Глоссарий

Ұңғыма – жер қыртысын арнайы бұрғылау аспаптармен қазылатын, диаметрі тереңдігінен әжептәуір кіші цилиндр пішінді тау-кен құрылыс орны. Ұңғылар тік немесе көлбеген-бағытталған болады.

Өндіруші ұңғы – газды, конденсатты немесе мұнайды өндіруге арналған ұңғы.

Айдаушы ұңғы – қабатқа суды немесе басқа сұйықтарды айдауға арналған ұңғы, және де тау-кен жыныстырында газды сақтау үшін.

Барлау ұңғы - мұнайлы, газды қабатты немесе басқа да қабаттарды, горизонттарды аңықтау үшін арналған ұңғы.

Бақылаушы ұңғы – қабатты және қабат сұйықтарын зерттеу және бақылау үшін арналған ұңғы.

Пьезометриялық ұңғы – қабат қысымдарын ұстап тұру процесстерін бақылап тұратын ұңғы.

Бағалау ұңғы – мұнайлы қабаттарды бағалау үшін және мұнайлы контурлардың орналасу орның дәлдеу үшін арналған ұңғы.

Су алатын ұңғы – бұрғылау қондырғылардың суару және қабаттарға суды айдау ұңғылары.

Жұтушы ұңғы – терең жататын қабаттарға бұралқы суды төгу ұңғысы.

Жандырушы ұңғы – игерудің жылулық әдістерін қолданған кезде мұнайдың жер асты жану ошақтарының пайда болу ұңғысы.

Атпа тау жыныстары – магманың қатып қалуынан пайда болған жыныстар.

Шөгінді жыныстар – органикалық және минералдық заттардың тұнуы нәтижесінде пайда болған жыныстар.

Кеніш – бір немесе бірнеше байланысқан қабаттардың ловушкасында мұнай және газдың жиналуы.

Кен орны – Бір территорияда орналасқан бір немесе бірнеше кеніштер.

Қабат қысымы – Қабаттағы газбен сұйықтағы қысым.

Кеніштерді игеру жүйесі – кеніштерді игеру процессіне әсер ете алатын шаралар жиынтығы.

Игеру жүйесін реттеу – Бұл жүйені жақсарту үшін керекті шаралардың комплексі.

Торпедамен басу – Ұңғыны бөтен заттардан тазарту үшін және мұнай мен газдың ағуын жақсарту үшін арналған жарылу заттардың зарядтарын жару.

Дроссельдеу – Гидравликалық кедергіні өткен кезде жылуды бағыттаусыз және де сыртқы жұмыс жасаусыз ағындағы қысымның азаю процессі.

Абсолютті ылғалдылық – қалыпты жағдайдағы газдың м³-дағы су булардың құрамы.

Абсорбция – газдың сұйық жұтушының массасы (абсорбент) арқылы өткенде буды немесе басқа компоненттерді жұту процессі.

Адгезия – жабысу, беттік созылудың күштерін пайдалану және оларды газдан тамшылы сұйықты және механикалық бөлшектерді шығарып жіберуге қолдану.

Адсорбция – Газдан су буын немесе басқа компоненттерді қатты жұтушылар арқылы шығарып алу.

Барботаж – интенсивті араласу немесе жұту үшін сұйық арқылы қысым астындағы газды өткізу.

Газды фактор – мұнай қабатынан шығарылатын газдың жалпы саны.

Су глобулы – дисперсті ортада буқұраушы бөлшек.

Деэмульгаторлар- мұнай эмульсияларын жоюға арналған беттік активті заттар.

Эмульгаторлар-эмульсияның, асфальтенаның, нафтснаның, шәйірдің, парафиннің, тұздың және механикалық қоспалардың құралуына көмектесетін заттар.

Эжектор- газдың қысымын көбейту үшін арналған ағысты аппарат.

Шлам – кішкентай қатты бөлшектер түріндегі тұнба, ол сұйықтың фильтрациясы немесе тұрып қалу кезінде бөлінеді.

Сепарация – фазалардың бөлінуі, мұнайлы ұңғылардың өнімінің газдық және сұйық фазаларына бөліну процессі.

Ұңғылық өнім – ұңғыдан шығатын көпқұрамды зат, ол мұнайдан, қабат судан, әр түрлі қоспалардан және ерітілген газдан тұрады.

Тұрақтану (стабилизация) – тұрақты мұнайды алу процессі, олар атмосфераға буланбайды.

Шикі мұнай – ұңғыдан дайындау қондырғысына түсетін мұнай.

Тауарлы мұнай – нормаларға сәйкес сапасына дейін жеткізілген, дайындалған мұнай.

Окклюдталған газ – мұнайда бөлек көпіршек түрінде шашылған газ.

Мұнайлы эмульсия – бір-бірінде ерімейтін және кішкентай дисперлі жағдайда болатын мұнай және қабат судың механикалық қоспасы.

Ньютондық емес сұйықтар – тұтқырлығы жылдамдық градиентіне және қозғаудың кедергісіне байланысты өзгеретін сұйық. Оларға парафинді мұнай және эмульсиялар жатады.

Кондиция – тауар сәйкес келетін норма, стандарт, сапа (мұнай, газ).

Коррозия – сыртқы және ішкі ортамен әсерлескенінен жабдықтар және құбырлар металдарының бірте-бірте өздігінен бұзылуы.

Конденсат – будың сұйыққа айналуы кезінде пайда болатын өнім.

Конденсация – заттың газ күйінен сұйыққа айналуы.

Конвекция – жылудың сұйық немесе газ күйіндегі бөлшектерімен кеңістіктің бір нүктесінен екінші нүктесіне тасымалдануы.

Коагуляция – дисперстелген бөлшектердің үлкеюі, бұл молекулярлы жабысу күштер әсерінен болатын жабысуымен қамтамасыз етіледі.

Коагулянттар – бұл дисперсты жүйелерге қосылғанда дисперсты фазаның диффузиялы қабатын разрядтайтын, және олардың қақтығысуы кезінде бөлшектердің жабысуын қамтамасыз ететін заттар.

Инверсия – фазалардың айналуы (эмульсияның бір түрінің екінші түрге айналуы).

Дроссель – тарылғыш құрылғы.

Диффузор – құбырдың кеңейткіш бөлігі, бұл жерде сұйық ағынының немесе газдың жылдамдығы азаяды және кинетикалық энергия потенциалдық энергияға айналады, және бұл кезде қысым артуы болады.

Дисперсті орта – құрамында сұйықтың кішкентай тамшылары орналасатын сұйық.

Дисперсті фаза – дисперсті ортада кішкентай тамшылар түрінде болатын сұйық.Шлам-

Шығарушы мәліметер

ОӘҚ “Мұнай және газ кәсіпшілігінің

машиналары және жабдықтары”

кафедрасының отырысында талқыланған

Хаттама №_____ «_____»_____2009ж

ОӘҚ мұнай және газ институтының

оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында

бекітілген

“Кәсіпшілік жабдықтарын есептеу және конструкциялау” пәні бойынша

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ