
- •Pytania egzaminacyjne z przedmiotu „międzynarodowe stosunki polityczne”
- •1. Geneza, istota I ewolucja międzynarodowych stosunków politycznych
- •2. Porównaj przedwestfalski I westfalski etap stosunków międzynarodowych
- •3. Scharakteryzuj neowestfalski etap stosunków międzynarodowych
- •4. Czynniki oddziałujące na stosunki międzynarodowe
- •2) Czynniki warunkujące procesy oddziaływań
- •3) Czynniki realizujące
- •5. Państwo jako szczególny podmiot stosunków międzynarodowych
- •1) Atrybuty uczestnictwa w sm
- •2) Atrybuty państwowości – podmiotowość prawno-międzynarodowa państwa
- •3) Atrybuty państwowości – powstanie państwa
- •4) Atrybuty państwowości – uznanie państwa
- •5) Cechy państwa:
- •6) Funkcje państwa w warunkach globalizacji
- •6. Naród jako uczestnik stosunków międzynarodowych
- •7. Organizacje międzynarodowe jako uczestnicy stosunków międzynarodowych
- •2 Procedury podejmowania decyzji ;
- •8. Transnarodowi uczestnicy stosunków międzynarodowych
- •9. Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych (pojęcie, ewolucja, typologie bezpieczeństwa)
- •1) W czasie zimnej wojny:
- •2) Po zimnej wojnie:
- •10. Sposoby organizowania bezpieczeństwa międzynarodowego wysiłkami indywidualnymi państw
- •3 Zasady polityki bezpieczeństwa państwa wieczyście neutralnego:
- •11. Sposoby organizowania bezpieczeństwa międzynarodowego wysiłkami zbiorowymi państw
- •12. Polityka zagraniczna państwa (pojęcie, czynniki, cele, środki I metody, racja stanu)
- •13. Motywy polityki zagranicznej państwa
- •14. Międzynarodowa pozycja państwa, a jego polityka zagraniczna
- •Mniejsze państwa
- •15. Wojna jako narzędzie polityki zagranicznej państw
- •16. Dyplomacja jako narzędzie polityki zagranicznej państw
- •17. Gospodarcze instrumenty polityki zagranicznej państwa
- •18. Organy polityki zagranicznej państwa
- •19. Globalizm, globalizacja, problemy globalne, procesy globalnego zarządzania
- •20. Globalne przywództwo I polityka bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych po zimnej wojnie
- •21. Międzynarodowa pozycja I polityka bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej
- •22. Zimna wojna (pojęcie, przyczyny, etapy, konsekwencje zakończenia)
- •24. Doktryny wojenne I obronne supermocarstw I ich wpływ na stosunki międzynarodowe
- •25. Wyścig zbrojeń po II wojnie światowej (pojęcie, przyczyny, uczestnicy, konsekwencje)
- •26. Proliferacja broni jądrowej I konwencjonalnej oraz sposoby jej ograniczania
- •27. Etapy dialogu rozbrojeniowego po II wojnie światowej I jego rezultaty
- •II etap rokowań rozbrojeniowych
- •28. Główne struktury bezpieczeństwa europejskiego I ich przydatność w zwalczaniu nowych zagrożeń (kbwe/obwe, uze, ue, nato, PdP)
- •29. Polska polityka zagraniczna po 1989 roku (uwarunkowania wewnętrzne I zewnętrzne, cele I zasady, sposoby realizacji, rola małych I wielkich państw we współczesnych stosunkach międzynarodowych)
- •31. Środki budowy zaufania I bezpieczeństwa (pojęcie, geneza, ewolucja, znaczenie)
- •32. Spory I konflikty międzynarodowe (systematyka, przyczyny, stosowanie siły w regulowaniu sporów, pokojowe rozwiązywanie sporów)
- •34. Regionalizm w stosunkach międzynarodowych (pojęcie I istota regionalizmu, przesłanki regionalizmu, regionalizm po zimnej wojnie)
- •35. Główne okresy rozwoju stosunków międzynarodowych w Ameryce Łacińskiej (cezury, dominujące tendencje, doktryny, rola usa, najważniejsze wydarzenia)
- •1) Proces kształtowania się państw latynoamerykańskich (1810-1840)
- •2) Okres umacniania niepodległości przez kraje regionu I okres dominacji europejskiej (1840-1880)
- •3) Okres dominacji systemu panamerykańskiego (1880-1930)
- •4) Okres panamerykanizmu zmodyfikowanego (1930-1960)
- •5) Restrukturyzacja ładu politycznego w Ameryce Łacińskiej (od połowy lat 60)
- •36. Uwarunkowania konfliktów w Ameryce Łacińskiej I mechanizmy ich rozwiązywania
- •37. Tendencje integracyjne I płaszczyzny współpracy na kontynencie amerykańskim
- •38. Wojny I konflikty zbrojne w Afryce (przesłanki konfliktów, koszty, konsekwencje dla państwa I społeczeństwa, problem przywrócenia pokoju)
- •39. Państwo w Afryce (geneza, problemy, przeobrażenia)
- •3 Patologie upadku państwa:
- •40. Apartheid w rpa (pojęcie, podstawy teoretyczne, etapy realizacji, fundamenty prawne, ewolucja, demontaż)
- •1) Zróżnicowanie rasowe
- •2) Utrzymanie odrębności rasowej
- •I etap realizacji doktryny apartheidu: konsolidacja władzy politycznej narodu Afrykanerów w rpa
- •41. Konflikt arabsko-izraelski po II wojnie światowej
- •1) Pierwsza wojna arabsko-izraelska 15.V.1948 – 24.II 1949
- •2) II wojna arabsko-izraelska (sueska)
- •3) III wojna arabsko-izraelska (wojna sześciodniowa)
- •5.VI.1967 – trwała sześć dni
- •4) IV wojna arabsko-izraelska (wojna październikowa)/(wojna /Yom Kippur)
- •5) V wojna arabsko-izraelska
- •42. Wojny w Zatoce Perskiej (Iran-Irak, Irak-Kuwejt, operacja sił sprzymierzonych 1991, wojna 2003)
- •43. Proces pokojowy na Bliskim Wschodzie
- •44. Problemy polityczne oraz instytucjonalizacja współpracy w regionie Azji I Pacyfiku
4) Atrybuty państwowości – uznanie państwa
Uznanie pozwala nowopowstałemu państwu występować w stosunkach międzynarodowych. Uznanie jest dobrowolne, nowe państwo nie może się go domagać, a państwa uznając (lub nie) jakieś nowe państwo kierują się własnymi interesami. Uznanie to akt prawny stwierdzający istnienie pewnych faktów oraz przyznający określone skutki prawne.
Skutki uznania:
-zarejestrowanie i powszechne zaakceptowanie danego państwa – uniemożliwia kwestionowanie jego podmiotowości i kompetencji
-państwo ma możliwość nawiązywania stosunków dyplomatycznych (może ale nie musi)
-jego przedstawicielom przysługują stosowne przywileje i immunitety
-zawiera umowy międzynarodowe, występuje z roszczeniami/wnioskami do sądów wewnętrznych i międzynarodowych
2 typy uznania:
-Co do skutku – uznanie de facto (tymczasowe, niepełne)/de iure (ostateczne, nieodwracalne)
-co do formy- wyraźne (np. w formie noty dyplomatycznej)/dorozumiane (np. poprzez nawiązanie z danym państwem stosunków dyplomatycznych)
5) Cechy państwa:
a) państwo jest organizacją polityczną – przeznaczoną do rządzenia
b) najwyższa forma organizacji społecznej
c)organizacja o charakterze powszechnym – obejmuje wszystkich ludzi będących na jego terytorium
d)organizacja o charakterze absolutnym – państwo w większym lub mniejszym stopniu reguluje wszystkie sfery życia
e)organizacja o charakterze terytorialnym – ma do swej WYŁĄCZNEJ dyspozycji określone terytorium otoczone granicami
f)państwo ma monopol na przymus (ma aparat przymusu – siły porządkowe, system sądowy, system prawny, siły zbrojne)
g)najbardziej dynamiczny i wpływowy uczestnik stosunków międzynarodowych
Nie ma innej organizacji o tak szerokich uprawnieniach, jest to organizacja przymusowa. Nie ma takiej dziedziny życia, której państwo by nie regulowało, do niedawna była to rodzina, ale ze względu na sytuacje patologiczne, nawet tam teraz państwo „wkracza”.
6) Funkcje państwa w warunkach globalizacji
a)polityczna – suwerenność, demokratyczna legitymizacja władzy, możliwość przekazania części władzy strukturom ponadpaństwowym bez utraty suwerenności, prawomocność władzy, wspólnota obywateli (obywatelstwo – stosunek prawny łączący człowieka z państwem)
b)ekonomiczna – państwo gromadzi środki finansowe (nakłada i ściąga podatki, prowadzi politykę celną, zwiększa liczbę miejsc pracy, przyciąga inwestycje zagraniczne, chroni zasobów surowcowych) by wykonywać swoje funkcje, tworzy i pilnuje warunków brzegowych(ochrona własności prywatnej, ściganie nadużyć gospodarczych, kontrolowanie inflacji, regulowanie stopy bezrobocia), ochrona przed gangsterami i piratami, ochrona własności intelektualnej.
c)funkcja społeczna – zabezpieczenie socjalne obywateli i ich bezpieczeństwo, finansowane ze środków państwowych: powszechna edukacja na poziomie podstawowym i średnim, opieka zdrowotna, renty i emerytury, świadczenia pomocowe dla najuboższych, pomoc finansowa i rzeczowa w przypadku klęsk żywiołowych. Państwa narodowe są regulatorem mobilności siły roboczej, tworzą bariery chroniące przed napływem taniej siły roboczej z zagranicy i odpływem własnej wykwalifikowanej kadry. Państwa są źródłem prawa (każde ma własną definicję przestępstwa)
d)funkcja kulturowa – państwo bez kultury nie może istnieć, bo kultura jest istotnym czynnikiem państwowotwórczym i czynnikiem tworzącym świadomość narodową, aczkolwiek kultura narodowa może przetrwać bez państwa. Kultura narodowa umożliwia definiowanie innych jako „swoich” lub „obcych”, ale to instytucje państwa na tej podstawie nadają status obywatelski. Państwa kreują tożsamość obywatelską, która utrzymuje się nawet, gdy państwo wchodzi w szersze struktury np. UE. Kontakty z obywatelami innych państw wzmacniają świadomość własnej tożsamości obywatelskiej.
Redefinicja suwerenności
Zakłada, że państwo narodowe nie jest ostatnim szczeblem ładu społecznego lecz elementem większej całości, jaką jest porządek globalny. Państwo nie akceptujące tego faktu jest niedemokratyczne i skazane na izolację.
Państwa upadłe, upadające, łotrowskie
@ upadłe i upadające (różnią się natężeniem występujących zjawisk) – Wszystkie 3 warunki państwowości : lud, terytorium i władza można zakwestionować
- rząd nie posiada efektywnej kontroli nad terytorium
- legitymizacja rządu kwestionowana przez znaczącą część ludności
- nie jest w stanie zapewnić swym obywatelom bezpieczeństwa publicznego ani świadczeń publicznych
- nie posiada monopolu na użycie siły
@państwa łotrowskie(zbójeckie)
-rozwinęły się w XX w., pomysł amerykański
-lata 70. państwa „pariasi” (pariah states) – wyrzutki (Kuba, Nikaragua)
-lata 80. – Ronald Reagan outlaw states – państwa wyjęte spod prawa
-za czasów G.H. Busha – państwa renegackie renegade states
G.W. Bush – państwa „zbójeckie” rogue states
-aktualni wrogowie USA
Terminologia bierze się z przekonania amerykańskiej kultury politycznej, że świat to ciągła walka dobra(USA) ze złem. Jest to najogólniejsze oznaczenie państw nieprzestrzegających norm mnd.
3 warunki:
-państwa o niedemokratycznym rządzie, rządzone przez dyktatora, łamiące prawa człowieka
-wspieranie działalności terrorystycznej
-dążenie do zdobycia broni masowej zagłady