35. Główne okresy rozwoju stosunków międzynarodowych w Ameryce Łacińskiej (cezury, dominujące tendencje, doktryny, rola usa, najważniejsze wydarzenia)

W. Dobrzycki wyodrębnia następujące etapy w rozwoju SM w Ameryce Łacińskiej:

1) Proces kształtowania się państw latynoamerykańskich (1810-1840)

Charakterystyczne dla tego okresu są próby stworzenia regionalnego ładu politycznego na podstawie jedności hispanoamerykańskiej. Koncepcje te opracował głównie Simon Bolivar, a próbował je wcielić w życie Kongres Panamerykański w 1826r. Założenia:

- powstanie regionalnego związku państw hispanoamerykańskich w formie federacji, konfederacji czy systemu wiecznych sojuszy

- stopniowa integracja Hispanoameryki i demonstrowanie jedności na zewnątrz

- skodyfikowanie zasad prawnych, które stanowiłyby podstawę systemu hispanoamerykańskiego (np.: regionalne prawo azylu dyplomatycznego, pokojowe rozwiązywanie sporów - wysiłki grupy z Contadory)

- dążenie do tego, by hispanoameryka była zdolna przeciwstawić się kolonializmowi europejskiemu

Obok tendencji unifikacyjnych były również tendencje dezintegrujące, m.in. zjawisko caudillismo (jednoosobowe, autorytarne przywództwo i kult silnego przywódcy rządzącego twardą ręką)

Pierwsze przejawy zainteresowania USA młodymi republikami. Z jednej strony solidarność z nowopowstałymi państwami, z drugiej próby ekspansji (np. doktryna Monroe’ego z 1823 r. „Ameryka dla Amerykanów”. Doktryna, która w zamierzeniu miała być podstawą dominacji USA na półkuli zachodniej)

2) Okres umacniania niepodległości przez kraje regionu I okres dominacji europejskiej (1840-1880)

Mocna pozycja Wielkiej Brytanii i Francji, które zastąpiły Hiszpanię.

2 doktryny:

- Benito Juareza – 1856 – dla zachowania pokoju konieczne jest poszanowanie swoich praw i odrębności i prawa każdego narodu do ustanowienia takiego porządku, jaki uważa za właściwy

- Carlosa Calvo – 1868 – państwo nie może się godzić na odpowiedzialność za straty poniesione przez cudzoziemców w wyniku wojny domowej czy powstania, bo to wprowadziłoby nierówne traktowanie cudzoziemców i obywateli. W praktyce doktryna ta oznaczała równość obywateli i cudzoziemców wobec prawa

Częściowe zahamowanie ekspansji USA w regionie (z powodu wojny amerykańsko-meksykańskiej, a potem wojny domowej w USA 1861-65)

3) Okres dominacji systemu panamerykańskiego (1880-1930)

Intensywniejsze zaangażowanie gospodarcze USA w regionie (np. inwestycje wzrosły 5-krotnie) i wypracowanie nowej polityki wobec Ameryki Łacińskiej. Aby zapobiec interwencji europejskiej w regionie w celu wymuszenia spłaty długów, prezydent T. Roosevelt ogłosił w orędziu do Kongresu, że USA będą prewencyjnie ingerować w wewnętrzne sprawy sąsiadów z Południa, aby nie dopuścić do uzależnienia ich od Europy i osłabienia wpływów USA (dyplomacja „grubej pałki”).

Administracja prezydenta Tafta przesunęła akcent z interwencji zbrojnej na „dyplomację dolarową” polegającą na użyciu środków finansowych do wzmocnienia polityki.

Wymienione wyżej posunięcia stanowiły elementy koncepcji panamerykanizmu, będącej wyrazem solidarności republik amerykańskich oraz dominacji USA.

USA przystąpiły do przekształcania Ameryki Łacińskiej w zwartą strefę swoich wpływów.

Wpływy USA w regionie wzrosły dodatkowo po podpisaniu w 1901 traktatu Hay-Pauncefote (Wielka Brytania zrzekła się roszczeń do współkontrolowania Przesmyku Panamskiego)

Dominacja USA w regionie została uznana przez mocarstwa europejskie, co zostało podkreślone w Pakcie Ligi Narodów (1919). Mocarstwa uznały doktrynę Monroe’ego za porozumienie regionalne, którym doktryna nigdy nie była. Była ona jednostronnie narzucona przez USA. Okres ten sprzyjał uzależnianiu Ameryki Łacińskiej od centrów świata kapitalistycznego. Ameryka Łacińska stała się miejscem ekspansji kapitału zagranicznego, umacniając tym samym peryferyjny status Latynoameryki w gospodarce światowej. Bolivarowska koncepcja została zastąpiona tezą o jedności państw regionu pod przywództwem USA