2. Тапсырма

а) Мұнайгаз ресурстары

ә) Мұнай қоры

б) Мұнайдың шығару қоры

Әдістемелік нұсқау. Мұнай мен газ қоры және ресурсы. Геологиялық барлау жұмыстарының нәтижесінде жер қойнауындағы көмірсутектердің сандық мөлшері және сапасы бағаланады және оларды игеріп шығару мүмкіншілігі анықталады. Жер қойнауындағы көмірсутектердің барлық мөлшері қор және ресурс деп ажыратылады.Геологиялық кор-ашылған шоғырлардағы мұнай, газ және конденсаттың мөлшері. Олардың жер қойнауында бар болуы геологиялық-геофизикалық зерттеулер, бұрғылау мәліметтері, ұңғымаларды сынамалау және тәжірибе немесе өнеркәсіптік игеру, пайдалану жұмыстарымен дәлеледенген. Ресурстар – ашылмаған шоғырлардағы мұнай, газ және конденсаттың мөлшері. Олардың жер қойнауында болу мүмкіндігі геологиялық, геофизикалық және геохимиялық зерттеу жұмыстарының нәтижесінде болжау түрінде негізделеді. Шығару қоры – қазіргі техникалық тәсілдер және игеру технологиясын қолдану арқылы шығарылатын геологиялық қордың бөлігі.

Ұсынылатын әдебиеттер: негізгі 5 [69-88]

2. Тапсырма.

а) Қазақстандағы алып мұнай-газ кен орындарының сипаттамасы.

ә) Қазақстандағы ірі мұнай-газ кен орындарының сипаттамасы.

б) Каспий маңы ойпаңының кен орындары

в) Оңтүстік Маңғыстай ойысының кен орындары

Әдістемелік нұсқау. Мұнай мен газ кенорны (И.О. Брод бойынша) – бір алаңда орналасқан пайда болуы бір құрылымға бағынышты шоғырлардың жиынтығы. Мұнайгаз кенорны бір шоғырлы және көп шоғырлы болуы мүмкін. Жекеленген кенорнында газды және мұнайлы шоғырлар кездеседі.

Шығару қоры бойынша мұнай және газ кен орындары ұсақ (<10 млн. т мұнай, < 10 млрд м³ газ), орташа (10-30 млн.т, 10-30 млрд. м³), ірі (30-300млн.т, 30-500 млрд.м³), алып (>300млн.т, >500 млрд.м³). Каспий маңы провинцияның тұз асты шөгінділерінде Қашаған, Теңіз мұнай, Қарашығанақ газдыконденсатты кен орындары, Жанажол, Кенқияқ, Имашев, Урихтау, Алибекмола ірі кенорындары ашылған. Тұз үсті кешенінде көптеген мұнайгаз кенорындары белгілі (Кенбай, Доссор, Макат, Сагыз ж.б.)

Оңтүстік Маңғыстау мұнайгазды облысында ең ірі кен орындары газдыконденсатты-мұнайлы Жетыбай және газдымұнайлы Өзен кен орындары 1961 ж. ашылып, қазіргі уақытқа дейін игеруде. Солтүстік Үстірт мұнайгазды облысы 1964 ж. ашылды. Кен орындардың көпшілігі Бозащы көтерілімінде орналасқан (Қаламқас, Қаражанбас, Солтүстік Бозащы). Оңтүстік Торғай мұнайгаз облысында ең ірі кен орны Құмкөл (1984), Арысқұм, Қызылқия, Нұралы, Дощан, Майбұлақ, Ақшабұлақ ж.б. ашылған.

Шу-Сарысу газды облысында бірінші газ кен орны Үшарал-Кемпіртөбе 1962 ж. ашылды. Газ шоғырлары көмірсутекті –азот-гелий газдарынан тұрады. Кейінгі жылдары Солтүстік Үшарал, Айрақты, Придорожная, Амангельді, Орталық Малдыбай ж.б. кен орындары ашылды.

Ұсынылатын әдебиеттер: негізгі 5 [387-402,500-505], 2, қосымша 11

2.6 Өздік бақылау үшін тест тапсырмалары

$$$ 1

Метанда к¼мiртегi ºанша валенттiк болады?

А) Бiр валенттi

В) ¶ш валенттi

С) Екi валенттi

D) Т¼рт валенттi

Е) Алты валенттi

$$$ 2

²андай каустобиолиттер битумдыº ºатарды º½райды?

А) Антрацит, ºо»ыр к¼мiр, к¾кiрт

В) Жан¹ыш таºтатас, торф, сапропель

Ñ) ̽íàé, ãàç æ¸íå ì½íàé á¼ëiêòåði

D) Тас к¼мiр, к¾кiрттiсутек, к¾кiрт

Е) Гумус, торф, к¾кiрттiсутек

$$$ 3

Метанды к¼мiрсутектердi» формуласын табы»ыз?

À) C_nH_2n-2

B) C_nH_2n-4

C) C_nH_2n+2

D) C_nH_2n-6

E) C_nH_2n

$$$ 4

М½найды» ºандай физикалыº ºасиетi м½най ºорын есептегенде ºолданылады?

А) Жылу ¼ткiзгiштiк ºасиетi

В) Электр ¼ткiзгiштiк ºасиетi

Ñ) Ò½òºûðëûº

D) Òы¹ûçäûº

Е) Люминесценция

$$$ 5

“²½р¹аº” деп ºандай к¼мiрсутектi газды атайды?

А) Этанды

В) Пропанды

С) Бутанды

D) Пентанды

Е) Метанды

$$$ 6

М½най жан¹анда¹ы меншiктi жылылыºты ата»ыз?

À) 20 000-21 000 êêàë/êã

Â) 5000-6500 êêàë/êã

Ñ) 10000-11000 êêàë/êã

D) 15000-16000 êêàë/êã

Å) 7000-8000 êêàë/êã

$$$ 7

ГИС бойынша кен орныны» интервалын табуда м½найды» ºандай ºасиетiн ºолданады?

А) Жануды» салыстырмалы жылылы¹ы

Â) Òû¹ûçäûº

С) Люминесценция

D) Электр ¼ткiзгiштiк

Å) Ò½òºûðëûº

$$$ 8

Парафин дегенiмiз не?

А) ²атты, сын¹ыш, тас к¼мiр сияºты к¼мiрсутек

В) Жабысºаº, ºара, май т¸рiздi к¼мiрсутек

С) ²атты, к¼мiр сияºты к¼мiрсутек

D) ²атты, жалтыра¹ан, сын¹ыш, антрацит сияºты зат

Е) Кристалды, ºатты, к¼мiрсутек

$$$ 9

Газоконденсатты кенде конденсат ºандай фазалыº жа¹дайда болады?

À) ѽéûº, ñóäà åðiãåí

В) С½йыº, м½найда ерiген

С) Бу т¾рiнде, газда ерiген

D) ²атты, сумен ºосылысында

Е) Газ т¾рiнде, м½найда ерiген

$$$ 10

Шо¹ырларда м½найды» ты¹ызды¹ыны» ¼згеруi (жо¹арыдан т¼мен)

А) ´згермейдi

Â) Ò¼ìåí ºàðàé ¼ñåäi

С) Т¼меннен жо¹ары ºарай ¼седi

D) Гоизонталь ба¹ытта ¼седi

Е) Су-м½най жапсарында ты¹ыз ж½ºа ºабыº пайда болады

$$$ 11

М½найды» ºатаю температурасы ºайда ºолданылады?

А) Химиялыº º½рамын аныºта¹анда

В) М½найды» жылу шы¹ару м¾мкiндiктерiн белгiлегенде

С) Кенорындарын пайдалану ж¸не м½найды тасымалдау

D) М½найды отын ретiнде ºолдан¹анда

Е) М½найды майлайтын май ретiнде ºолдан¹анда

$$$ 12

Метанны» гомологтары деген не?

А) Метаннан пайда бол¹ан заттар

В)Метан пайда болатын заттар

С) Метаннан басºа нейтраль газдардан т½ратын заттар

D) ²½рылысы ж¸не химизмi метан¹а ½ºсас, бiраº º½рылысы

к¾рделi заттар

Е) Метаннан басºа заттар

$$$ 13

Органикалыº теория бойынша к¼мiрсутегiнi» жаралу к¼зi

А) Мантия заты

В) Таужыныстарыны» бытыра»ºы органикалыº заты

С) Карбонатты жыныстар ж¸не су

D) ʼìiðºûøºûë ãàçû æ¸íå ñó

Е) Металл карбидтерi ж¸не термальдi су

$$$ 14

²азiргi бейорганикалыº теория бойынша к¼мiрсутегiнi» жаралу к¼зi?

А) Металл карбидтерi ж¸не термальдi су

В) Мантия заты

С) Карбонатты жыныстар ж¸не термальдi су

D) Таужыныстарыны» бытыра»ºы органикалыº заты

Å) ʼìiðºûøºûë ãàçû æ¸íå ñó

$$$ 15

М½най-газ жаралуында ºандай геологиялыº ж¸не геохимиялыº жа¹дайлар ºолайлы?

А) Су т¾бiнде тотыºтал¹ан органикалº зат ж¸не тоты¹у жа¹дайы

В) Измус органикалыº заты ж¸не нейтрал жа¹дайы

С) Жер бетiнде органикалыº затты» тоты¹у жа¹дайда болуы

D) Сапропель органикалыº заты тоты¹у жа¹дайда

Е) Сапропель органикалыº затыны» тез арада к¼мiлуi ж¸не б½рын¹ы ºалпына келтiру жа¹дайы

$$$ 16

“Органикалыº затты» катагенезi” т¾сiнiгi

А) Метоморфизм процессiнi» ¸рекетi

В) ²ысым мен температураны» ¸серiнен органикалыº затты» (ОЗ) ¼згеруi

С) ОЗ шо¹ырлану процесiнде ¼згеруi

D) Микроорганизмдер ¸рекетiнен ОЗ деструкциясы

Е) Жер асты суыны» ¸рекетiнен ОЗ ¼згеруi

$$$ 17

“М½най жаралуыны» басты фазасы” терминiнi» т¾сiнiгi

А) Температура 65-200 ⁰ С ж¸не ºысым 150-600 атм с½йыº КС жаралуымен сипатталады

В) Органикалыº затты (ОЗ) ш¼гiндiлердi» тере»дiгi 100 м

Ñ) ÎÇ ø¼ãiíäiëåðäi» òåðå»äiãi 300 ì

D) ÎÇ ø¼ãiíäiëåðäi» òåðå»äiãi 1000 ì

Å) ÎÇ ø¼ãiíäiëåðäi» òåðå»äiãi 1500 ì

$$$ 18

²андай таужынысы м½най мен газды» коллекторы бола алады?

À) ²àòòû æ¸íå áåðiê

Â) Òû¹ûç æ¸íå ò½òºûð

Ñ) Ñûí¹ûø æ¸íå æ½ìñàº

D) Кеуектi ж¸не ¼ткiзбейтiн

Е) Кеуектi ж¸не ¼ткiзгiштi

$$$ 19

²андай жыныстар жапºыш бола алады?

А) Ты¹ыз ж¸не ¼ткiзбейтiн

В) Кеуектi ж¸не ¼ткiзбейтiн

С) Жарыºшаºты ж¸не кавернозды

D) Болбыр ж¸не сусымалы

Е) Кавернозды ж¸не ¼ткiзгiштi

$$$ 20

Ш¼гiндi жыныстарды» жаралу тегi (генезисi) ºалай?

А) Тiкелей магмадан º½рыл¹ан

В) Тiкелей лавадан º½рыл¹ан

С) Метоморфизм н¸тижесiнде º½рыл¹ан

D)Механикалыº, химиялыº ж¸не биологиялыº т½ну н¸тижесiнде º½рыл¹ан

Е) Эффузивтi магматизм кезiнде º½рыл¹ан

$$$ 21

²андай карбонатты жыныстар к¼бiнесе коллектор болады?

А) Ты¹ыз iзбестас, мергель, бор

В) Коралды iзбестас, оолиттi iзбестас, доломит

С) Пелитоморфты iзбестас, iзбестасты туф, сидерит

D) Сазды iзбестас, мрамор, а¹ып жинал¹ан iзбестас

Е) Мраморлан¹ан iзбестас, сызыºты мергель, сазды бор

$$$ 22

Таужынысында¹ы ашыº уаº тесiктер (кеуектiлiгi) коэффициентiнi» ¼згеру шегi ºандай?

À) 5 òåí 50

Â) 7 äåí 60

Ñ) 0.0 äåí 35

D) 2 äåí 70

Å) 3 òåí 55

$$$ 23

М½най мен газды» коллекторы дегенiмiз не?

А) М½най мен газ сi»iретiн кеуектi ¼ткiзбейтiн жыныс

В) М½най мен газ кiргiзетiн кеуектi ¼ткiзгiштi жыныс

С) М½най мен газ кiргiзетiн ты¹ыз ¼ткiзбейтiн жыныс

D) М½най мен газ беретiн кеуектi ¼ткiзбейтiн жыныс

Е) М½най мен газ кiргiзетiн жарыºтыº ¼ткiзбейтiн жыныс

$$$ 24

М½най ж¸не газ т½тºышы аныºтамасы

А) Коллекторды» ¾стiнде орналасºан ¼ткiзбейтiн жыныстар

В) ¶стiнен ж¸не астынан ¼ткiзбейтiн жыныстармен шектелген кеуектi ж¸не ¼ткiзгiш таужынысы

С) М½най, газ ж¸не су тепе-те»дiгi орна¹ан таби¹и резевуарды» б¼лiгi

D) М½най мен газды» таби¹и сыйымдылыº орны

Е) ²абаттары орталыººа º½ла¹ан т¼мен иiлген ºатпар

$$$ 25

М½най мен газды» таби¹и резервуары

А) М½най мен газды» таби¹и сыйымдылыº орны

В)М½най мен газды сыйдыратын кеуектi ж¸не ¼ткiзгiш таужынысы

С) Коллекторды» ¾стiнде орналасºан ¼ткiзбейтiн таужыныстары

D) Тектоникалыº б½зылыстармен шектелген ¼ткiзгiш жыныстар

Е) ²абаттары орталыººа º½ла¹ан т¼мен иiлген ºатпар

$$$ 26

²абаттыº д¼»бек шо¹ырды» (залежь) планда¹ы к¼рiнiсi

А) М½найлыºты» iшкi, сыртºы контурлары ж¸не тектондыº экран бар

В) М½найлыºты» iшкi, сыртºы контурлары ж¸не литологиялыº экран бар

С) М½найлыºты» iшкi, сыртºы контурлары ж¸не айºын м½найлы ж¸не сум½найлы ала»дар бар

D) Айºын м½найлы ж¸не сум½найлы ала»дар ж¸не стратиграфиялыº экран бар

Е) М½найлыºты» сыртºы контур ж¸не сум½найлы ала» бар

$$$ 27

Массивтi шо¹ырды» (залежь) планда¹ы º½рылысы

А) М½найлыºты» iшкi, сыртºы контуры ж¸не тектондыº экран бар

В) М½найлыºты» iшкi, сыртºы контуры ж¸не литологиялыº экран бар

С) М½найлыºты» iшкi,сыртºы контуры ж¸не айºын м½най ж¸не сум½най ала»дар бар

D) Айºын м½най ж¸не сум½най ала»дар ж¸не стратиграфиялыº экран бар

Е) М½найлыºты» сыртºы ж¸не сум½най ала»ы бар

$$$ 28

²½рылымдыº карта ненi бейнелейдi?

А) Изогипстер арºылы ºатпарларды», шо¹ырларды» º½рылысын бейнелейдi

В) Горизонтальдар арºылы жер бедерiн к¼рсетедi

С) °рт¾рлi жыныстарды» жер бетiне шы¹уы (ашылуы)

D) Магмалыº жыныстарды» жербетiне шы¹уы

Е) Метоморфтыº шы¹арылатын ºоры

$$$ 29

М½найды» шы¹арылатын ºоры?

А) ²азiргi уаºытта шы¹ару экономикалыº тиiмдi м½най ºоры

В) ²азiргi игеру ¸дiстерiмен шы¹ару¹а м¾мкiн м½найды» баланс ºорыны» б¼лiгi

С) Шо¹ырда¹ы м½най ºорыны» жиынты¹ы

D) Кенорында¹ы м½най ºорыны» жиынты¹ы

Е) ²азiргi кезде игеру экономикалыº тиiмсiз м½най ºоры

$$$ 30

М½най (газ) кенорныны» аныºтамасы

А) Беткей м½най бар º½рылым

В) Беткей газ белгiлiрi бар º½рылым

С) К¼мiрсутектердi» жекеленген жиналымы

D) М½найды» жекеленген ºарапайым жиналымы

Е) Жеке º½рылымда¹ы м½най (газ) шо¹ырларыны» (кенiштерiнi») жиынты¹ы