1. Wewnętrzne

1. Utrzymanie personelu organizacji (3/4 kosztów – pensje, ubezpieczenie, opieka medyczna)

2. Organizowanie sesji organów organizacji (wynajmowanie sal, obsługa posiedzeń itp.)

3. Utrzymanie budynków organizacji, lub koszty wynajmu (3 – 10% kosztów)

4. Zakup sprzętu i wyposażenia

2. Zewnętrzne  finansowane są z budżetu operacyjnego, na które wykładają środki państwa, które są bezpośrednio zainteresowane. Szukając oszczędności tnie się koszty zewnętrzne w pierwszej kolejności.

Źródła finansowania OM i ich ewolucja

1. Składki członkowskie

Najczęstszy sposób finansowania, pokrywają głównie koszty administracyjne, rzadziej operacyjne.

Dawniej składki były równej. Obecnie istnieje wybór klasy składkowej, z którą wiąże się odpowiednia ilość otrzymywanych głosów.

Skala procentowa  koszty dzieli się procentowo według pewnych określonych kryteriów (w przypadku organizacji finansowych i gospodarczych jest to m.in. PKB).

Istnieje problem wyliczaniu PKB (wartość brutto produktów wytworzonych na terytorium danego państwa). Na przykład w cenach stałych Polska, Nigeria i USA tworzą tyle samo w cenach stałych, lecz w parytetach siły nabywczej (PPP) najwięcej Nigeria. Według PPP wolą liczyć państwa bogate. W NATO wypracowano system łączący ceny stałe i PPP.

Inne obiektywne wskaźniki stosowane w ustalaniu składek to:

• Wielkość eksportu i importu w OM surowcowych

• Wielkość floty w OM morskich

• Dochody z turystyki w OM ds. turystyki

• Liczba ludności w OM ds. żywności i OM politycznych (kwoty się spłaszcza)

Polska najwyższą składkę płaci w UE. Z kolei do Polski najwięcej trafia do regionów wschodnich, mniej do innych. Do OBWE i RE Polska płaci po kilka milionów euro

2. Dobrowolne dotacje

„Dobrowolne” dotacje są zazwyczaj regularne. Na przykład ONZ ustala misję, państwa zainteresowane dzielą się według deklaracji – zazwyczaj nie ma sztywnych podziałów.

Budżet operacyjny jest większy od budżetu administracyjnego w tych OM, które prowadzą szeroko zakrojoną działalność operacyjną (np. OBWE).

Dotacje:

• Celowe  na konkretną misję

• Bezcelowe  bez wskazania celu

Zdarzają się dotacje od osób prywatnych. Na przykład Rockefeller zapłacił za grunt na Manhattanie dla ONZ. OM starają się w takich sytuacjach by były to dotacje celowe (by uniknąć posądzenia o korupcję).

3. Dochody własne

1. Usługi prowadzone przez OM

   1. Udostępnianie wyników badań

   2. Przekazywanie ekspertyz

   3. Udzielanie pożyczek

2. Procent od środków finansowych trzymanych na lokatach

3. Podatki (pobierane są we Wspólnotach Europejskich, czyli EWG i EURATOM)

Budżet OM

Budżet można podzielić na: administracyjny, operacyjny, zwyczajny i nadzwyczajny. Dzieli się go też na część zawierającą przewidywane w okresie objętym budżetem dochody, oraz na część zwierającą wydatki.

Etapy przygotowania budżetu:

1. Za przygotowanie projektu budżetu odpowiedzialny jest kierownik organu administracyjnego. W praktyce poszczególne działy organu administracyjnego przygotowują projekty wydatków jej organów lub na dziedziny przez nich obsługiwane.

2. Następnie biuro budżetowe organu administracyjnego zestawia te projekty i na ich podstawie przygotowuje wstępną wersję budżetu organizacji.

3. Po rozpatrzeniu projekt jest przesłany przez kierownika organu administracyjnego odpowiedniemu organowi w celu jego uchwalenia.

4. W zdecydowanej większości projekt budżetu jest zatwierdzany przez organ naczelny organizacji, na 1 rok. Zazwyczaj organ odpowiedzialny za przygotowanie jest odpowiedzialny też za wykonanie.

X. Relacje między organizacjami międzynarodowymi

Zróżnicowanie form stosunków między OM

Współpraca między OM ma charakter koordynacyjny. Organizacje uniwersalne posiadają dominującą rolę w relacjach ze współpracującymi z nimi organizacjami. Współpraca oparta jest na podstawie porozumień, w których zawarte są głównie uprawnienia organizacji uniwersalnych względem współpracujących z nimi OM, nie oparte na zasadzie wzajemności.

Współpraca z reguły dotyczy całokształtu działalności organizacji współpracującej z organizacją uniwersalną. Tego typu organizacje nazywane są organizacjami wyspecjalizowanymi.

System Ligi Narodów i Narodów Zjednoczonych

System Ligi Narodów  art. 24 mówił, że wszystkie istniejące OM, oraz te, które powstaną będą poddane władzy Ligi Narodów. W praktyce OM nie chętnie odnosiły się do tej idei.

System NZ  oparty jest na następujących zasadach:

1. Organizacje wyspecjalizowane uczestniczą w posiedzeniach niektórych organów na zasadzie obserwatora.

2. Org. wyspecjalizowane posiadają prawo do zgłaszania spraw do dziennego porządku obrad.

3. Org. wyspecjalizowane posiadają prawo do zwrócenia się o opinię do MTS.

4. Org. wyspecjalizowane zobowiązane są do wymiany dokumentów, prowadzenia konsultacji itd.

5. ONZ ma prawo kierować zalecenia dla org. wyspecjalizowanych.

6. Org. wyspecjalizowane zobowiązane są do składania okresów sprawozdań i raportów.

7. ONZ ma prawo wglądu do budżetu administracyjnego organizacji wyspecjalizowanych.

8. Org. wyspecjalizowane zobowiązane są do informowania ONZ o zawieranych przez nie umowach międzynarodowych.

Relacje między organizacjami międzyrządowymi i pozarządowymi

Współpraca prowadzona jest:

• W celu konsultacji, wymiany opinii i doradztwa

• Z punktu widzenia organizacji pozarządowej podnosi jej prestiż

W ONZ ECOSOC odpowiada za współpracę z organizacjami pozarządowymi.

Współpraca ta opiera się na luźnych kontaktach. Przedstawiciele organizacji pozarządowych uczestniczą w charakterze obserwatorów w posiedzeniach organizacji wyspecjalizowanych. W zamian przekazują informacje o swej działalności i decyzjach.

Część OM wykształciło instytucje statusów konsultacyjnych lub specjalnych więzów łączności z organizacjami pozarządowymi. ONZ jako jedna z pierwszych wprowadziła taki status. Art. 71 Karty NZ mówi, że:

Rada Gospodarcza i Społeczna może wydać odpowiednie dyspozycje w sprawie zasięgania opinii pozarządowych organizacji, które zajmują się sprawami wchodzącymi w zakres jej właściwości.

Przywileje i immunitety OM

1. Siedziba OM, na podstawie umowy między OM a państwem, jest nietykalna.

2. Prawo swobodnego komunikowania się OM z jej członkami, państwami nie-członkowskimi i innymi OM.

3. Nietykalność korespondencji – prawo do korzystania ze specjalnych kurierów i używania szyfrów.

4. Prawo przyjmowania stałych przedstawicieli przy OM (bierna legacja).

5. Prawo wysyłania swoich przedstawicieli do państw członkowskich (czynna legacja).

XI. Rola i znaczenie organizacji międzynarodowych w ujęciach wybranych szkół naukowych

OM według realistów

Państwa są ważniejsze niż OM. OM znoszą anarchię w stosunkach międzynarodowych. OM eksponują wolę najsilniejszych państw, są tylko instrumentami w ich rękach. Najważniejszymi są OM polityczno-wojskowe. Organizacje pozarządowe mają rację bytu, o ile realizują interesy mocarstw.

OM według liberałów

OM i organizacje pozarządowe mają duże znaczenie. Najważniejsze są te OM, które stabilizują stosunki międzynarodowe, promują demokrację. Wychodząc z założenia, że stosunki międzynarodowe są wypadkową polityki wewnętrznej (np. jak u nas demokracja, to wszędzie będzie), to najlepsze są OM integracyjne. OM o tym samym charakterze współpracują, zamiast rywalizować. Podobną wizje ma ruch feministyczny.

OM według transnarodowców

Zbliżony stosunek do wizji liberałów. Duża rola OM i najważniejsze są OM integracyjne.

OM według globalistów

OM powinny działać na rzecz wyrównywania szans, ponieważ światem rządzi kapitalizm, który można podzielić na centra i peryferia, co jest źródłem różnic.

Soft Power  propaganda pokojowa, wpływ kulturowy, ekspansja idei.

Hard Power  propaganda wojenna, siła militarna, opłacanie rewolucjonistów.

XII. Organizacja Narodów Zjednoczonych

Geneza idei ONZ

Idea narodziła się w USA za czasów Roosevelta. Idea ta wywodzi się z doświadczeń USA w new deal (interwencjonizm gospodarczy w latach przedwojennych, który pozwolił szybko wyjść z kryzysu). Chciano wprowadzić new deal na skalę światową.  Większość organizacji wyspecjalizowanych ONZ zajmuje się rozwojem społeczno-gospodarczym. Regulacje w sferze gospodarczej (Keynes) pozwoliły w USA uniknąć chaosu i radykalizmu.

Po II wojnie światowej w USA najsilniejsi są zwolennicy wolnego rynku i demokracji. Istniała ogromna przepaść standardów życiowych między USA a nawet Europą Zachodnią.

Organy ONZ