21. Międzynarodowa pozycja I polityka bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej

1. Terytorium Rosji (wielkość, cechy morfologiczne) – zmniejszyło się na skutek rozpadu ZSRR, ale nadal to największe państwo świata.

• Rosja okrakiem między Europą (25% terytorium) a Azją (75%)

• Ogromna nierównomierność zaludnienia. Ponad 95% ludności skupiona jest na południowym obszarze, a północna b. rzadko zaludniona. ¾ ludności skupiona w części europejskiej

• Ponad 60% powierzchni to obszary nierolnicze, ziemie nadające się do uprawy to ok. 8% (dlatego Rosja jest importerem zboża)

• Ogromna baza surowcowa

2. Granice i sąsiedzi

• Przez rozpad ZSRR Rosja utraciła ciągłość terytorialną (Obwód Kaliningradzki)

• Integralność terytorialna – Rosja to federacja (mnóstwo części składowych – 89 podmiotów federacji, a 21 to republiki). Obszary zapalne:

  • Inguszetia i Czeczenia

  • Republika Tuwijska w rejonie Syberii

  • Obszar wołżańsko-uralski

• Sąsiedztwo na lądzie (14 państw graniczy na lądzie), spór o Kuryle z Japonią

• Długość granic 19 914 km

• Rosja odziedziczyła po ZSRR niektóre spory graniczne

• Rosja jest uważana za państwo kontynentalne (ma dostęp do mórz, ale są one zamknięte, półzamknięte lub okresowo zamarzające)

3. Położnie Rosji w skali regionalnej i globalnej

• Położenie między elementami: USA, NATO, Japonia, Chiny

• Fakt, że Rosja sąsiaduje na styku 3 cywilizacji (zachodnia, islamska, południowoazjatycka)

• Formalny i faktyczny udział w koalicji antyterrorystycznej (udział traktuje instrumentalnie, aby móc się rozprawić brutalnie, np. z Czeczenami)

• Nowy status, który musi wypracować po utracie pozycji supermocarstwa

• Broń jądrowa

• Zaliczana do gospodarek wschodzących (regres)

• Ma ambicje odgrywać znaczącą rolę, zabiega o:

  • Znalezienie się z G8

  • wejście do Światowej Organizacji Handlu

• aktywna polityka w przestrzeni postradzieckiej - np. wobec Wspólnoty Państw Niepodległych (bez Litwy, Łotwy i Estonii), ale nie zawsze udaje się jej kontrolować wydarzenia, przykładem Ukraina, wybory 2004

kierunki orientacji w polityce zagranicznej

1) opcja euroatlantycka – zwolennik – Jelcyn, początkowo nawiązywanie do tradycji historycznych – współpracy Rosji, ZSRR i Rosji carskiej z zachodem. Europeizacja Rosji po zakończeniu zimnej wojny, częściowo była to reakcja obronna; „partnerstwo strategiczne z USA”. Zwiększenie współpracy w ramach KBWE i współpracy z NATO (miało to ograniczony wymiar i Rosja nie wyrażała zgody na rozszerzenie). Rosja proponowała pozostawienie Europy Środkowo-Wschodniej jako krzyżujących się opcji bezpieczeństwa i nie włączanie go do struktur NATO.

2) opcja euroazjatycka – wykorzystanie „wyjątkowości” cywilizacji rosyjskiej, współpraca w zależności od chwili ze wschodem lub zachodem; Rosja jako pomost między kontynentami i cywilizacjami.

Federacja Rosyjska angażuje się we współpracę z byłymi republikami i państwami azjatyckimi, ale robi to bardziej gospodarczo niż politycznie.

3) opcja pośrednia – obecnie aktywna jest koncepcja dynamicznej równowagi – wykorzystanie tego, co jest w tym momencie do wykorzystania, przewaga, koncentracja środków i zasobów, aby odzyskać pozycję mocarstwową. BRIC, APEC.