3. ДҚБЖ құру

   1. TDataModule контейнерін құру

Экранды формамен ДҚ байланысы арнайы компаненттермен қамтамасыздандырылады, олар визуальды емес компанент деп аталады. Бұл элементтер конструкциялау режимінде ғана көрінеді, ал жүйенің жұмыс режимі экранында көрінбейді.

Егер ДҚБЖ бір экрандық формадан тұрса, онда визуальды емес компаненттерді сақтау үшін контенер түріндегі арнайы қойма қажет емес. Бұл жағдайда визуальды емес компаненттерді сол жалғыз экрандық формаға орналастыруға болады. ДҚ қатынай алатын экрандық форманың көптігінен қатынауды келесі түрде ұйымдастыруымызға болады.

Барлық экрандық және есепберу формаларынан ДҚ қатынау (байланыс) қажет. ДҚБЖ-ның бірнеше экрандық формалары бар және олардың ДҚ-ға қатынауын екі тәсілмен жүргізуімізге болады.

1.Әр форманың (және оның компоненттерінде) ДҚ-ға қатынауын қалған формаларға тәуелсіз автономды іске асырамыз.

2.Екінші тәсіл әр форма үшін ДҚ-ға қатынауды ұйымдастыруды қайталамауды ұсынады. Барлық экрандық және есепберу формалары үшін арнайы TDataModule компонент арқылы бірдей қатынауды ұйымдастыру. TDataModule типті компанент ішіне визуальды компоненттері TTable, TQuery, DataSource, бар контейнер ұсынады.Онда ДҚ-ға қатынау керек формалар қатынауды TdataModule компоненті арқылы алады. Сондықтан ДҚБЖ құруда әр экрандық TdataModule типті компанентімен байланыс орнату қажет.

Сонымен ДҚБЖ жұмысы үшін TDataModule типті компанент құру қажет. Delphi ортасында TdataModule данасын құру File|New Data Module меню пункті арқылы іске асады.

TDataModule компонент мәліметтер базасымен жұмыс жасау компоненті контейнер қызметін атқарады. Delphi компонент палитрасына Data Access парағында тышқанмен ТТаblе визуальды емес компонент таңдаймыз (сурет. 20), тышқанды шертіп және содан контейнерде тышқанды шертеміз. Осыдан кейін компаненттің бейнеленуі контейнерде қалады.

Сурет.20. Delphi компоненттері палитрасы

TTable компоненті (басқада компоненттер сияқты, мысалы, TQuery, TDataSource) мәліметтерге қатынау және сақтау үшін қолданады, сондықтан визуальды емес компанент деп аталады, ал визуализациялау мақсатына визуалды компаненттер қолданылады. (TDBGrid, TEdit және т.б).

TTable компонентін орналастырғанан кейін енді оның қасиетін орнатайық. Ол үшін форманың сол жағында болатын объекті инспекторын пайдананамыз (Object Inspector). Егер ол көрінбесе F11 батырмасын басып шақыруымызға болады, Объектов инспекторы тышқан көмегімен бөлінген компоненттердің қасиетін орнатуға мүмкіндік береді. TTable компонентін тышқанмен бөлейік.

DatabaseName (ДҚ псевдонимі) қасиетінің мәнін PRIMER-ге тізім көмегімен немесе оны қолмен енгізіп орнатамыз TableName (ДҚ кестесінің аты) қасиетінің мәнін түскен тізім көмегімен Materialy.DB-ға орнатамыз. Осылардан кейін True-ға Active қасиеті мәнін орнатамыз. Осыдан кейін в TTable компонентінің (үнсіздік бойынша аты Table1) Materialy.DB шынайы кестемен шынайы байланысы болады.

TTable және TQuery (кейінірек қарастырамыз) компоненттері мәліметтер жиынын сақтау үшін қызмет етеді. Мәлңметтер жиыны түсінігі ДҚ кестелер түсінігінен кейінірек, олар келесідей мәліметтер жиынын құрай алады:

• ДҚ кестесі алаңының немесе жазбалардың ішкі көптігі (TTable, TQuery компоненттері);

• ДҚ бірнеше кестелерінен форматталған жазбаларынан (TQuery компоненті).

DataModule контейнеріне TdataSource қасиетін орнатайық.Ол біз №3 формаға кейінірек қосатын визуалды және визуалды емес (осы жағдайды Table1) компоненттер арасын байланыстыратын звено қызметін атқарады. Сондықтан TDataSource қасиетін жиі мәліметтер көзі (қоры) деп атайды. TDataSource компанентінің DataSet (мәліметтер жиыны аты) қасиетін түскен тізімді таңдау фолымен орнатайық

TdataModule-не қандайда болмасын атпен сақтау керек(үнсіздік бойынша Unit5.pas). TdataModule сипатталған модулінің аты unit, осы TdataModule-де орналасқан TdataSource және ДҚ қолданылатын қосымшанаң барлық түріне unit модуль текстіне қосылады. Бұл Delphiсының басты менюі File|Use Unit меню элементіне жазылады. Әрі қарай мәліметтер жиынының мәліметінмен жұмыс істейтін визуальды компаненттер өзінің DataSource қасиетінде TdataSource және TdataModule компанентіне сай келетін аттар құру керек. Аты қосымша болады: алдымен TDataModule компанентінің аты содан нүктеден кейін- TDataSource компонентінің аты, мысалы DataModule5.DataSource1.

MБ –на қортынды орнату және мәліметтерді өңдеуді ұйымдыстыру экранды форма құру(қарапайым вариант)

А. ДҚБЖ менюі үшін

Экранды форма құру . форм 1 диалог терезесінен таңдап ОК батырмасын басып №1 формаға (View|Forms меню элементі), өтейік Standard филтра компанент беттерінен MainMenu компаненті формасына орналастрайық ,содан кейін менюді өңдеу амалдарын шақырамыз.(2 амалмен жасауға болады.):

• №1 форма ішінде MainMenu команентіне

• 2 рет басу арқылы формада бөлінген компанент

• Object Inspector терезесіне өтейік Items қасиетін шертіп бастрмасын басайық.

Form1.MainMenu1 меню конструтурында болып “Файл/Ввод/Просмотр/Отчет/Выход ” меню пункіттеріне береміз. Келесі деңгейге өту үшін <Enter>. Басамз. Меню пункттерін жеке топтарға визуальді бөлу есеп беруден кейін(-), плюс символдарын бірнеше рет қолданамыз“Ввод” меню пункітіне “Название материала/Поступление материала” ішкі менюін құрамыз. Ол үшін оны бөліп тышқанның оң жақ батырмасын шертеміз. Пайда болған терезе Create Submenu пункітін таңдаймыз.

Енді меню құрылған кезде менюдің әр пункттеріне кодпен байланыстрамыз,ол пайдаланушы берілген пункітті таңдалған кезде орындалады.осы OnClick оқиғасының конструктор менюінде болып өңдеуші процедура құру үшін меню пунктінде тышқанды екі рет шерту керек . пайда болған OnClick оқиғасының өңдеуші процедурасы редактор терезесінде осы меню пункітін таңдалған кезде орындалатын кодты жазамыз. Мұндай нәтижені Object Inspector терезесі Events парағында бар өңдеуші процедура атын тышқанмен екірет шерту арқылы алуымызға болады.

Мысалы: просмотр пунктіне келесі кодты енгіземіз.

Form1.Visible := False;

Form3.Visible := True;

Материаланың түсу элементінің менюі:

Form1.Visible := False;

Form2.Visible := True;

Шығу элемент менюі: Сlose;

File|Save Project As элемент менюін таңдау жобасын сақтаймыз, алдымен жоба формасының аты сұралады(бізде 5 форма аттары Form1 … Form4 DataModule5) 'Unit*.pas' атымен мормалаларды сақтаймыз.содан жоба аты сұралады.,жобаны 'appl.dpr' атымен сақтаймыз.

№1. формы unit модул текстіне Unit2және Unit3модуль аттарын қосамыз.

Осыдан кейін қосымшаны орындаймыз. (Delphi ортасынан шықпай қосымшаны орындау үшін F9 батырмасын басу қажетті),ал қосымша құрып оны Delphi-ден басқа ортаға жіберу үшін Ctrl+F9 батырмалар комбенациясын басып және .ехе кеңейтілуі және атымен құрылған файлды жібереміз. Біздің жағдайда 'appl.exe' файлын жіберу керек.

Жұмыс жасап тұрған қосымшаны Run|Program Reset –пен тоқтатуға болады.

БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ

1. ДҚ дегеніміз не ?

2. Псевдоним. ДҚ регистрациясы.

3. Кестенің негізгі қасиеті (Validity Checks, Secondary Indexes, Referential Integrity).

4. Терминдердің мағынасы: кесте, біріншілік кілт.

5. Кестелер арасында қандай байланыстар бар ?

6. Кесте құруда қандай типтер қолданылады ?

7. Айырып-қосқыш Update rules: Cascade, Prohibit.

8. ДҚ жұмыс істеуге арналған компоненттер? Олардың тағайындалулары және қасиеті.

9. TDataModule компоненті не үшін қолданылады?

10. Меню үшін форма құру.