17Билет
1 Мультиплексорлар, олардың шартты белгіленулері және олардың қолданылуы
Мультиплексор m ақпараттық, n басқарушы кірісі және бір шығысы бар комбинациялық құрылғы. Бірнеше кіріс сигналдың біреуін кезек – кезек бір шығысқа жіберуге (мультиплексорлеуге) арналған. Мультиплексирленген кіріс саны мультиплексордың канал саны деп аталады. Мысалы, екі каналды 4 разрядты мультиплексорда 4 шығыс болады. Оның әр шығысына 2 кіріс сигналының тек біреуі жіберілуі мүмкін. Ал төрт каналды 2 разрядты мультиплексорда 2 шығыс болады. Оның әр шығысына 4 кіріс сигналдан тек біреуі жіберіледі. Әдетте канал саны 2-ден 16-ға дейін, ал разряд саны 1-ден 4-ке дейін болады. Мультиплексордың каналы неғұрлым көп болса, разрядтары соғұрлым аз болады.
Функционалды мультиплексор конъюнкцияның m элементтерінен құалған. Бұл элементтедің шығыстары m кірістері бар НЕМЕСЕ элементі арқылы дизъюнкциялық байлынысқан (сурет 4).
Конъюнкцияның барлық элементтерінің бір кірістеріне ақпараттық сигналдар беріледі, ал осы элементтердің басқа кірістері n кірісі бар дешифратордың сәйкес шығыстарымен байланысқан.
Функционалды схемадан мультиплексор құрамында әрбіреуінде екі не үш кірісі болатын конъюнкция элементтері, мультиплексордың А, В, С, D кіріс санына тең шығыс саны болатын дизъюнкция элементтері және оған сәйкес шығыс саны болатын дешифратор бар екенін көруге болады. Бұл шығыстардың саны мультиплексордың ақпараттық кіріс санымен анықталады.
Мультиплексорлар есептеуіш техникада цифрлық сигналдардың коммутаторлары ретінде кең қолданылады. Олар динамикалық жедел сақтау құрылғылардың адрестік кірістерін коммутациялау үшін компьютерлерде және микропроцессорлық контроллерлерде , шиналарды біріктіру немесе тармақталу түйіндерде (узел) және т.б. қолданылады.
2 Асинхронды екілік санағыш, оның шартты белгіленуі және оның қолданылуы
Ассинхронды
екілік санағыш тізбектей байланысқан
триггерлер жиынтығын құрайды. Олардың
әрқайсысы санның екілік түрінде берілген
битпен ассоцияланады. Екілік қосындылау
санағышында есептеу тізбегі нольден
басталып 
= 1 максималды санына дейін барады, содан
кейін қайтадан нольден өтіп қайталана
береді. Екілік алу санағышында тізбектелген
екілік сандар кері ретімен алынады және
тізбектің қайталануында максимальды
мәні нольден кейін болады. М=16 модулі
бойынша JK-триггерлер базасында орындалған
екілік қосу санағышының құрылғысы а
суретінде көрсетілген.
18Билет
1 Демультиплексорлар, олардың шартты белгіленулері және олардың қолданылуы
. Демультиплексор.
Мәліметтерді бір кіріс каналдан бірнеше канал – қабылдаушының біреуіне ғана жібереді. Демультиплексордың функционалды схемасы және оның белгіленуі 5 суретте көрсетілген.
Суреттен демультиплексор бұл дешифратор рұқсат ету кірісімен екенін көруге болады.
2 Асинхронды rs триггер, оның шартты белгіленуі және оның қолданылуы
Бұл ең қарапайым триггер.Оның негізінде барлық басқа триггерлер құрылады. Оның екі S,R кірісі және Q, Q’ ,симетриялы шығысы бар.Триггердің Sкірісі орнату кірісі,ал R кірісі ноль қалпына түсіру кірісі деп аталады. Q шығысы шартты турде тура,ал Q’ шығысы инверсті деп аталады.
Асинхронды RS триггер НЕМЕСЕ- ЕМЕС элементті базисте орындалуы мүмкін.Элементтер кері байланыс тізбегімен қамтылған,ол үшін әрбір элементтің шығысы басқа бір элементтің кірісіне қосыған.Одан басқа асинхронды RS –триггері ЖӘНЕ-ЕМЕС элементті базисінде орындалуы мүмкін.
Егерде триггердің бірдей екі кірісінде логикалық 0 деңгейі болатын болса, онда бұл күйі сақтау режимінде сәйкес келеді және триггер алдынғы күйін сақтайды