатылады, сондықтан оны GSM стандарттыкезкелгенұялыаппараттақолдануғаболады. Әрбіркартаныңарнайы идентификациялық нөміріболады. SIM картаныңтағыбіржетістігі абонент аппараттыауыстырғандаоныңұялынөміріжәнеондағыбарлықақпараттарсақталады

.

№ 10 ЕМТИХАН БИЛЕТІ

1 Жылжымалыбайланысты классификация орталығы Сымсыз байланыс жүйелері келесі белгілер бойынша классификацияланады:

ұрпақ бойынша: бірінші ұрпақтық аналогтық; екінші ұрпақтық сандық; үшінші ұрпақты әмбебап; төртінші ұрпақты кеңжолақты мультимедиалық; тағайындауы бойынша: ұялық; пикоұялық (сымсыз телефондық); транкингтық; спутниктық; оптикалық; пейджингтік;көпстанциялық рұқсат ету әдістері бойынша: арналарды жиіліктік бөлу арқылы FDMA; арналарды уақыттық бөлу арқылы TDMA; арналарды кодтық бөлу арқылы CDMA; қиыстырылғандар; байланыс каналының ұйымдастыру әдісі бойынша: симплекстік; дуплекстік жартылайдуплекстік.

2.Сымсыз байланыстағы арналарды бөлу принциптері.Көпстанциялы қатынау тәсілдерінің негізгі үш түрі қарастырылады:FDMA,TDMA,CDMA. FDMA жиіліктік бөлінумен көпшілік қатынау.Барлық рұқсат етілген ауқымнан абонентке өз жиілік жолағы беріледі,бұл жолақты ол уақытының жүз пайызында қолдана алады.Сөйтіп уақыттық фактор емес,тек жиіліктегі айырмашылық абоненттерді бқлуге (дифференциалдауға) қолданылады.Бұндай жолдың артықфшылығы бар:барлық ақпарат «нақ осы уақытта» беріледі,және абонент өзіне берілген сегменттің өткізу жолағын толығымен пайдалануға мүмкіндік алады. TDMA уақыттық бөліну мен көпшілік қатынау.Бұл стандарт қазіргі цифрлық сымсыз байланыс жүйелерінде жиі қолданылуда.Жиіліктік бөліну жүйелеріне қарағанда, TDMA жүйесінің барлық абоненттері бір жиілік ауқымында жұмыс істейді,бірақ әрқайсысы өатынаудың уақыттық шектеулеріне ие. TDMA қолдану жағынан алғанда , тиімдісі , бұл бір жабдық негізінде берілген жиіліктік диапазон шегінде бірнеше пайдаланушыны қосу мүмкіндігі. TDMA де әртүрлі арналар әр түрлі уақытты слоттарды қолданады және станцияда қабылданған уақыты бойынша ерекшеленеді. CDMA қазіргі кезде өндіруші компаниялар Кодалық Бөлінген Көпстанционды Қатынас құруға бой ұсынады немесе оны әлемде CDMA деп атайды,онда шуыл тектес сигналдар кеңейтілген спектрде пайдаланылады. CDMA принципі бастапқы ақпараттық сигналдың спектрін кеңейтуге арналған , ол екі түрлі әдіспен жүргізілуі мүмкін:жиілік бойынша секірістер , тура тізбектілік.

3.Сымсыз жергілікті желі.Қазіргі таңда қолданылып жүрген сымсыз желі стандартының көбісі электроника және радиотехника бойынша инженерлер институтымен өндірілген IEEE 802.11. IEEE стандарттарына төрт ратифицирленген стандарт кіреді.WiFi технологиясы базалық стандарт секілді,

DSSS кеңжолақты сигналды берудің тәсілін қолданады.WWAN ұялы байланыста қолданылады және әрекет ету радиустың қырық километрге дейін үлкендігімен сипатталады;WMAN соңғы тұтынушылардың инфрақұрылымды қол жеткізуін тудыру үшін көбінесе байланыс операторларымен қолданылады,соңғы миль деп аталған әрекет етудің орташа радиусымен сипатталады;WLAN кіші территорияларда қызмет көрсетуде қолданылады,орташа қамту радиусы жүз метр шамасында ;WPAN ұялы телефондардан,орын ауыстырмалы компьютерлерден және тұрмыстық құрылғылардан ақпаратты таратуда қолданылады,әрекет ету радиусы он метрге дейін,мысалы, bluetooth

11-билет.Ұялы байланыс жүйесінің стандарттары Ұялы байланыс — радиобайланыстың ұялы желіге негізделген бір түрі.

Оның жалпы қамту аумағы жеке базалық станциялардың қамту аумағымен анықталатын ұяшықтарға бөлінген. Ұяшықтар бір-бірін көмкеріп, желі құрайды. Тегіс және ашық жердегі қамту аумағының базалық станциялары шеңбер пішінді болып келеді, сондықтан олардан құралған желі алты бұрышты ұяшықтардан құралған бал арасының ұяшығына ұқсас болып келеді. Желі бірдей жиілікте жұмыс істейтін, кеңістікте таралатын қабылдағыш-таратқыштардан, қозғалыстағы абоненттердің орнын алдын ала анықтау және оның бір қабылдағыш-таратқыштың қызмет көрсету аумағынан басқа қызмет көрсету аумағына ауысу кезіндегі байланыстың үзіліссіздігін қамтамасыз ететін коммутаторлық жабдықтардан тұрады. Ұялы байланыстың алғашқы жүйелері 1946 ж. АҚШ-тың Сент-Луис қаласында жасалды. Бұл байланыс жүйелері автомобильдерде орнатылып, жеткілікті дәрежеде үлкен аумақты қамтамасыз ететін бірыңғай орталықпен байланыстырылды.

XX ғасырдың 70-жылдарының аяғында Солтүстік Еуропа мемлекеттерінде 450 МГц жиілікте жұмыс істейтін NMT-450 стандарты енгізілді. 1986жылдан жүйеніңабоненттіксыйымдылығынкеңейтетінжәне функционалдық мүмкіндіктерінарттыратын NMT-900 стандарты қолданылабастады. Алғашқытәжірибелі GSM желісі 1990 ж. пайдаболып, 1992 ж. алғашрет Германияда қолданысқаенді. GSM-900 — қозғалмалыбайланысжүйесініңеңкеңтарағантүрі. Оператордың жиілікауқымы 890—960 МГц. GSM-900 стандартыныңбасқастандарттарменсалыстырғандағыбастыартықшылығы телефон аппараттарыөлшемдерініңшағынболуыжәне аккумуляторының зарядталмайұзақуақытбойыжұмысістеуі. GSM операторындаорнықтыбайланысеңжақынбазалықстанциядан (үдеткіштер мен антенналар қолданғанда) 35 км-гедейінжетеді. GSM-900 стандартындабөгдеқосылуданқорғануүшінабоненттіңарнайымодулі — SIM-карта қолданылады. Бұлкартадабелгілі абонент туралынақты ақпаратжазылған микросұлба орнатылады, сондықтан оны GSM стандарттыкезкелгенұялыаппараттақолдануғаболады. Әрбіркартаныңарнайы идентификациялық нөміріболады. SIM картаныңтағыбіржетістігі абонент аппараттыауыстырғандаоныңұялынөміріжәнеондағыбарлықақпараттарсақталады

Оптикалық байланысты радиобайланыспен салыстыру

Сымсыз байланыс жүйесіндегі байланыс жолдарының ұйымы Соңғы жылдары телекоммуникациялық радиожүйелердің дамуы көшкін түрінде болады. Әсіресе бұл жылжымалы жүйелерге қатысты. Қазір кең таралым алған әлемде арналарды уақыттық, жиіліктік және кодтық бөлудегі мобильді жүйелер эксплуатацияланады (ұялы байланыстың AMPS, GSM, CDMA, транкингтік EDACS, MPT1327 және т.б. стандарттар). Және де жылжымалы телекоммуникациялық радиожүйелер қызметінің пайдаланушылары әрдайым өсіп жатыр. Бұл пайдаланушылық терминалдың және қызмет ету тарифтер бағасының күрт төсуімен байланысты. Бірақ, бұл жүйелер бір-бірімен сәйкес келмейді және пайдаланушы әртүрлі жағдайда әртүрлі терминалдарды қолдануға міндетті (ұялық, пикоұялық DECT, транкингтік, спутниктік, пейджер). Сонымен қатар глобалдық роумингті қамтамас ете алмайтын әртүрлі мемлекеттерде әртүрлі сымсыз радиобайланыс стандарттары қолданылады. Сымсыз байланыс жүйелері келесі белгілер бойынша классификацияланады: ұрпақ бойынша: бірінші ұрпақтық аналогтық; екінші ұрпақтық сандық; үшінші ұрпақты әмбебап; төртінші ұрпақты кеңжолақты мультимедиалық; тағайындауы бойынша: ұялық; пикоұялық (сымсыз телефондық); транкингтық; спутниктық; оптикалық; пейджингтік;көпстанциялық рұқсат ету әдістері бойынша: арналарды жиіліктік бөлу арқылы FDMA; арналарды уақыттық бөлу арқылы TDMA; арналарды кодтық бөлу арқылы CDMA; қиыстырылғандар; байланыс каналының ұйымдастыру әдісі бойынша: симплекстік; дуплекстік жартылайдуплекстік

12-билет.GSM стандартының жұмыс істеу принципі GSM ұялы байланысының жүйесі деп ұялы байланыстың өндірілген жүйесін айтамыз.GSM -900 стандарты жылжымалы байланыстың әлемдік жүйесі.Еуропалық цифрлық стандарт,жиілік диапазоны 890-960 МГрц,басты артықшылығы көлемді және телефон салмағының аздығы,аккумулятор зарядынсыз ұзақ уақыт бойына жұмыс істеу.GSM-1800 стандарты стандарты жылжымалы байланыстың әлемдік жүйесі.Еуропалық цифрлық стандарт,жиілік диапазоны 1780-1880 .Стандарт модификациясы GSM900 .Артықшылығы таңдалу мен номерді заңсыз қолданудан күшті қорғаныс.Кемшілігі қамту аймағының кішілігі.

Оптикалық байланыс принциптері

Сымсыз оптикалық байланыс технологияларының негізгі міндетті толқын ұзындығы инфрақызыл диапазонында жоғары жылдамдықпен үлкен көлемдегі мәліметтер таратуүшін қажет. Оптикалық байланыс – оптикалық диапазондағы электромагниттік толқындар арқылы іске асырылатын байланыс түрі. Қарапайым жарық көздерімен қашыққа дабыл беру ісі ерте заманнан белгілі болған. 1960 жылы лазерлер пайда болғаннан бастап, байланыс жүйесіне оптикалық диапазондағы электромагниттік толқындарды пайдалану мүмкіндігі ашылды.Оптикалық байланыс жүйесінің құрылымдық схемасы радиобайланысқа ұқсас келеді. Таратылатын хабар дабылға түрлендіріледі. Бұл дабыл оптикалық жиілікті тербеліс тудырады. Қазіргі кезде акпарратпен сымсыз айырбастау ушин радио кенинен колданылады . дегенмен радиоэфиринин бурмалану проблемасымен немесе радио эфирдин ластануынан сигналдын жогалуы проблемасымен кездеспеген тутынушыны табу киын . Арнайы руксатты алу жане осымен байланысты іс кагаз жумыстары улкен калаларда радионы колдану мумкиндигин киындатады . Казіргі кезде шыккан радио жиликтин тез ауысуы жане шу тізбектілігін кездейсоктылыгын колданатын сигналды орау жолымен сандык кодтау сиякты теникны өзі бул маселелерди шеше алмайды

Спектрі ұлғаятын жүйелер

Спектр кенейту термини коптеген аскери жане комерсиялык байланыс жуйелеринде колданылады . Спектірді кенейтілген жуйелерде хабарлаудын ар сигнал тасымалдаушысы карапайым модуляцияланган сигналга караганда радиожиликти шамалы кен жолагын талап етеді. Біршама кен жиілік жолагы баска адистермен алуга киын , кейбңр пайдалы касиеттер мен сипаттамаларды алуга мумкиндик береди . Спектирдин кенейуи баска сигналдарга асер етуинин томендеуи мен гана емес , сонымен бирге сиггналдар спектринин кенейуин камтамасыз ететин модуляциянын косымша сатысынын комеги аркылы спектирдин кенейуи бар сигналды куру адиси болып табылады.

13-билет.Арнаның кодтық бөліну принципі.Арна-сигналдарды таратуға арналған техникалық құрылғылар ж/е тарату ортвсын айтамыз.Арна бойымен таратылған сигналдар үздіксіз,дискретті ж/ежартылай дискретті болып бөлінеді.Осыған сәйкесінше арналар бөлінеді:1)үздіксіз емес арна;2)дискретті арна;3)үздіксіз емес арна.СDMA- кодты бөлуі бар көптік арна.

Трафик арналары мұндай арнаны бөлу әдісінде тұтынушыға жолақтың барлық енібойынша таралатын бөлек кодты беру арқылы құрылады.Айтылған жағдайда уақыт бойынша бөлу жоқ,сондықтан барлық абоненттер әр уақытта арнаның барлық енін қоланады.Бір арнаны ұйымдастыру үшін бөлінетін жиілік жолағы өте кең.Абоненттердің хабарласуы бір-біріне беттеседі,дегенмен олардың коды өзара ерекшеленетіндіктен олар оңай дифференциалдануы мүмкін.

Радиодоступ жүйесінің түрлері

Передача данных, как правило, происходит по кабельным системам - медным, оптоволоконным или коаксиальным.Однако кабельную сеть можно проложить не везде, как по техническим, так и по экономическим и организационным причинам. Тогда на помощь приходят различныерадиотехнологии.

В настоящей статье мы попытаемся рассмотреть существующие или зарождающиеся в России рынки услуг беспроводной передачи данных.Потребителей технологий передачи данных по радио можно разделить на три категории: крупные компании, Internet-провайдеры и телефонные операторы, арендующие спутниковые каналы; мелкие и средние фирмы, являющиеся клиентами городских сетей радиодоступа в Интернет; зарождающийся только сейчас сегмент частных мобильных пользователей. Каждая из этих групп предъявляет собственные требования к аппаратуре, ценам и услугам, предоставляемым радиопровайдерами.

Радиобайланыстағы спутниктік жүйе.Спутиниктік байланыс жүйесі бүкіл әлемде кеңінен қолданылуда.Олар 2 негізгі сигменттерден тұрады-ғарыш ж/е спутниктер. Әлемдік байланыс – бір немесе бірнеше әлемдік аппараттарда Әлемдік жүйе – мақсатты анықтауда әлемдік байланысты қолданатын Әлемдік байланыстың негізгі сипаттамалары: - 7 МГц-275 ГГц (45,5 ГГц-ке дейін негізделген) - Жерлік станциялар және бір ЖЖС 15000 шм - Көп станциялы мүмкіндік (КМ) көп санды жерлік Спутникті желі жерлік және спутникті сегменттен тұрады. Спутниктік байланыс желісінің негізгі - Станциялар арасында байланысты қамтамасыз - Қашықтығына тәуелсіз ақпаратты беру - Желісті тұрғызу мүмкіндігі; Спутниктік байланыс желісінің кемшіліктері: - Деректер берілісінің құпиялығын қамтамасыз - Үлкен қашықтықтан радиосигналдарды қабылдауда - Радиосигналдардың өзара қателесу мүмкіндігі; - Сигналдардың әртүрлі атмосфералық құбылыс

14билет.Радиоқабылдағыштың құрылымдық жүйесі.Сигналдар мен дыбыстарды, түрлi хабарларды беретiн аппарат. Радиоқабылдағыш құрылғылар -радиоқабылдағышпен байланысты техникалық механизм.Радиоқабылдағыш— радиосигналдарды немесе табиғи радиосәулеленуді қабылдауға арналған (антеннамен бірге) және олардың ішіндегі ақпаратты пайдалануға мүмкіндік беретін радиоэлектрондық құрылғы. Қолданылуына қарай хабар беруші, теледидарлық, байланыстық, радио-локациялықдепбөлінеді.Детекторлық радиоқабылдағыш — антеннадан, туралаушы тербелмелі контурдан, кристалдықдетектордан және құлаққа ілетін телефонная тұратын қарапайым радиоқабылдағыш. Шамның (XX ғасырдың 40—50 жылдары), одан кейін транзисторлық қабылдағыштардың шығуына байланысты детекторлы қабылдағыш өз мәнін толық жоғалтқан. Радиобайланыс жүйесіндегі арнаның кодалануы.Кодтаушы құрылғы кодтау ережелеріне сүйеніп кіріс хабарды электрлік (аналогты не дискретті)сигналға түрлендіруге арналған.Кодтау кезінде мынандай қосымша операциялар орындалады:а)сигналдың бөгеуілге шыдамдылығын арттыру үшін сигналсипаттамаларыныңарнаның сұраныстарымен сәйкестендіру;б)ақпаратты сығу;с)энергия шығынын азайту

Байланыс жүйесіндегі арнаның бөліну түрлері.Арна-сигналдарды таратуға арналған техникалық құрылғылар ж/е тарату ортвсын айтамыз.Арна бойымен таратылған сигналдар үздіксіз,дискретті ж/ежартылай дискретті болып бөлінеді.Осыған сәйкесінше арналар бөлінеді:1)үздіксіз емес арна;2)дискретті арна;3)үздіксіз емес арна.

15-билет.Радиобайланыс жүйесіндегі модуляция түрлері.

Модуляция-хабар заңы брйыншасигналдардың параметрлерінің биоөрісінің өзгеруі.Мадуляцияның 3түрі қолданады:а)амплитудалық б)бұрыштық с)импулсьтік.

Амплитудалық модуляция(АМ) ДВ,СВ,КВ (500кГц-30МГц аралығында)диапазонында қолданылыды.Бір жолақты ж/е екі жолақты болады;

Бұрыштық модуляция(БМ) жиіліктік ж/е фазалық модуляцияға бөлінеді.ФМ –тасушы сигнал фазасының хабар амплитудасына тәуелді өзгеруі.Жиілігі 30МГц-тен жоғары диапазонда қолданылыды.ФМ тарату тракт сұлбасының күрделі болғандықтан сирек қолданылыды.ФМ топтық хабарларды таратуда қолданылады.

Импульстік мадуляция(ИМ) түрлері:1)амплитудалы-импульсті;2)жиілікті-импульсті;3)фазо-импульсті;4)кодалы импульсті;5)ендік импульсті.ИМ 10МГц-тен жоғары жиіліктерде телефония ж/е телеграфия сигналдарын тарату үшін қолданылады.

Супергетеродин қабылдығышының құрылымдық жүйесі.Супергетеродин қабылдағыштар-радиоқабылдағыштың түрі болып табылады,негізгі принципт бойыенша қабылданатын сигнал фиксированный жиілігін оның кезекті кушейтішін түрлендіреді.

Жылжымалы байланыстың радио жиілікте қолдану диапозоны.Жылжымалы байланыс жүйесі – телекоммуникацияның қарқынды дамып келеді.Жылжымалы радтобайланыс құрғақ жолды жүйесінің типті моделі н/е ұялы жүйелердің тарату линиялар базалық станцияның жоғары көтерілген антеннасы тұрады ж/е тікелей көру линиясының таралуының қысқа аймағынан тұрады.Сонымен қатар қайта шағылысы бар көптеген трассалардан ж/е жылжымалы н/е тасушы радио станция таратқыштарда н\е автомабильде бірнеше жылжымалы антенналардан тұрады.Жиіліктік диапазоны 3-1000МГц.Жылжымалы байланыс түрлері:транкингті,ұялы байланыс,пико ұялық,оптикалық,пейджингтік.

16 - билет 1. Спектр кенейтужуйелері.Спектрди кенейту термини коптеген аскери жане коммерциялык байланыс жуйелеринде колданылады . Спектрди кенейтилген жуйелерде хабарлаудын ар сигналотасымалдаушысыкарапайыммодулияциялангансигналгакаргандарадиожиликтишамалыкенжолагынталапетеди . Биршамакенжиликжолагы баска адистерменалугакиынкейбирпайдалыкасиеттер мен сипаттамалардыалугамумкиндик береди . Спектирдинкенеиуибаскаасигналдаргаасеретуининнтомендеуи мен ганаемессоныменбиргесигналдарспектирининкенейиунинкамтамасызететинмодулияциянынкосымшасатысынынкормегиаркылыспектирдинкенейуи бар сигналдын куру адисиболыптабылады. Кен жолактыжуйелерпотенциялдыкартыкшылыктарынынаркасындаколданыстабуда . –Жоогарыбогелугекарсытурушылык – CDMAтехникасынколданатынжуйелердеги коп станциялыруксаттынегизиндеги коп ст-ялы руксатушинарнанынкодтыболинумумкиндигинкамтамасызетилуи – Спектральдитыгыздыктынтоменденгеининасериненболатынэнергетикалыктуйыктылыгы – Байланыстынкорганыстынкамтамасызетилуи

2. Сымсыз жүйенің классификация мүмкіндігі А) Урпак бойынша: -биринши урпак аналогтык - Екинши урпак сандык – ушинши урпак амбебап – Тортинши урпак кен жолакты мультимедиалык б) Тагайындауы бойынша – Уялык – пикоуялык (сымсыз телефондык) – Транкингтик – Спутниктик – Оптикалык – Пеиджингтик в) Копстанциялык руксат ету адистери б/ша болинеди – арналарды жиликтик болу аркылы FDMA – Арналарды уакыттык болу аркылы TDMA – Кодтык болу аркылы CDMA – киыстырылгандар г) Байланыс каналынын уй ымдастыру адиси бойынша – симплекстик - дуплекстик – Жартылай дуплекстик

3. Радиоарнаның байланыс жүйесіндегі құрылымы Таратылатын хабар турлендиргишпен электр сигналдарына турлендиреди. Ол телеграф килти немесе хабардын туринен байланысты микрафон ретинде пайдалануы мумкин . Радиотараткыш курылгы генератордан модулятордан радиожиликтин кушеикишинен жане тараткыш антенаддан турады . Тараткыш станциядагы ЖЖ токты генерациялау жогары жиликти генератормен ЖЖГ иске асырылады . Электр сигналдары ЖЖГ генераторына тусип антенаны коректендиретин улкен ЖЖ токты баскарады. Таратылатын сигналдын асеринен ЖЖ токтын озгеруи салуленетин толкындардын сайкести озгертулерин акеледи . Озинде электр сигналдарын бейнелеиди .

17 – билет 1. СDMA стандартындағы кодтау түрлері СDMA кодты болинуи бар копшиликти кирис журеси . Сымсыз абоненттик кирис WLL (Wireless local loop ) СDMA арналарынын кодтык болинуи бар жана цифрлык техналогия негизинде иске асырылган . CDMA стандартынын кодтык турлерине шыгарылган куат шамасы 10 мВт шамасында , бул ман DAMPS мен GSM желисинде анагурлым аз, СDMA жеке шакырылуларды болу ушин 4,4 трилион кодтарды колданып , зансыз косылуларды алдын алып толык корганысты камтамасчыз етеди . СDMA арбир шакыру ушин жеке кодты колданады, жеке акпаратты сенимди коргайды .

2. Түзу күшейткіштің қабылдау кезіндегі құрылымдық сұлбасыКүшейткіш Шығысындағы сигнал функционалды түрде кірісіндегімен байланысты және одан әрдайым үлкен болатын құрылғы. Қолданылуына байланысты күшейткіштерді жоғары (ЖЖК), аралық (АЖК) және төменгі жиілікті, бейне күшейткіші, операциялық күшейткіш және т.б. деп ажыратады.Күшейткіш - қосымша энергияны пайдалану арқылы механизмнің басқаруын жеңілдететін құрал; ол энергия көзінен, бөліп таратқыш тетіктен және атқару механизмінен тұрады

Күшейткіш түрлері Вакуумды күшейткіш - жетекке қосымша күш беретін немесе құралдарға іштен жану козғағышының енгізу коллекторын пайдалану арқылы жұмыс істейтін күшейткіш.Гидравликалық күшейткіш - жетекке косымша күш беретін немесе құралға сұйық қысым энергиясы арқылы басқаратын күшейткіш.Магнето күшейткіш - іштен жану қозғағышын қолмеоталдырғанда роторының бұрыштық жылдамдығын артыратын серіппелі құрылыс.Механикалық күшейткіш - жетекке қосымша сығылған серіппе энергиясы арқылы күш беретін күшейткіш.Пневматикалық күшейткіш - жетекке компрессордан сығылған ауа қысым энергиясы арқылы қосымша күш беретін күшейткіш.Рөлдік күшейткіші - рөлмен басқару жетегіндегі күшейткіш.Тежегіштердің күшейткіші - тежегіш жетегіндегі күшейткіш.3. Қозғалғыш байланыс жүйесінің 3-ші тұқымдары – Мобильди байланыстын ушинши урпагы фиксирленген байланыс желилеринде корсетилетин кызметтер жиынына уксас.Ушинши урпак жуйелеринде корсетилетин кызмет еки топка болинеди 1.мультимедили емес ( тар жолакты соз , малиметтерди таратудын томен жылдамдыгы , желелрдин коммутацияланатын арналы трафиги ) жане Мультимедиялы (ассиметриЯлы жане интерективти ) Мультимедиянын интерактивти кызмети алыстагы абоненттерге табиги карым катынас жасауга , ягни естип кана коймай , бир – бирин коруге мумкиндик бере алады .

18 – билет .1. Ұлы байланыс жүйесінің құрылымдық сұлбасы Қазіргіуақытта  GSМарналарыбойынша деректерді тарату келесідегідей ұйымдастырылған: абоненткежүйемобильдітерминалғаорнатылғанмодельарқылыдыбыстытаратуүшінқолданатынжекеарнабөлінеді, бұларнаарқылыдеректемелердіңтаратылуыжүреді, бұкездедеректердітаратуарасындағыарна бос болмай тұрады. GPRS –бұл GSМстандарттыұялыЖБЖжелісініңшеңберіндеақпараттыңдестеліктаратухаттамасынқолдайтынжәнежүзегеасыратынжүйе. GPRS жүйесінқолданғанкездеақпаратдестелергежиналады , және абоненттердіңсөйлесулерініңаралықтарында әрқашанболатын, қазіргімезеттеқолданылмайтындыбыстықарналарарқылыэфиргеберіледі. Бірнешедыбыстықарналардыбіруақыттақолданудеректемелердітаратудыңжоғарыжылдамдықтарынқамтамасызетеді.

2. WiFI технологиясыЖелiнiң Wi-Fiсi схема әдетте кемiнде бiр қол жеткiзу нүктесi және кемiнде бiр клиентте болады. Сонымен бiрге қол жеткiзу нүкте (Ad-hoc ) нүкте екi клиенттердiң тәртiбiндегi қосу қолданылмағанында емес, клиенттер желiлiк бейiмдеуiштер арқылы тiкелей жалғастырғанында болуы мүмкiн. Қол жеткiзу нүктесi әрбiр 100 мстiң 0, 1 Мбит/стiң жылдамдығындағы арнайы сигналдық пакеттерi көмегiмен (SSID ) желiнiң өз идентификаторын алып бередi. 0, 1 Мбит/с сондықтан - Wi-Fi үшiн ең кiшi деректердi беру жылдамдығы. Клиент SSID желi болуы мүмкiн бiле анықтай алады, рұқсаттың осы нүктесiне қосу. Қабылдағыштың ұқсас SSIDтерi бар рұқсатының екi нүктесi әрекет ету аймақтарында дәл тигiзуде сигналдың деңгейi туралы олардың арасындағы мәлiметтер негiзiнде таңдай алады. Wi-Fi стандарт Қосу үшiн толық бостандықты клиентке белгiлердiң таңдауында бередi. Жұмыс принцибы толығырақ стандарттың ресми мәтiнiнде сипатталған

3. Қалалық жағдайдағы сигналдардың тарату ерекшелігі Абоненттер арасында мобильди байланыс еки жакты радиоарналарды жане сымсыз желилерди колдану аркылы уйымдастыррылады . Желини жилик кайталап колдану ягни . жеке бириккен радиожиликтерди кайталап коолдану жане кызмет корсету аясында асери аз болу керек сонын салдарынан бир мезгилде абоненттер сандарынын максимальди алуга мумкиндик береди . – Уяшык олшемдери адамнын санына озгерип отырады – Интерференция толкындардын кабаттасуы .

19 – Билет 1. Арнаның байланыс түрлеріСымсыз байланыс арнасы модельдерінің 2

варианты қарастырылған: - Идеалды байланыс арнасының моделі – таратқыш пен қабылдағыш арасындағы

арақашықтық радиобайланыстың кейбір фиксирленген радиусынан r аз болған жағдайда ғана

пакеттер жақсы қабылданады; - Реалды байланыс арнасының моделі – қабылдап таратқыш параметрлерінің

номинальді мәндерден кездейсоқ ауытқуы және қатып қалуы шартындағы IEEE802.15.4 стандартының физикалық деңгейі