56 Сұрақ Ялта-Потсдам жүйесі

Ялта-Потсдам жүйесі дегеніміз – Екінші дүниежүзілік со­ғыстан кейін Ялта(4 — 11 ақ­пан. 1945) мен Потсдам (1945жыл, 17 мау­сым­нан 2 та­мыз­ға дейін) қалала­рын­да өткен кон­фе­рен­циялар нә­ти­жесінде бекі­тілген әлемдік тәртіптің жаңа көрінісі. Аталған жиында халықаралық қатынастың жаңа жүйесі ретінде АҚШ пен КСРО төрелік ететін биполярлы әлем­нің негіздері қалыптасқан болатын. Оны кейде «Потсдам дәуірі» деп те атайды. Себебі бұған дейін бар­ша әлем екі мемлекеттің ық­пал ету аймақтарына жасанды түрде бөлініп көрген емес. Әлемнің қосполярлы тәр­тібі тарихта «қыр­ғи-қабақ» соғыс деп аталып кет­кен, капиталистік және социа­лис­тік лагерьлердің ара­сындағы теке­тіреске алып келді.Бұл жүйе 1995 жылға дейін болды.

57 Сұрақ Беловеж жүйесі

1991 жылдый, 8 желтоқсанында Ресей, Украина, Белоруссия басшылары тарапынан Беловеж келісіміне қол қойылды. Бұл кездегі жағдай былай тұғынды: Кеңес Одағының бөлінуі этникалық негізде славян және түркі республикаларының бір-біріне қарсы тұру жолымен дамып, күтпеген оқиғаларға әкеп тіреуі мүмкін еді. Екінші жағынан алғанда, бұрынғы Кеңес Одағы республикалары арасында мемлекет аралық қатынастар жүйесінің және ТМД елдерінің алыс шетелдермен және халықаралық ұйымдармен қатынастар жүйесінің болмауы да өз әсерін тигізбей қоймады. 1991 жылдың 13 желтоқсанында Орталық Азия республикаларының басшылары Н.Назарбаев, С.Ниязов, И.Каримов, А.Акаев, Р.Набиев Беловеж келісімін талқылауға және болашақта осы республикаларға қандай бағыт және даму жолын ұстану керек, деген оймен Ашхабад қаласында жиналды. Орта Азия мемлекеттерінің басшылары Минск (Беловеж келесімі) шешімін қолдайтындықтарын білдірді. 1991 жылы 20 желтоқсанда Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан, Туркіменстан, РСФСР, Украина, Белорусь, Армения, Молдова Алматыда бас қосты. Оған Грузия бақылаушы есебінде ғана қатысты. Кейбір саясаткерлер басты мақсатты жаңа туған мемлекеттер интеграциясы деп таныды. Осыған байланысты 1991 жылы Беловеж келісімі нәтижесінде біртұтас мемлекет ыдырап, орнына жаңа 15 мемлекет пайда болды. Оның 12-сі Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын (ТМД) құрды (Әзербайджан, Армения, Белоруссия, Грузия, Қазақстан, Қырғыстан, Ресей Федерациясы, Тәжікістан, Түркменістан, Украина, Өзбекістан).

 Тәуелсіз мемлекеттер Достастығы (ТМД) 1991 жылдың 8-ші желтоқсанындағы ТМД құру туралы Беловеж келісімі мен Келісімнің Протоколына және 1991 жылдың 21-ші желтоқсанындағы Алматы декларациясына сәйкес құрылды.

58 Сұрақ Халықаралық ұйымдардың саясаттағы рөлін сипаттаңыз

Халықаралық ұйымдар әлемдік саясаттың ажырамас бір бөлігі. Қазіргі таңда жиырма мыңға жуық ұйым өз қызметін атқарып келеді. Халықаралық ұйымдар санының осыншама күрт өсуі, бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін басталды. Оған дейін елуге жуық қана тұрақты түрде қызмет атқаратын ұйымдар болған. Халықаралық ұйымдардың беделі сан жағынан күрт өсуіне мемлекеттер арасындағы саяси, экономикалық, сауда-саттық және мәдени қатынастарының кеңеюі орасан зор әсер етті. Ең алғашқы құрылған халықаралық ұйым қатарына «Жер өлшеуші халықаралық ұйымын» (1864 ж), «Дүниежүзілік почта одағы» (1874 ж), «Әдебиет және өнер шығармаларына меншікті қорғау халықаралық одағы» (1886 ж) мен «Құлдыққа қарсы халықаралық одақты» (1890 ж) жатқызуға болады [1. 456-470].

　　Қазіргі таңда құрылған халықаралық ұйымдардың өздеріне тән белгілері бар. Бұл белгілерді төмендегідей атап өтуге болады:

　　-әр халықаралық ұйым көпжақты келісім шарт негізінде құрылады. Бұл көпжақты келісім шарт ұйымдарының халықаралық құқық нормаларына сай заңды түрде іс атқарғандығын дәлелдейді;

　　-халықаралық ұйымдар белгілі бір мақсатта құрылуы тиіс. Бұл мақсат саяси, экономикалық, әскери, ғылыми немесе мәдени т.б. болуы мүмкін;

　　-халықаралық ұйымдардың өз құрамында тұрақты органдары болуы қажет. Бұл органдар ұйымның мақсатына сай құрылып, іс атқарады;

　　-ұйымдар халықаралық құқық нормаларына қайшы ешқандай бағыт немесе мақсат ұстанбауы тиіс. Себебі халықаралық ұйымдар, халықаралық құқық нормаларына қайшы бағыт ұстанатын жағдайда, мемлекеттер арасындағы жанжалдарға жол ашуы әбден мүмкін. Бұл жағдай дүниежүзіндегі саяси тұрақсыздыққа әкеліп соқтырады. Халықаралық деңгейде саяси ьұрақсыздыққа жол ашпау үшін, мемлекеттер өзара келіспеушілік мәселелерін дипломатиялық тәсілдер арқылы (бейбіт жолмен) шешуді жөн көреді.

　　Жоғарыда аталмыш белгілерді негізге ала отырып халықаралық ұйымдарға мына түсініктемені беруге болады: Халықаралық ұйым дегеніміз, халықаралық құқық субъектісі бар және тұрақты органдардан тұратын, халықаралық құқық нормаларына қайшы келмейтін мақсаттарды орындау үшін көпжақты келісім негізінде құрылған мемлекеттердің халықаралық бірлестігі.

　　Қазіргі халықаралық қатынастар жүйесі шеңберінде құрылған ұйымдар үкіметаралық және үкіметтік емес болып екі категорияға жіктеледі.

　　Үкіметаралық ұйым дегеніміз, бірнеше мемлекеттің бірараға келіп ортақ саяси, экономикалық, әскери, мәдени, т.б. мүддені көздейтін ынтымақтастық негізінде құрылған халықаралық бірлестіктер болып табылады. Яғни үкіметаралық ұйымдардағы келісім шарттар мемлекеттік деңгейде қабылданады.

　　Үкіметтік емес ұйымдар болса, мемлекеттік билікке ұмтылмай, кәсіби ерекшелікпен шектелмейтін ашық коммерциялық емес ұйым болып есептелінеді. Сондықтан үкіметтік емес ұйымдарға кәсіподақтар мен саяси партиялар жатпайды. Бұған қоса үкіметтік емес ұйымдар алдарына нақты, қоғамдық маңызы бар мақсаттар мен міндеттер қояды және өз қызметтеріне соларға сүйенеді. Қысқасы үкіметтік емес ұйымдар мемлекеттік деңгейде құрылмағанымен, олардың қызметтеріне мемлекет ешқандай кедергі жасайды. Мысал ретінде айта кететін болсақ, біріншісіне «Шанхай ынтымақтастық ұйымын», ал екіншісіне «ЮНИСЕФ-ті» жатқызуға болады.

　　Айта кететін жайт, үкіметаралық ұйымдар өздерінің алға қойған мақсаттары мен міндеттерін орындау бағытында ғаламдық және аймақтық болып екі категорияға да жіктеледі.

　　Ғаламдық үкіметаралық ұйым дегеніміз, дүниежүзіндегі мемлекеттердің басым көпшілігін біріктіретін халықаралық бірлестік болып табылады. Бұндай ұйымдар өз алдына ғаламдық мақсаттар қояды. Қазіргі таңда осындай ұйымдардың ішінде ең беделдісі-Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ). БҰҰ-да қабылданған шешімдер ғаламдық деңгейде барлық мемлекеттерді қамтиды. – Халықаралық саясатта халықара­лық ұйымдардың рөлі, негізінен алған­да, өте маңызды. Тарихи тұрғыдан ал­ған­да, халықаралық ұйымдар әлемдік саясатты реттеуде шешуші рөл атқарған кездер болды. Мысалы, өткен ғасырда 1919 жылы құрылған «Ұлттар лигасы» Екінші дүниежүзілік соғыстың алдында халықа­ралық қатынастарды реттеп отырды десек болады. Мәселен, 1934 жылы «Ұлттар лигасына» КСРО-ның кіруін, ұйымның Жапонияға байланысты ұста­нымын, бұл елдің Қиыр Шығыстағы агрес­сиялық саясатын тежеуін атап өтуге болады. Әрине, сол кездегі фашистік тәртіп орнаған Италия мен Германия мемлекеттері бұл ұйымның шешімдері­мен санаспады, дегенмен жалпы халықаралық саясаттағы белгілі дәреже­дегі тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамта­масыз етудегі «Ұлттар лигасының» рөлін жоққа шығаруға болмайды. «Ұлттар лигасы» сол кездегі ұжымдық қауіпсіздік­тің бірінші тәжірибесі болды. Ал Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін құрылған халықаралық ұйымдар «биполярлық жүйе» кезінде халықаралық саясатта шешуші рөл атқарды. БҰҰ сияқты универсалды ұйымдар АҚШ пен КСРО арасындағы үшінші дүниежүзілік соғыс­ты болдырмауда, аймақтық қақтығыс­тарды реттеуде орасан зор қызмет жаса­ды. Жалпы, халықаралық тәжірибеде бейбітшілік пен тұрақтылықты және ұжымдық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде халықаралық ұйымдарға арқа сүйеу саяси либерализм теориясының негізгі қағидасы болып табылады. Саяси либе­рализм теориясы бойынша, халы­қара­лық қатынастардағы тұрақтылықты қамтамасыз етудің негізгі факторлары – халықаралық ұйымдарға арқа сүйеу, ұжымдық қауіпсіздік және халықаралық саясаттағы мораль. Тәжірибе көрсетіп отырғандай, саяси либерализмді негізі­нен орта және кіші мемлекеттер өздері­нің сыртқы саясатының негізгі концеп­ция­сы деп қарастырады. Ал алпауыт мемлекеттер саяси либерализм тәжіри­бесін өте сирек қолданады. Соңғы уа­қыт­та алпауыт мемлекеттер халықаралық ұйымдарды өздерінің геосаяси мақ­сат­тары үшін жиі пайдалануда. Мысалы, АҚШ, РФ мен ЕО тәжірибесі соған ай­қын дәлел бола алады. Меніңше, халық­аралық қауымдастық қандай да бір мемлекеттің монополиясына жол бер­мейді. Сондықтан халықаралық ұйым­дар өз маңыздылығын жоймайды. 

59 Консулдық мекемелердің дәстүрлі функцияларын атап көрсетіңіз.

Консулдық мекеме-қандай да болмасын консулдық округте екі мемлеке арасында консулдық қызметтерді атқару үшін шет ел мемлекеттерінде келісім негізінде құрылатын тұрақты сыртқы қатынастар жөніндегі мемлекеттік мекеме. Маңызды орынның сыртқы саяси қатынастарында елдердің арасындағы дипломаттық және консулдық байланыстарда орналасады, дамытуды олардың деңгейі, тиісті номативтік-заңға сүйенген базасының бар болуы және тағы басқалар. Мемлекеттің дипломаттық қызметі сыртқы саясаттың негізгі бағыттарының анықтауын құралмен, бекітуірек және қойылған стратегиялық және тактикалық мақсаттардың табысының әдістері болып табылады. Консулдық қатынастардың саласына гуманитарлық сұрақтарды жатады: қорғау мемлекттердің арасындағы заңды және жеке тұлғалардың мүдделері, саяси, сауда-экономикалық, ғылыми-техникалық және мәдени байланыстардың сұрақтарына беттеріншелерді қамтамасыз ету де дұрыс айтады.

Дипломаттық және консулдық қызметтің табысты жұмыс жасауы басқа елдермен экономикалық және мәдени байланысуларды дамытуға арналған үлкен мағына және ұлттық қауіпсіздіктің мәселенің шешімін алады. Шетел мемлекеттердің көздеріндегі біз елдің позитивті түрінің жасауына бұл маңызды.

Қазақстан Республикасы ұлттық сыртқы саясатының дамуын, тәуелсіздік жариялаған

Сыртқы істер министрлігінің консулдық қызметіне шетелге шығатын азаматтарымыз

Еліміздің консулдық қызметінің өкілдіктері көптеген шетелдерде ашылған. Бұл

Қазақстан азаматтарының шетелдерге түрлі жолмен өз еріктерімен немесе

Осы күні Қазақстан Республикасының консулдық қызмет мекемелері Ұлыбритания,

Консулдық қызметтің басты қызметтерінің бірі - Қазақстан азаматтарымен

Еліміздің басқа елдермен сауда-экономикалық байланыстары артқан сайын шетелдерге

Қазақстан Республикасының “Неке және отбасы туралы” заңына сәйкес

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың “Дағдарыстан дамуға” атты халыққа жолдауында: “Бүгінде

Елбасымыз осы жолдауында Қазақстанның сыртқы қауіпсіздігін алдыңғы орынға

Әлемдегі өзгерістерді сипаттап оған баға беретін және сол

Соңғы кезде территориялық шекаралас мемлекеттермен делимитация және демаркациялау

Сондықтан да дипломдық жұмыстың өзектілігі бүгінгі таңдағы Қазақстан

Сыртқы істер министрлігі өзінің қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына,

Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасының сыртқы істер минстрлігінің

Алға қойған мақсатқа жету үшін, келесі міндеттер атқарылды: 

Сыртқы істер министрлігінің құрылу тарихы зерттеу; 

Сыртқы істер министрлігінің функцияларын, міндеттерін ашып көрсету; 

Сыртқы істер министрлігінің консулдық қызметі мен оның құқықтық

Сыртқы істер министрлігінің дипломатиялық қызметінің басты бағыттарын ашып

Сыртқы істер министрлігінің сыртқы саясатының өзекті мәселелері мен

Зерттеу пәні Қазақстанның шетел мемлекеттерімен қарым-қатынастарын реттеу, оның

Зерттеу объектісі болып Қазақстан Республикасының Сыртқы Істер Миинстрлігі

Зерттеу жұмысының теориялық негізі болып Қазақстан Республикасының нормативты-құқықтық. зерттеудің ғылыми жаңалығы. Консулдық заңдастыру халықаралық қатынастардағы құжаттар мен актiлердiң құқықтық күшiн растайды Құжаттың мазмұнына консул жауапты емес 2 Құжаттың түпнұсқалығы және тиiстi түрде ресiмделгендiгi жайында оның қолданылуы жүретiн елдiң органдарына кепiлдiктердi қамтамасыз ету заңдастырудың мақсаты болып табылады 3 Консулдық заңдастыру бойынша функцияларды мыналар атқарады 1 шетелде Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері 2 Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасы Сыртқы iстер министрлiгiнiң Консулдық қызмет департаментi бұдан әрi Консулдық қызмет департаментi 4 Шет елдердегі Қазақстан Республикасының мекемелерiнде құжаттар мен актiлердi заңдастыру бойынша функциялар Қазақстан Республикасының консулдарына жүктеледi Консулдың тапсырмасы бойынша заңдастыруды басқа да консулдық лауазымды адамдар жүзеге асыра алады Консул консулдық аймақтың билiк орындарының қатысуымен әзiрленген олар растаған және олар шығаран құжаттар мен актiлердi заңдастыру үшiн қабылдайды 5 Егер Қазақстан Республикасының заңдары бойынша немесе Қазақстан Республикасы және құжаттар мен актілердi ұйымдары мен мекемелері шығарған мемлекет қатысушысы болып табылатын халықаралық шарт бойынша өзгеше көзделмесе Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдары шетелдiк мемлекеттiң ұйымдарынан және мекемелерiнен шығатын құжаттар мен актiлердi тек қана заңдастырылған түрде қарауына қабылдайды 6 Төмендегi операцияларды жүргiзуге уәкiлеттi Қазақстан Республикасының ұйымдары мен мекемелерiнiң атынан шетелде кез келген түрдегi iс қимылдарды жасауға сенiмхаттарды сондай ақ аталған ұйымдар мен мекемелердiң қызметiне байланысты басқа да құжаттарды заңдастыруды Консулдық қызмет департаментi ғана жүргiзедi 7 Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келетiн немесе өзiнiң мазмұны бойынша Қазақстан Республикасыныѕ мүдделерiне нұқсан келтiруi мүмкiн немесе Қазақстан Республикасы азаматтарының ар ожданы мен қадiр қасиетiне нұқсан келтiретiн мәлiметтер жазылған құжаттар мен актiлер заңдастыруға жатпайды.