Билет 26 (1 – бөлік )

1. Клавдий Галеннің ғылым ретіндегі фармацияның дамуына қосқан үлесі.

Атақты рим дәрігері және фармацевті Клавдий Галеннің (131-201) шығармашылығы күрделі және маңызды болды. Өз өмірінде Гален математика, грамматика, философия және құқық бойынша 400-ге жуық шығармалар жазды. Бізге дейін оның 140-қа жуық медициналық жұмыстары жеткен. Барлық ертедегі дәрігерлердің ішінен Гален медицинаға ғылым ретінде келген алғашқы адам болды.

Гален дәрілік шикізаттардан шараптың, майлардың және қатты майлардың (медициналық шарап, медиицналық майлар және т.б.) көмегімен сығындыларды алуды алғаш болып ұсынды.

Гален тек дәрілік препараттардың жаңа тобын және оның технологиялық жабдықталуын жасаумен еңбегі сіңген жоқ, сонымен бірге жаңа дәрілерді қолдануды теориялық негіздеді. Галеннің құрметіне орта ғасырдағы атақты ғалым Парацельс дәрілік препараттардың тобын соның атымен атады және қазірге дейін солай аталады (галенді және жаңа галенді препараттар), ал осы препараттарды алатын мекемелер, галенді зертханалар, галенді-фармацевтикалық фабрикалар деп аталады.

2. Қазақстандағы дәріхана ісі,. Қазақстанда қайда және қашан алғашқы дәріханалар ашылды.

Қазақстан территориясындағы фармацевтикалық қызмет ХІХ ғасырдың ортасынан басталады. Алғашқы азаматтық дәріханалар пайда болғанға дейін жақын шетелдерден әкелінетін дәрілік заттарды сатып алу және сатумен көпестер мен коробейниктер айналысты. Бұл сауданың теріс жағы дәрілік заттарды медициналық білімі жоқ адамдар сатты және күшті әсер ететін, улы дәрілік заттарды да сата берді. Қазақ халқы емдеу үшін халық медицинасының тәжірибесін пайдаланды. Халық медицинасының тәсілдерімен қатар емдеуде шөптерден және шөп тамырларынан дайындалған дәрілік препараттар да қолданылды. ХІХ ғасырдың 60-жылдарында Ташкентте әскери лазареттің дәріханасында қызмет еткен фармацевт Р.Пальм сол кезде қазақтар қолданған 200 астам дәрілік өсімдіктерге сипаттама берді. Халық медицинасында сонымен бірге гомеопатикалық препараттарда кеңінен қолданылды. Дәрілік заттарды халыққа сататын алғашқы дәріхана 1841-1842 жылдары Уральск қаласында ашылды. Ол ұзақ уақытқа дейін Қазақстан территориясындағы бірден бір дәріхана болды. 1867-1868 жылдар жүргізілген реформадан кейін әрбір уезде мемлекеттік уездік дәріханалар ұйымдастырылды. Бірақ оның жағдайы өте нашар болды, дәрілік заттардың мөлшері және ассортименті өте шектеулі еді.дәрі-дәрмектерді таратуды дәрігерлер мен фельдшерлер жүргізді. Тұрақты тұрғындарға дәрілік заттарды тегін босату үшін жылына тек 150-200 сом ғана бөлініп отырды. Халыққа дәрілік заттарды сатумен айналысатын дәріханалар Семейде және Петропавловскде де ашылды, 1875 жылы оның жалпы саны 6-ға жетті. Жеке дәріханалардың құрылымына жеткілікті мөлшерде көңіл бөлінген жоқ, тек сыртқы түріне және сатып алушылар келетін бірінші бөлмесі ғана құрал-жабдықтармен жабдықталды. Петропавловскідегі алғашқы дәріхананың негізін қалаушы Бухгольц болды. Верный қаласында 1882 жылы алғашқы жеке дәріхананы провизор И.Е.Сенчиковский ашты. Ол 1874 жылы Харьков университетін бітірді және провизор атағына бекітілді, 1879 жылы Верный әскери госпиталының дәріхана басқарушысы болып тағайындалды. Ол Верныйдан басқа 1884 жылы Жаркентте, 1889 жылы Пржеваальскіде дәріхана ашты. Архив мәліметтеріне сүйенсек ХІХ ғасырдың 80-жылдарында Қазақстан территориясында бар болғаны 3 фармацевт жұмыс жасады, қалған дәріханаларда дәрігерлер немесе кәсіпкерлер істеді. Өз