34. Regionalizm w stosunkach międzynarodowych (pojęcie I istota regionalizmu, przesłanki regionalizmu, regionalizm po zimnej wojnie)

Regionalizm są to wszelkiego rodzaju formy współpracy międzynarodowej w postaci różnego rodzaju sojuszy i związków integracyjnych państw położonych blisko siebie geograficznie. Regionalizm to również współdziałanie państw w ramach określonego terytorium, związanych wspólnotą interesów.

Regionalizm wyraża się w:

- dążeniu do współpracy wzajemnej i rozszerzanie jej

- zaspokajaniu potrzeb i interesów poprzez udział w regionalnej współpracy

- wykształcaniu się świadomości regionalnej

4 funkcje regionalizmu:

a) integrująca – rozwijanie różnego rodzaju więzi (ekonomicznych, gospodarczych, politycznych, społecznych, kulturalnych)

b) porządkująca – regulacja, utrzymanie równowagi w systemie regionalnym i nadanie mu tożsamości, ciągłości i skuteczności

c) przymuszająca – zmuszanie uczestników do określonych zachowań indywidualnych i zbiorowych, posiadanie pewnych zobowiązań

d) dynamizująca – dzięki współpracy regionalnej państwa dynamicznie się rozwijają, chcąc wyrównać swój poziom z poziomem państw lepiej rozwiniętych.

Państwa dążą do systemu regionalnego poszukując najbardziej efektywnych form współpracy. Podstawą jest dążenie do maksymalnego zaspokojenia swych potrzeb i interesów. Rozwój regionalizmu jest odbiciem przekonania, że państwo nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić wszystkich swoich potrzeb i interesów. Podstawą takiej współpracy są wspólne potrzeby i interesy państw, które wciąż wzrastają

Regionalizm polega na:

- usuwaniu barier dotyczących komunikowania się społeczeństw regionalnych

- tworzeniu regionalnych norm i zasad prawa międzynarodowego

- zawieraniu układów służących zapewnieniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

- powoływaniu do życia organizacji regionalnych np. OPA, OJA, Liga Państw Arabskich, UE, EFTA, Pakt Amazoński, Pakt Andyjski, Wspólnota Afryki Wschodniej, Rada Nordycka, UZE

Regionalizm po zimnej wojnie - po zimnej wojnie zaszły w systemie międzynarodowym ogromne zmiany, trzeba było wypracować nowe reguły ładu międzynarodowego, określić rolę organizacji międzynarodowych w nowych warunkach, pojawiło się nowe rozumienie bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego itp. Po zimnej wojnie mamy do czynienia z zanikiem dwubiegunowości i szeroko rozumianą globalizacją procesów.

Badacze rozróżniają „stary” regionalizm i „nowy” regionalizm

Stary podporządkowany był zimnej wojnie, był inspirowany z zewnątrz i narzucany z góry, inspirowany wymogami globalnej równowagi sił i był kontrolowany przez mocarstwa. „Nowy” regionalizm zależy tylko od czynników występujących na danym obszarze.

3 przesłanki „nowego” regionalizmu:

- nowe tendencje rozwoju z gospodarce światowej – liberalizacja, znoszenie barier w handlu międzynarodowym, przepływ kapitału, usług, towarów, ludzi, szybki postęp technologiczny. Gospodarkę światową charakteryzują 2 cechy; elastyczność i globalizacja

- Zmiany w stosunkach Północ-Południe – do końca lat 70. – konfrontacja i rywalizacja, potem kraje północne zaczęły współpracować z południowymi, rozpoczął się regionalizm opierający się na współpracy państw rozwiniętych z nierozwiniętymi. Państwa rozwinięte dostarczają kapitał i technologie, a państwa nierozwinięte – siłę roboczą

- Zmiana podejścia USA do regionalizmu – w czasie zimnej wojny USA preferowały unilateralne podejście do gospodarki światowej, miały wystarczającą przewagę ekonomiczno-technologiczną. Od połowy lat 80. zmiana, podpisanie umowy o wolnym handlu z Izraelem, Kanadą, utworzenie NAFTA

Po zimnej wojnie nastąpiła również zmiana w relacji polityka-ekonomika w SM

Nastąpiło zwiększenie roli czynnika ekonomicznego kosztem czynnika politycznego i militarnego.

Dominacja geoekonomiki nad geopolityką.