Добавил:

Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.

Вуз:

Казахский агротехнический университет им. С. Сейфуллина

Предмет:

[НЕСОРТИРОВАННОЕ]

Файл:

перевод УМК ТЦС.doc

Скачиваний:

Добавлен:

01.05.2025

Размер:

1.91 Mб

Скачать

☆

<<< < Предыдущая 1 2 3 45 / 55

6 Бөлім. Жолақтық модуляция және демодуляция

10 Дәріс. Цифрлық модуляция әдістері.

Негізгі әдебиеттер:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999

Қосымша әдебиеттер:

Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.
Цифровая связь. - М., Санк-П, Киев: Изд. дом «Вильяме», 2003.
Мирманов А.Б. Курс лекций по дисциплине «Технология цифровой связи» - Астана: КазАТУ, 2009. (электронный)

Кілттік сөздер:модуляция, модулятор, сигналдың спектрі, модуляция жылдамдығы, кері жұмыс.

Қарастырылатын сұрақтар:

амплитудалық модуляция
жиіліктік модуляция
фазалық модуляция
Дискретті канал ФМ

5. Орындалған тапсырмалардың индивидуалдық шешімі

6. Қортынды жұмыс

7. Бақылау сұрақтарына жауап.

Дәріске тезистер

Тасушы сигналды қолданып спектрді түрлендіру әдістері.

Көп жағдайда тасушы сиганл ретінде гармоникалық тербелістер қолданылады:

Амплитуда, жиілік немесе фаза параметрлеріне әсер етіп, сәйкесінше амплитудалы, жиілікті немесе фазалы модуляцияны аламыз.

Амплитудалы модуляция

10.1-сурет. Амплитудалы модуляциядағы сиганл спектрі.

Сигналдың минималды ұзақтығы мынаған тең:

екенін ескере отырып, ФНЧ үшін келесі теңдікті аламыз:

АМ сигналдың жалпы жағдайда жоғары және төменгі жиілік жолағы болады, онда АМ сиганл спектрі модуляцияланатын сигнал спектрінен 2 есе үлкен болады.

шекті мәнінде

Ендеше, канал бойынша тарату жылдамдығы:

10.2-сурет. Қарапайым жағдайдағы АМ-модулятор.

Жиілікті модуляция

Екілік сигналдарды таратуда каналға екі жиілік f₁(белгілеу үшін 1) және f₂ (0) жіберіледі. МСЭ – Т рекомбинациясы бойынша f₂ > f₁.

10.3-сурет. Жиілікті модуляциядағы сигнал спектрі.

Сигнал спектрі:

ЖМ-дағы модуляция жылдамдығы

F_k – ның берілген мәнінде ЖМ модуляцияның АМ модуляцияға максималды модуляция жылдамдығы аз, бірақ бөһгелулерге қарсылығы жоғары, сондықтан дискретті хабарламаларды тарату жүйелерінде шектелген қолданыста болады.

10.4-сурет. Қарапайым ФМ – модулятор.

Фазалық модуляция

Бұл жағдайда амплитуда және жиілік тұрақты, модуляцияланатын сигналға байланысты фаза өзгеріске ұшырайды.

Егер модуляцияланатын сигнал екілік «1» немесе «0» болса, ондамодуляцияланатын сигнал фазасынан есептелінеді. «1»-ді тарату үшін модулятор тасушы сигнал фазасына сәйкес синусоидалы сигнал түзеді.

0  180⁰.

10.5 – сурет. Фазалық модуляция.

ФМ сигнал спектрі ені бойынша АМ сигналдікіндей болады, ал тасушы сигнал кері фазаға байланысты әлсірейді. Бірақ, барлық құраушылар 2 есе өседі. Құраушылар амплитудасы үлкен болғандықтан, Фм бөгелістерге қарсылығы жоғары. ФМ үшін келесі теңдікті жазуға болады

10.6 – сурет. ФМ – модулятордың құрылымдық сұлбасы.

ФМ – ді дискретті канал

10.7 – сурет. Фазалық модуляциялы дискретті каналдың құрылымдық сұлбасы.

Қабылдау жағында демодуляциялауда қабылданған сигнал тірек сигналмен теңестіріледі, бұл кезде фазалар сәйкес келсе 1, сәйкес келмесе 0 болады. Егер тірек сигналдың фазасы 180° өзгерсе, онда 1 сигналы 0 болып қабылданады, ал 0  1. бұл эффект «кері жұмыс» деп аталады.

«Кері жұмыс» - абсолютті фазалық модуляцияның ең басты кемшілігі болып табылады, дәл осы себепке байланысты фазалық модуляция дискретті хабарламаларды тарату техникасында кең қолданыс таппаған.

Тақырыпқа бойынша бақылау сұрақтары:

Модуляция не үшін қажет.
Арнада берілген жиілік жолағында және аналогты модуляция кезінде телеграфтаудың максималды жылдамдығы қандай.
Арнада берілген жиілік жолағында және жиілікті модуляция кезінде телеграфтаудың максималды жылдамдығы қандай.
Арнада берілген жиілік жолағында және фазалы модуляция кезінде телеграфтаудың максималды жылдамдығы қандай.
«кері жұмыс» деп қандай эффект аталады.

11 лекция. Көппозициялы модуляция:пФМ, квадратуралы амплитудалы модуляция (КАМ) және амплитудалы – фазалы модуляция (АФМ).

Негізгі әдебиеттер:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999

Қосымша әдебиеттер:

Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.
Цифровая связь. - М., Санк-П, Киев: Изд. дом «Вильяме», 2003.
Мирманов А.Б. Курс лекций по дисциплине «Технология цифровой связи» - Астана: КазАТУ, 2009. (электронный)

Шешуші сөздер: салыстырмалы фазалы, когерентсіз, когерентті, көппозициялы фазалы, квадратуралы амплитудалы, треллис – модуляция.

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Салыстырмалы фазалық модуляция.

2. Көппозициялы фазалық модуляция.

3. Екі дүркін СФМ.

4. Квадратуралы – амплитудалы модуляция.

Дәріске тезистер.

Салыстырмалы фазалық модуляция.

«Кері жұмысты» болдырмау үшін салыстырмалы фазалық модуляция СФМ қолданылады. СФМ – да берілетін сигнал фазасын санау тасушы сигналға байланысты емес, салыстырмалы алдыңғы элементке байланысты.

10.8 – сурет. Салыстырмалы фазалық модуляция.

Бір сигналын модуляциялағанда элементтер өзгермейді, нолде қарама-қарсыға өзгереді. Айта кетерлігі, бірінші элемент фазасы анықталмаған, оның алдыңғы элементі жоқ. Қабылдау екінші элементтен басталады.

СФМ – ды алу үшін АФМ – ға ұқсас модулятор қолданылады, бірақ модуляторға ақпараттарды бермей тұрып, қайта кодтайды.

11.1 – сурет. СФМ құрылымдық сұлбасы.

Қайта кодтау ережесі: Егер берілген тізбек 0 болса, онда шығыс тізбектің сәйкес элементі алдыңғы элементке қатысты қарама-қарсыға өзгереді. Егер «1» болса, онда алғымдағы элемент алдыңғы элементтей болады.

СФМ сигналдарды қабылдау екі тәсілмен жүзеге асарылады.

1. Фазаларды салыстыру тәсілі (когерентсіз қабылдау)

Жолақтық фильтр сигнал жолағынан тыс жатқан шуларды сүзіп алады. Жад элементі сигналды бірлік интервалға ұстайды. ФД – сигналды алдыңғы ұсталған сигналмен салыстырады. Егер фаза сәйкес келсе, онда «1» қабылданады, сәйкес келмесе «0».

2. полярлықты салыстыру. (когерентті)

Тірек сигналды айқындау құрылғысы жұмыс тізбегінен оны түзеді. Одан кейін әрбір бірлік элементфазасын тірек сигнал фазасымен салыстыру жүреді. Нәтижеде алынған тізбек қайта кодтау құрылғысына (ҚКҚ) түсіп қайта кодталады, шығысында тізбек түзіледі. «Кері жұмыс» болмайды.

ҚКҚ қабылдауындағы қайта кодтау ережесі: Егер кіріс тізбегінде позиция өзгерсе, онда шығыс тізбегі – 0, өзгермесе – 1.

Қабылдау тәсілдерін салыстыру:

«Фазаларды салыстырғанда» шешім қабылдауда екі шуларған сигнал қолданылады. «Полярлықты салыстыруда» бір шуланған сигнал және бір «таза» - тірек сигнал қолданылады. Сондықтан «полярлық» сенімдірек болады.

Айта кетерлігі, ҚКҚ-на дейінгі бір қате элемент ҚКҚ-нан кейін екі қате элемент тудырады.

Көппозициялы фазалық модуляция.

Көппозициялы сигналдың екіден кем емес белгілі позициясы болады.

Позиция саны	Элементтің ақпараттық сыйымдылығы
2	1 бит
4	2 бит
8	3 бит

Бұл принциптің салыстырмалы фазалық модуляцияға қолданылуы көппозициялы СФМ деп аталады.

Екі дүркіндік СФМ (екі дүркіндік немесе төртпозициялы)

Екі дүркіндік СФМ – да екі көрші сигналдар бір – бірінен төрт мүмкін болатын мәндер арқылы ерекшеленеді.

Дибит	00	01	11	10
	45	135	225	315

Бастапқы шығыс тізбегі дибиттерге бөлшектенеді (2 элементтен), содан кейін әрбір дибит бірлік интервалда модуляциялық кодқа байланысты кодталады. Берілген жағдайда R=2B.

11.2 – сурет. Сигналдың жазықтықтағы ДОФМ диаграммсы.

R жылдамдықты жоғарылату үшін үш дүркіндік (сегізпозициялы) немесе төртдүркіндік (он алты позициялық) модуляция қоданылады. Бірақ, рұқсат етілген фазалар ығысуын көбейткен сайын, СФМ – ның бөгелулерге қарсылығы төмендейді. Рұқсат етілген сигналдар арасында қашықтық азаяды. Сондықтан, СФМ – да үш дүркіндіктен артық қолданылмайды.

Таратудың жылдамдығын арттыру мақсатында амплитудалы – фазалық немесе квадратуралы – амплитудалық модуляция қолданылады.

КАМ – да фаза ғана емес, аиплитуда да өзгереді.

11.3 – сурет. КАМ – 16 диаграммасы.

Кадратуралы модуляция көп дүркіндік СФМ – ға қарағанда, бөгеліске қарсылығы үлкен. Позиция санын 16 – дан арттырғанда, оның бөгеліске қарсылығы сапасы таратуға жеткіліксіз болады. Сондықтан, қазіргі жоғары жылдамдықты КАМ протоколдарында бөгеліске қарсы кодтау қолданылады.

Бөгеліске қарсы код ретінде торлы код қолданылады. Мұндай кодтау «Треллис – модуляция» деген атқа ие болды.

Треллис модуляцияны қолданғанда сигналдың нүктелер саны ақпараттық биттерге қосымша бір бит қосумен екі есе көбейеді. Треллис – модуляция үлкен бөгеліске қарсылықты қамтамасыз етеді.

Тақырыпқа бойынша бақылау сұрақтары:

1. СФМ дегеніміз не және оның артықшылықтары.

2. Қандай тәсілдермен СФМ қабылдау жүзеге асырылады және, ол тәсілдердің мағынасы қандай.

3. Көп дүркіндік СФМ дегеніміз не.

4. Қандай модуляция квадратуралық амплитудалы деп аталады.

5. Треллис – модуляция дегеніміз не.

6 бөлім. ЦБЖ – дегі синхронизация әдістері.

12 лекция. Ұғымдарға анықтама: элемент бойынша синхронизация, топтық және циклдық синхронизация.

Негізгі әдебиеттер:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.

Қосымша әдебиеттер:

Гаранин М.В., Журавлев, Кунегин С.В. Системы и сети передачи информации.  М.: Радио и связь, 2001.
Захарченко И.Б. и др. Основы передачи дискретных сообщений. -М.: Радио и связь, 1990.
Мирманов А.Б. Курс лекций по дисциплине «Технология цифровой связи» - Астана: КазАТУ, 2009. (электронный)

Шешуші сөздер: синхронизация, элемент бойынша, топтық, циклдық, маркерсіз, маркерлі.

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Дискретті хабарламаларды тарату (ДХТ) жүйелеріндегі синхронизация.

2. Элемент бойынша синхронизация.

3. Топтық және циклдық синхронизация.

4. топтық синхронизацияның маркерсіз және маркерлі әдістері.

Дәріске тезистер.

ДХТ жүйелеріндегі синхронизация.

Синхронизация дегеніміз екі немесе одан да көп процестердің арасында уақыттық сәйкестіктерді орнату және қолдау әрекеті.

Синхронизацияның элемент бойынша, топтық және циклдық түрлері бар.

Элемент бойынша синхронизацияда берілген және қабылданған бірлік элементтер арасында фазалық сәйкестіктерді орнатады және қолдайды. Элемент бойынша синхронизацияда қабылдау жағында бір элементті басқа элементтен дұрыс ажыратуға мүмкіндік береді және регистрация жасауға жақсы жағдай жасайды.

Топтық синхронизация – қабылданған тізбектің кодтық комбинацияларға дұрыс бөлінуін қамтамасыз етеді.

Циклдық синхронизация – уақыт бірлестіктері циклдарының дұрыс бөлінуін қамтамасыз етеді.

Элемент бойынша синхронизация

Элемент бойынша синхронизация құрылғыларына талаптар.

1. Синхронизацияның жоғары дәлдігі (синхроимпульстердің идеалды импульстен ең жоғары ауытқуы ЗМ ± 3%)

2. Қосылғанда және байланыс тоқтатылғанда аз уақыт ішінде синхронизацияға кіруі.

3. Бөгеліс және байланыстың аз уақыттық үзілісінде синхронизация сақталуы.

4. Берілетін хабарламаның статикалық құрылымынан синхронизация дәлдігінің тәуелсіздігі.

Фазаның салыстырмалы күтілімі Е=/_0и – бірлік интервал ұзақтығына сәйкестірілген идеалды және нақты арасындағы уақыт интервалына қатынасы.

Тең жағдайда синхронизацияны қолдау уақыты арнадағы модуляция жылдамдығына тәуелді. Фазаны түземей тұрып синхронизацияны сақтау мүмкін емес.

Топтық және циклдық синхронизация.

Топтық синхронизация – қабылданған тізбектің кодтық комбинацияларға дұрыс бөлінуін қамтамасыз етеді.

Циклдық синхронизация – уақыт бірлестіктері циклдарының дұрыс бөлінуін қамтамасыз етеді.

Топтық синхронизация құрылғыларында фаза туралы ақпарат таратылатын тізбектің қосымшасы арқылы анықталады:

- бөгеліске төзімді кодтағанда қосымшаны пайдалануға болады (қателер тез өсуіне байланысты).

- немесе арнайы символдар енгізеді.

Топтық синхронизацияның маркерсіз және маркерлі әдістері.

Маркерсіз әдісі таратылым салыстырмалы аз уақытта берілсе, синхронды таратылымда және кезінде қолданылады.

Бұл жағдайда тек таратылымның басталуын белгілеу керек. Әрі қарай ақпарат таратылымы жүзеге асырылады. Кодтық комбинацияларға бөліну бнлгілі ұзақтық бойынша жүзеге асады.

БМС принципі.

Бірінші фазаландыру комбинациясы беріледі (ФК). Қабылдау жағында қабылдағыш ФК фазаландыру комбинациясын алғанша дәлдеу жүргізеді. Одан кейін синхронизация үзілгенше ақпарат беріледі. Содан кейін кері канал арқылы фазаландыру керектігі туралы сигнал жіберіледі және барлық процесс қайталанады.

12.1 – сурет .маркерсіз синхронизация принциптері.

Артықшылығы: Фазаландыру жылдамдықтың аз төмендеуімен жүзеге асырылады.

Кемшілігі: Тұрақты синхронизация бақылауының жоқтығы; кері арнаның болуы; топтық синхронизацияның кез келген бұзылысында ақпаратты беруді тоқтатудың керектігі.

Маркерлі – барлық сеанс бойында арнайы сигналдар жіберіледі.

12.2 – сурет. Маркерлі синхронизация принциптері.

Кодтық комбинацияға бір элемент қосылады (n+1). Қабылдауда (n+1) разряд маркер қабылдағышына түседі. Фаза бойынша бөлгіштер сәйкессіздігінде маркер қабылдағышқа келмейді және бөлгіш щеткалар бір қадам жылжиды және бұл процесс маркер қабылданғанша қайталанады. Синхрон орнағаннан кейін қабылдаушыға ақпаратты беру жаңаланады.

Синхронның маркерлі әдісінің жеке оқиғасы стартстоп болып табылады. Бұл жағдайда маркер = старт + стоп = 2 сигнал.

Пайдасы: синхронизға тұрақты бақылау.

Зияны: синхронизация элементтерін енгізуге байланысты ақпарат тарату жылдамдығының көп төмендеуі.

Тақырыпқа байланысты бақылау сұрақтары:

1. Синхронизация ұғымына анықтама беріңіз.

2. Синхронизация түрлерін және мақсатын айыңыз.

3. Элемент бойынша синхронизация құрылғыларына талаптар.

4. Топтық синхронизацияның маркерлі және маркерсіз әдістері.

13 лекция. Элемент бойынша синхронизация құрылғылары және жұмыс принциптері.

Негізгі әдебиеттер:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.

Қосымша әдебиеттер:

Гаранин М.В., Журавлев, Кунегин С.В. Системы и сети передачи информации.  М.: Радио и связь, 2001.
Захарченко И.Б. и др. Основы передачи дискретных сообщений. -М.: Радио и связь, 1990.
Мирманов А.Б. Курс лекций по дисциплине «Технология цифровой связи» - Астана: КазАТУ, 2009. (электронный)

Шешуші сөздер: қойғыш генератор, фазалық дискриминатор, реверсивті есептегіш, синхронизация қателігі, бөліну коэффициенті, корректілеу периоды, динамикалық қателік, синхронизация уақыты, синхрондауды қолдау уақыты, синхронның үзілу уақыты.

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Импулсьті қосқыш және азайтқыш синхронизация құрылғысы.

2. Элемент бойынша синхронизация параметрлерін есептеу.

3. Старт – стопты таратылымдағы синхронизацияның артықшылығы.

Дәріске тезистер.

Импульсті қосқыш және азайтқыш құрылғысы.

Құрылғы генератор жиілігіне тікелей емес әсер ету класына жатады және 3-позициялы болып табылады.

Синхронизацияның жұмыс жүйесінде үш жағдай болуы мүмкін:

1. Генератор импульстері жиілікті бөлгіш кірісіне өзгеріссіз өтеді.

2. Импульстер тізбегіне 1 импульс қосылады.

3. Импульстер тізбегінен 1 импульс алынады.

13.1 – сурет. Құрылғының құрылымдық сұлбасы.

Қойғыш генератор салыстырмалы жоғары жиілікті импульстер тізбегін өндіреді.

Фазалық дискриминатор қойғыш генератордың ЗМ және ТИ фазалар сәйкессіздігін анықтайды. Қабылдау жағында қойғыш генератор жиілігі үлкен болса, онда ФД УДВИ үшін импульсті алу сигналын түзеді, онда Бір импульстің өтуіне рұқсат етілмейді. Егер қойғыш генератор жиілігі аз болса, онда импульс қосылады.

13.2 – сурет. Тактілік импульстің импульс қосылғандағы және алынғандағы өзгересі.

Элемент бойынша синхронизация параметрінің есебі.

Синхронизация жүйелерінің негізгі параметрлеріне келесілер жатады:

1. Синхронизация қателегі  - синхросигналдың синхронизация құрылғысынң берілген ықтималдықты жұмысында идеалды жағдайдан ауытқуы.

₀ /  = k_д – бөліну коэффициенті, мұндағы ₀ – бірлік элементтің ұзақтығы,  - коррекция қадамы.

Корректілеу периоды – екі дәлдік арасындағы уақыт:

Мұндағы - кездейсоқ шама және хабарлама құрылымымен анықталады.

Статикалық қателіктің жалпы теңдігі:

Динамикалық қателік бірлік элементтердің шеткі ауытқуынан туындайды. Шеткі ауытқулар _кр.и кездейсоқ шамаға ие.

Синхронизация қателігі былай анықталады:

2. Синхронизация уақыты t_c – синхроимпульстердің түзеуге кететін уақыт.

3. синхронды қолдау уақыты t_п.с. – синхроимпульстердің бірлік элементтер шекарасынан ауытқуы мүмкін болатын шектен аспауына кететін уақыт.

немесе

4. Синхронның үзілу ықтималдығы Р_с.с. – синхроимпульстердің бөгелістер әсерінен бірлік элементтер шекарасынан ауытқуы бірлік интервалдың жартысынан аспауындағы ықтималдығы.

Старт – стопты таратылымдағы синхронизация ерекшеліктері.

Әрбір кодтық комбинация «старттан» басталады және «стоппен» аяқталады. Қабылдау генераторы «старт» сигналы келгенде қосылады және «стоп» сигналы келгенде тоқтайды.

Кодтық комбинация уақытында пайда болған фазалар сәйкессіздігі жойылып отырады. Пайдасы: генератордың жоғары тұрақтылығы талап етілмейді, синхронға жылдам өтуі.

Тақырыпқа байланысты бақылау сұрақтары:

1. Импульстерді қосқыш және алғыш синхронизация құрылғысының құрылымдық сұлбасын салыстырыңыз.

2. Синхронизация қателігі ұғымына анықтама беріңіз.

3. Синхронизация уақыты ұғымына анықтама беріңіз.

4. Синхронизацияны қолдау уақыты ұғымына анықтама беріңіз.

5. Синхронизация жүйесінде импульсті қосу(алу) қайда әкеліп соғады.

6. Реверсивті есептегіш сыйымдылығын арттырғанда не болады.

7. Синхронға кіру уақытын қалай азайтуға болады.

7 бөлім. Кері байланысты байланыс жүйелері.

14 лекция. Кері байланысты байланыс жүйелерінің сипаттамалары және олардың артықшылықтары.

Негізгі әдебиеттер:

Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с

Қосымша әдебиеттер:

Купинов Ю.П. и др. Основы передачи дискретных сообщений -М.: Радио и связь, 1992.
Цифровая связь. - М., Санк-П, Киев: Изд. дом «Вильяме», 2003
Мирманов А.Б. Курс лекций по дисциплине «Технология цифровой связи» - Астана: КазАТУ, 2009. (электронный)

Шешуші сөздер: адаптивті, шешуші, ақпараттық, кері арна, қойылым, түсірілім, ығысу.

Қарастырылытын сұрақтар:

1. ДХТ жүйелеріндегі адаптация.

2. Кері байланысты жүйелер.

3. Шешуші кері байланысты (ШКБ) тарату жүйелері.

4. ШКБ жүйелерінде ақпаратты тарату жылдамдығы.

5. Дұрыс емес қабылдау ықтималдығын есептеу методикасы.

Дәріске тезистер.

ДХТ жүйелеріндегі адаптация.

Көп реады арналар стационарлы емес болып табылады. Мұндай арналардың жағдайы мен сапасы уақыт өтуіне байланысты өзгереді.

Арнаны жақсы пайдалану үшін арна жағдайына байланысты қосымшаларды (кодтау алгоритмі, декодтау) өзгертіп отырк керек.

Жүйенің құрылымы немесе қасиетінің хабарламаны беру шартына байланысты мақсатты өзгеру жүйесі адаптивті деп аталады.

Адаптивті жүйелерде кері байланыс қолданылады.

Кері байланысты жүйелер.

Мақсатына байланысты КБ жүйелері төмендегідей болады:

шешуші КБ (ШКБ)
ақпараттық (АКБ)

КБ жүйелер жұмысы қарапайым жағдайда былай болады: ақпараттың бір бөлігін бергеннен кейін арна таратқышы ақпараттың келесі бөлігін беруге немесе алдыңғы ақпаратты қайта беруге сигнал күтеді.

ШКБ және АКБ жүйелеріндегі болашақта жүйенің қандай шешім қабылдайтынында болады. ШКБ жүйесінде шешім қабылдау жағында, ал АКБ жүйесінде тарату жағында қабылданады.

Кері байланысты ұйымдастыру үшін кері канал қолданылады.

Кері байланысты арна арқылы берілетін ақпарат квитанция деп аталады.

АКБ жүйелерде қабылданған кодтық комбинацияларды кері арна арқылы беру ретрансляция деп аталады.

ШКБ-ты тарату жүйелері.

ШКБ – ты тарату жүйелерінде кең таралғандары:

күткіш жүйелер (ШКБ – КЖ)
ақпаратты тоқтаусыз тарату және құлыптау.
адрестік қайта сұралыммен

ШКБ – КЖ жүйесінде кодтық комбинация берілгеннен кейін жүйе дәлелдеме сигналын күтеді, содан кейін келесі КК жіберіледі.

ШКБ – КЖ жүйесінде күту уақытының t_ож ұсталымы болады. Ол бірнеше интервалдан құралады:

мұндағы - тік арнадағы сигналдың таралу уақыты.

- қабылдаудың дұрыстығы анализінің уақыты.

- КБ сигналы ұзақтығы.

- КБ сигналы таралу уақыты.

- КБ сигналы анализі.

КБ байланыс жүйелерінде кері байланыс арнасында спецификалық өзгеріс жіберіледі. Бұл өзгерістерді «қойылым» немесе «шығарылым» деп атайды.

Олардың пайда болу себептері:

- Кері арнадағы бөгеліс әсерінен «дәйектеу» сигналы «қайта сұрау» сигналына түрленсе, онда КК қабылдаушыға беріледі, ал арна алдыңғы комбинацияны қайтадан береді. Сондықтан, қабылдау жағы екі тізбекті бірдей комбинацияны – «қойылымды» алады.

- «Қайта сұрау» сигналы «дәйектеу» сигналына түрленсе, қате қабылданған комбинация өшіріледі, бірақ арнаға келесі комбинация жіберіледі. Қабылдау жағы ағымдағы комбинацияны ала алмайды, «шығарылым» пайда болады.

«Қойылым» мен «шығарылым» құбылысы жалпы айтқанда «ығысу» деген атқа ие болған.

ШКБ – КЖ жүйелеріндегі «ығысу» құбылысымен күресу.

1. Кері арнаның бөгеліске қарсылығын күшейту.

2. Берілетін кодтық комбмнацияны циклдық номерлеу.

Дұрыс емес қабылдау ықтималдығын есептеу методикасы.

Әрбір кодтық комбинация қабылданғанда үш нәтиже шығады:

1. КК дұрыс қабылданған және онда қате жоқ. (Р_ппр)

2. КК қабылданған және онда қате анықталған. (Р_оо)

3. КК қате, бірақ қате анықталмаған. (Р_нпр)

14.1 – сурет. Қарастырылып отырған ШКБ – КЖ жүйелеріндегі жағдай графы.

Қате қабылдау ықтималдығы P^*_нп қайта сұраусыз шексіз циклінде өзіне таратуды бастаудың бірінші цикліндегі ықтималдығы, тарату біткеннен кейінгі ықтималдықтарды қосып алады.



ШКБ және КЖ жүйелеріндегі ақпараттарды тарату жылдамдығы.

ШКБ – КЖ жүйелерінің негізгі кемшілігі жылдамдықтың R айтарлықтай азаюы болып табылады.

Жылдамдықтың азаю себептері:

- қосымша (тексеруші) элементтердің енгізілуі (₁);

- қабылдаудың сапасы туралы сигналдың болуы (₂);

- КК – ның қайта берілуі (₃).

R = B •₁•₂•₃

1. Қосымша элементтердің енгізілуіне байланысты жылдамдықтың өзгеру коэффициенті

2. Қосымшалықты және күтуді есептегендегі коэффициент



3. КК – дағы қатені тапқандағы P_oo коэффициент

₁ және ₃– ке анализ жасағанда байқағанымыз, R жылдамдықты көбейткенде n блоктар ұзындығын көбейтк керек болады.

n болктар ұзындығын көбейту:

- берілген дәлдікті сақтауға қажетті қосымша элементтер санын азайтады.

- қабылдаудың сапасы туралы шешім күтілімінің шығынын азайтады.

Тақырыпқа байланысты бақылау сұрақтары:

1. Адаптивті тарату жүйесі дегеніміз не және оның адаптивті емес жүйеден артықшылығы.

2. Ақпараттық кері байланыс жүйесі дегеніміз не. Құрылымдық сұлбасын сызыңыз.

3. Шешуші кері байланыс жүйесі дегеніміз не. Құрылымдық сұлбасын сызыңыз.

4. АКБ және ШКБ жүйелерінің ұқсастығы мен айырмашылығы.

5. Шешуші кері байланысты және күткіш жүйелердегі «қойылым» мен «шығарылым» дегеніміз не.

6. «Ығысу» құбылысымен қалай күресуге болады.

7. ШКБ – КЖ жүйелеріндегі КК ұзындығының ақпаратты тарату жылдамдығына әсерін түсіндіріңіз.

8 бөлім. Байланыс архитектурасы.

15 лекция. Байланыс архитектурасы. Коммутация әдістері. Байланыс қызметтері. АЖБЖ моделі. Компьютерлік желі типтері.

Негізгі әдебиеттер:

Телекоммуникационные системы и сети: Учебное пособие. В 3-х томах. Том 1 – Современные технологии/ под ред. Шувалова В.П. – М.Телеком: 2005 – 647с.:ил.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.

Қосымша әдебиеттер:

Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.
Цифровая связь. - М., Санк-П, Киев: Изд. дом «Вильяме», 2003.
Мирманов А.Б. Курс лекций по дисциплине «Технология цифровой связи» - Астана: КазАТУ, 2009. (электронный)

Шешуші сөздер: байланыс қызметі, біріншілік желі, екіншілік желі, электрбайланыс, арналар коммутациясы, хабарлама коммутациясы, пакеттер коммутациясы, виртуалды арна, датаграмма, АЖБЖ эталондық моделі, интерфейс, протокол, компьютерлік желілер.

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Байланыс архитектурасы.

2. ДХТ желілеріндегі коммутация тәсілдері.

3. Ашық жүйелердің бірігіп жұмысы архитектурасы.

4. Ақпараттарды беру желілері, компьютерлік желілер.

5. Локалды есептеу желілері. (ЛЕЖ)

Дәріске тезистер

Байланыс архитектурасы.

Байланыс ұғымына желі мен қызметтер жиынтығы кіреді.

Байланыс қызметі – қолданушыға белгілі бір қызметтерді ұйымдастыру құралдары комплексі.

Құралдар комплексіне программалық және ақпараттық құралдар, өңдеу әдістері, ақпараттарды бөлу және тарату жиынтықтары кіреді.

Электр байланыс қызметінде сигналдарды транспорттау және коммутациялау үшін электрбайланыстың екілік желісі қолданылады: телеграф байланысы, ақпараттарды беру, факстық байланыс, телефон байланысның автоматты желісі.

Біріншілік желі екіншілік желіні байланыс арналарымен қамтамасыз етеді.

ДХТ желілеріндегі коммутация әдістері.

Коммутацияның екі негізгі принциптері: нақты қосылыс, ақпарат жиналуымен қосылыс.

Нақты қосылыс арнаның коммутация тармағында физикалық қосылысты қамтамасыз етеді. Нақты қосылыс арналарды коммутациялау жүйесінде іске асады.

Арнаны коммутациялау ұғымына уақытша арнаны алу үшін арналарды қосу операцияларының жиынтығы жатады.

Арнаны коммутациялау артықшылығы: кез келген абонент басқа абоненттен келіп түскен жүктемелерге қарамастан кез келген уақытта байланысқа шыға алаы; бұл мультимедиалық трафиктерді таратуда аса маңызды болып табылады.

Арнаны коммутациялау кемшілігі: желі ресурстарын толық пайдаланбау.

Жиынтықталу жүйесінің екі түрі бар: хабарламаларды коммутациялау (ХК) жүйесі, пакеттерді коммутациялау (ПК) жүйесі.

Линия немесе приборлардың бос емес кезінде келіп түскен сұралымдар олардың босауын күтеді, күтіліммен қызмет көрсету деп аталады.

Пакеттерді тарату әдістері: виртуалды қосылыс режимі және датаграммалық режим.

Виртуалды қосылыс басқарушы компьютердің жадында іске асырылады.

Виртуалды қосылыс режимі үлкен массивті ақпараттарды таратуда эффективті және үлкен ерекшеліктерге ие.

Стандартты халықаралық протоколда екі виртуалды арна типі қарастырылады: тұрақты және коммутацияланатын.

Коммутацияланатын виртуалды арна (PVC – Permanent Virtual Circuits) әрбір қосылыста арнаны орнатады және жояды.

Тұрақты арна (SVC – Switched Virtual Circuits) – екі абонент арасында желі әкімшілігінің келісімімен ұзақ уақыт периодына орнайды.

Қысқа хабарламалар үшін датаграмды режим тиімді.

«Датаграмма» термині басқа пакеттерден тәуелсіз желімен қозғалатын өзіндік пакеттер үшін қолданылады.

Ашық жүйелердің біріккен жұмысы (АЖБЖ) архитектурасы.

Компьютерлік желілердің пайда болуы сыртқы қолданушылар үшін желімен және желәлер арасында бірігп жұмыс істеу принциптерін, ашық жүйелердің біріккен жұмысы стандартын құруға әкеліп соқты.

Желі жұмыс істегенде бірігіп жұмыс атқарып, иерархиялық жүйе құрайды.

Хабарлама тізбегін және форматын анықтайтын ереже протокол деп аталады.

Бір тармақта орналасқан деңгейлер жұмыс барысында бір – бірімен анықталған тәртіп бойынша жұмыс істейді. Бұл тәртіп интерфейс деп аталады.

АЖБЖ эталондық моделі стандарты құру құрылымының жалпы суреттелуі болып табылады. Бөлек стандарттар арасында біріккен байланыс принциптерін анықтайды және АЖБЖ үшін параллелді стандарттар ұйымдастырылуына негіз бола алады.

Егер жүйе АЖБЖ эталондық моделіне сәйкес келсе, ашық деп аталады.

15.1 – сурет. АЖБЖ эталондық моделінің құрылымы.

Жеті деңгейлі АЖБЖ моделінде ашық жүйеде болатын барлық процестер бір – біріне бағынышты 7 деңгейге бөлінеді.

Физикалық деңгей құрылымдық емес биттер ағынын физикалық ортада таралуын қамтамасыз етеді.

Арналық деңгей тарату ортасына қолжеткізілімді қамтамасыз етеді, қателерді табу және түзету амалдарын іске асырады.

Желілік деңгей хабарлама адресациясына және логикалық аты – жөн мен адресті физикалық адреске аударуға жауап береді.

Транспорттық деңгей жоғары тұрған деңгейден кейбір ақпараттар блогын қабылдайды және шеткі жүйеге жеткізілуін қамтамасыз етеді. Транспорттық деңгей пакеттерді қатесіз, сол тізбекте, жоғалтусыз жеткізілуіне жауап береді.

Протоколдар деңгейі сессия немесе сеанс деңгейі деп аталады. Оның негізгі мақсаты қолданбалы процестер арасындағы бірігп жұмыс жасауды қамтамасыз етеді.

Ұсынылымдық деңгей барлық АЖБЖ үшін таратылатын ақпаратты түсініктілігін қамтамасыз етеді. Ақпараттарды тығыздауды басқарады.

Қолданбалы деңгей ақпараттың мағынасын анықтайды.

Қолданбалы деңгей ең негізгі болып табыфлады, басқа деңгейлер сол үшін қызмет етеді.

Ақпараттарды тарату желісі, компьютерлік желілер.

Ақпараттарды тарату желісі «компьютерлік желілір» ұғымымен сәйкестендіріледі.

Компьютерлік желілер классификациясы:

1. Территориялық таралым.

2. Ведомствалық құралдар.

3. Ақпаратты тарату жылдамдығы.

4. Тарату ортасы типі.

Территориялық таралымы бойынша локальды, аймақтық және глобальды болып бөлінеді.

Локальды желілер – 10 шаршы шақырым аумақты алып жатқан желі айтады.

Аймақтық – мемлекет немесе мемлекеттер тобы территориясында орналасқан желі.

Ведомствалық құралдарға байланысты ведомствалық және мемлекеттік болып бөлінеді.

Ведомствалық желі бір ұйымға жатады және оның территориясында орналасады. Бұл ұйымның локальды желісі болуы мүмкін.

Корпоративті желілер. Бір компанияның қала, облыс, мемлекет территориясында орналасқан бөлімшелері корпоративті компьютер желісін құрайды.

Мемлекеттік желі – мемлекеттік құрылымдар пайдаланатын желі

Ақпаратты тарату жылдамдығына байланысты компьютерлік желілер төмен жылдамдықты, орташа жылдамдықты, жоғары жылдамдықты болып бөлінеді.

Таралу ортасына байланысты желілер коаксиалды, талшықты оптикалық, ақпаратты радиоарна арқылы тарату, инфрақызыл диапазон болып бөлінеді.

Локальды есептеу желілері (ЛЕЖ)

Локальды есептеу желілері ұғымына ортақ тарату арнасына бірдей қосылған жұмыс станциялары кіреді.

ЛЕЖ қолдану қамтамасыз етеді:

Ресурстарды бөлу. Кез келген желіге қосылған жұмыс станциясы кез келген желілік ресурсты пайдалана алады. Желілік ресурс мыналар болуы мүмкін: принтер, модем, факс, қатқыл диск және т.б.

Ақпараттарды бөлу. Жұмыс станциясынан ақпараттар базасына қолжеткізілім және басқару.

Тақырып бойынша бақылау сұрақтары:

Қызмет және қызмет ету ұғымдарына анықтама беріңіз.
Коммутацияның негізгі принциптерін атаңыз.
Арналарды коммутациялау дегеніміз не.
Арналарды коммутациялау желілерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін атаңыз.
Жинақталумен коммутациялау дегеніміз не және Оперативті коммутацияның қандай түрлері оған жатады.
Хабарламаны коммутациялау желілерінде хабарлама қалай таратылады.
Пакеттерді коммутациялау дегеніміз не.
«Виртуалды арна» ұғымына наықтама беріңіз.

Коммутацияланатын және тұрақты виртуалды арна деген не.
Пакеттерді коммутациялау және виртуалды коммутациялау желілерінде таратылу қалай жүзеге асырылады.
Датаграмды режимде хабарламаны тарату қалай жүзеге асырылады.
Пакеттерді коммутациялау желілерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін айтып беріңіз.
Негізгі телеграф желілерін айтып беріңіз.
Телеграф өндірісіндегі негізгі дағдарыс себептерін айтып беріңіз.
Ашық жүйелердің біріккен жұмысы дегеніміз не және оның мақсты неде.
Протокол және интерфейс дегеніміз не.
OSI моделінің барлық деңгейлерін айтыңыз және әрбір деңгейдегі шешілетін мәселелерді айтып беріңіз.
Компьютерлік желі дегеніміз не.
Компьютерлік желілер қалай жіктеледі.
Локальды есептеу желілерін қолдану қандай артықшылықтарды береді.
Біррангты желі және оның ерекшелігі.
Локальды желілердің топологиясын, сипаттамаларын, артықшылықтары мен кемшіліктерін айтып беріңіз.

3 Тәжірибелік сабақтар

Тәжірибелік сабақтарда есептер қарастырылады, олардың шешімі:

- дәріс сабақтарының теориялық материалдарын бекітеді

- СОӨЖ тапсырмасын орындалуына көмектеседі.

№ 1 тәжірибелік сабақ. «Сигналдар. Бөгелулер. Ақпарат»

Сигналдар теориясына қатысты сұрақтарды қарастыру. Сигнал спектріне байланысты есептерді шығару. Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистиканың ықтималды әдістерімен және кездейсоқ шамалар теориясынан практикалық ұсыныстарды үйрену. Ақпараттар теориясы және электрбайланыс теориясы негіздерін байланыс арнасының негізгі сипаттамаларын табуға қолдану.

Есептер көзінің тізімі

[5] – бет. 7 – 39, 63 – 66

[24] – бет. 6 – 13

[25] – бет. 9 - 17

№ 2 тәжірибелік сабақ. «Байланыс арнасы. Дискретті арна»

Сабақтың мақсаты: Байланыс арнасы мен жүйелеріндегі ықтималды сипаттамаларды, сандық сипаттамаларды және кездейсоқ сигналдар мен бөгелулердің қасиеттерін үйрену. Байланыс арнасының моделін құрастыру. Дискретті арна туралы есептерді шығару.

Есептер көзінің тізімі

[5] – бет. 40 – 62, 67 – 76

[25] – бет. 18 – 30

№ 3 тәжірибелік сабақ. «Хаффман алгоритмі. Кодтық комбинация ұзындығы»

Сабақтың мақсаты: Хабарламаның дискретті және үздіксіз және байланыс арнасының сипаттамаларын оқып үйрену. Хаффман алгоритмін ақпаратты кодтауда қолдану.

Есептер көзінің тізімі

[5] – бет. 63 – 78

[25] – бет. 87 – 100

№ 4 тәжірибелік сабақ. «Шеннон алгоритмі. Арифметикалық кодтау».

Сабақтың мақсаты: Хабарлама көзін кодтау үшін ақпараттар теориясын оқып – үйрену. Ақпаратты кодтау үшін Шеннон – Фано әдісін қолдану. Дискретті хабарлама көзін кодтау үшін арифметикалық кодтау тәсілдерін үйрену.

Есептер көзінің тізімі

[5] – бет. 63 – 78

[25] – бет. 87 – 100

№ 5 тәжірибелік сабақ. «Түзетуші кодтар. Хемминг коды»

Сабақтың мақсаты: Дискретті хабарламаларды қатесі бар арнада бөгеліске қарсы кодтау теориясын оқып үйрену. Хемминг кодерін/декодерін құрастыру. (7.4) Хемминг кодымен кодтау.

Есептер көзінің тізімі

[5] – бет. 79 – 86

[25] – бет. 101 – 115

№ 6 тәжірибелік сабақ. «Циклдық код. Кодтау»

Сабақтың мақсаты: Циклдық кодтың кодерін құрастыру. Циклдық код көмегімен кодтау.

Есептер көзінің тізімі

[5] – бет. 87 – 88

[25] – бет. 101 – 115

№ 7 тәжірибелік сабақ. «Циклдық код. Кері кодтау»

Сабақтың мақсаты: Циклдық код декодерін құрастыру. Циклдық код декодері көмегімен қатені табу және түзету.

Есептер көзінің тізімі

[5] – стр. 87 – 88

[25] – стр. 101 – 115

№ 8 тәжірибелік сабақ. «Витерби алгоритмі»

Сабақтың мақсаты: Рекурентті кодтардың жұмыс принципін оқып үйрену. Бумалық кодтың кодерін құрастыру. Торлы диаграмманы құрастыру. Витерби алгоритмі көмегімен кері кодтау.

Есептер көзінің тізімі

[5] – бет. 88 – 93

[25] – бет. 101 – 115

№ 9 – 10 тәжірибелік сабақ. «Спектрді модуляция көмегімен түрлендіру: АМ, ЖМ, ФМ»

Сабақтың мақсаты: Байланыс жүйесінің әр түрлі сигналдар мен бөгелулер кезіндегі ықтималды сипаттамаларын есептеу методикасын оқып үйрену. Модуляцияланған сигналдарды оқып үйрену. Аналогты тарату жүйесінің бөгеліске қарсылығын есептеу.

Есептер көзінің тізімі

[5] – стр. 94 – 123

№ 11 – 12 тәжірибелік сабақ. «СФМ және КАМ принциптері»

Сабақтың мақсаты: Хабарламаларды тарату жүйелерінің тиімділігін көтеру тәсілдері. Жоғары жылдамдықты модемдегі модуляция тәсілдерін үйрену.

Есептер көзінің тізімі

[5] – стр. 137 – 149

№ 13 тәжірибелік сабақ. «Синхронизация жүйелерінің параметрлері»

Сабақтың мақсаты: Элемент бойынша синхронизация құрылғыларының есептеуімен жаттығу. Тұйықталмаған және тұйықталған синхронизация құрылғыларының жұмыс істеу принципін оқып үйрену. Синхронизация қателігінің бірлік элементтің қабылдануына әсері.

Есептер көзінің тізімі

[25] – стр. 69 – 86

№ 14 – 15 тәжірибелік сабақ. «ШКБ – КЖ жүйелері»

Сабақтың мақсаты: Кері байланысты жүйелердің есептеуімен жаттығу. Қате қабылдау ықтималдығын есептеу методикасымен танысу (Кері байланыс арнасындағы бөгелусіз).

Есептер көзінің тізімі

[16] – стр. 67 – 85

4 Зертханалық сабақтар

№ 1 зертханалық жұмыс.

«Multisim және LabVIEW көмегімен спектрлік анализ»

Жұмыстың мақсаты: Радиожиілік жүйелерінің және байланыс жүйелерінің спектрлік анализін оқып үйрену. Алдыңғы курста үйренген теориялық білімді еске түсіру және қорыту.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Нағыз зертханалық жұмыс Multisim және LabView ортасында виртуалды моделдеу көмегімен орындалады.

Multisim ортасында жұмысты орындау орнатылған спектр анализаторының жұмыс принципі және сипаттамасын схемотехникалық моделдеуін жобалайды.

Моделдеудің екінші этапы LabView ортасында орнатылған ваттметр және спектр анализаторы көмегімен сигнал гармоникасының сипаттамаларын моделдеу сұлбаларын оқып үйрену.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың аты мен мақсаты.

2. Спектрлі өлшеулерден теория

3. Компьютерлі моделдеу сұлбалары.

4. Зертханалық тапсырманы орындау нәтижелері.

5. Қосымша тапсырмаларды орындау нәтижелері.

6. Моделдеу процестерінен қорытынды.

7. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Спектрлік анализдің мәні неде.

2. Спектр анализаторының мақсаты, онымен жұмыс жасау принциптері.

3. Сигнал спектрі қалай анықталады.

4. Сиганл гармоникасы ұғымына анықтама беріңіз.

5. Периодты және периодты емес сигнал спектрлері қалай байланысқан

6. Виртуалды құрал дегеніміз не

7. Виртуалды құралдар көмегімен реалды сигналдар сипаттамаларын қалай аламыз.

Әдебиеттер тізімі

Multisim 7: Современная система компьютерного моделирования и анализа схем электронных устройств / Хернитер Марк Е. Хернитер Марк Е. – М.: LVR Пресс, 2008 – 488с.
LabView для всех / Дж.Трэвис, Дж.Кринг – М.: LVR Пресс, 2008 – 880с.
Передача дискретных сообщений: Учебник для вузов/ В.П. Шувалов, Н.В. Захарченко, В.О. Шварцман и др.; под. ред. В.П. Шувалова. - М.: Радио и связь,-1990.- 464с.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999
Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.

№ 2 зертханалық жұмыс.

«Хаффман алгоритмі бойынша ақпаратты тиімді кодтау»

Жұмыстың мақсаты: Дискретті хабарлама көзін тиімді кодтау принциптерін үйрену.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Нағыз зертханалық жұмыс ЭЕМ – да орындалады. Қолданылатын программа біртекті және біртекті емес кодтауды қолданатын байланыс жүйесінің жұмыс істеу принципін құрастырады.

Жұмыс екі бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлім программалық жолмен Шеннон және Хаффман әдістерімен ақпаратты есептеуді және кодтауды жүзеге асырады. Осы программа көмегімен блоктағы әр түрлі разрядтарды кодтау тиімділігіне баға беруге мүмкіндік береді. Есептеу жолдарын және кодтық ағашты құрастыруға, кодтау нәтижесіне баға беруге график тұрғызады.

Екінші бөлім студенттердің жеке тапсырманы дұрыс орындағанына бақылау жасайды.

Есептің мазмұны

8. Жұмыстың аты мен мақсаты.

9. Эффективті кодтаудан қысқаша теория.

10. Жеке тапсырманы орындау нәтижелері.

11. Моделдеуді орындау нәтижелері.

12. Жұмыс бойныша қорытынды.

13. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Хаффман әдісімен кодтық комбинацияны құру принципі.

2. Хаффман кодының кодтық комбинациясының орташа ұзындығы қалай анықталады.

3. Префиксті кодтардың эффективтілігі неде.

4. Біртекті емес кодтаудың сандық көрсеткіштері.

5. Префиксті код тізбегінің кері кодтау принциптері.

6. Кері кодтағанда қате тректерінің пайда болу себептері.

Әдебиеттер тізімі

Лекция 1. Информация. Характеристики дискретных сообщений.
Лекция 2. Применение эффективного (статистического) кодирования для сжатия данных. Алгоритмы сжатия без потерь: Хаффмана.
Передача дискретных сообщений: Учебник для вузов/ В.П. Шувалов, Н.В. Захарченко, В.О. Шварцман и др.; под. ред. В.П. Шувалова. -М.: Радио и связь,-1990.- 464с.
Флястер И.И. Эффективное кодирование на примере кода Хаффмена //Методические указания по выполнению лабораторных работ.- М.: МТУСИ, 1991 г.
Кузьмин С.В. Прикладная теория информации: Электронное пособие, 2001

№ 3 зертханалық жұмыс.

«Сызықты түзетуші кодтар. Хэмминг коды»

Жұмыстың мақсаты: Түзетуші кодтардың жұмыс алгоритмін оқып

үйрену. Гаусс әдісі мен Хэмминг кодын оқып үйрену.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Жұмыс екі бөлімнен тұрады.

Зертханалық жұмыс ЭЕМ және зертханалық тақта көмегімен орындалады.

Бірінші бөлімде студент Гаусс әдісінің алгоритмімен танысады. Программа есептеу процесі мен нәтижесін көрсетеді (матрица түрінде және символдық түрде).

Жұмыстың екінші бөлімінде студентке зертханалық тақта көмегімен Хэмминг (7.4.) кодымен ақпаратты кодтау ұсынылады. Тақтадан тарату және өзіміз енгізген қатенің түзетілу процесін көруге болады. Тағы да студентке LabView программасы көмегімен, виртуалды Хэмминг кодер/декодері көмегімен кодтау ұсынылады. Хэмминг коды LabView программасында Modulation Toolkit және ВП Hamming Encoder және ВП Hamming Decoder көмегімен іске асырылады.

Екі бөлім де студенттің жеке тапсырмасының дұрыс орындалуын қадағалауды қажет етеді.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың тақырыбы мен мақсаты.

2. Түзетуші кодтаудан қысқаша теория.

3. Гаусс әдісінің алгоритмі.

4. Хэмминг кодын тұргызу.

5. Жеке тапсырманы орындау нәтижелері.

6. Жұмысқа қорытынды.

7. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Кодтың түзеткіш қасиетіне анықтама.

2. Кодтық аралық қалай анықталады.

3. Гаусс әдісі үшін қорғаныш символдарының ақпараттық символдармен өрнектелуі.

4. Хэмминг коды үшін туындылағыш матрицаның құрылу ережесін көрсетіңіз.

5. Қатенің синдромы ұғымы.

6. Хэмминг кодын кері кодтау принципі.

Әдебиеттер тізімі

Лекция 5. Основные принципы обнаружения и исправления ошибки. Кодовое расстояние и корректирующая способность кода. Коды Хэмминга.
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
LabView для всех / Дж.Трэвис, Дж.Кринг – М.: LVR Пресс, 2008 – 880с.
Передача дискретных сообщений: Учебник для вузов/ В.П. Шувалов, Н.В. Захарченко, В.О. Шварцман и др.; под. ред. В.П. Шувалова. -М.: Радио и связь,-1990.- 464с.
Кузьмин С.В. Прикладная теория информации: Электронное пособие, 2001

№ 4 зертханалық жұмыс

«Циклдық кодтардың кодтау және кері кодтау құрылғыларын құрастыру»

Жұмыстың мақсаты: Циклдық кодтар құрылғыларының құрастырылуы және жұмысы. Тексергіш кодты құрастыру процесін оқып үйрену.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Циклдық кодты зерттеу зертханалық жұмысы ДК базасында іске асырылған және екі бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлімде LabView пакеті көмегімен циклдық код кодері/декодері негізінде қателерден қорғау құрылғысы іске асырылады. Студентке виртуалды құрылғыларды және Modulation Toolkit құрылғыларын пайдаланып БЧХ кодының жұмыс принципін зерттеу ұысынылады. БЧХ коды ВП BCH Encoder көмегімен алынады және ВП BCH Decoder көмегімен кері кодталады.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың тақырыбы мен мақсаты.

2. Циклды кодтаудан қысқаша теория.

3. Жеке тапсырма бойынша кодер және декодер сұлбалары.

4. Тексеруші кодқа есептеу және тәжірибе әдістері арқылы анықтама.

5. Жұмысқа қорытынды.

6. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары.

1. Циклдық кодтарды құрастыру принциптері.

2. Келтірілмейтін примитивті көпмүше дегеніміз не.

3. Бейнелеуші полиномды таңдау қалай жүргізіледі.

4. Қателерді түзету қалай жүргізіледі.

5. Қандай қателер анықталмайды және неге.

6. Циклдық код қандай ерекшеліктерге ие.

Әдебиеттер тізімі

Лекция 7. Порождающая и проверочная матрица. Циклические коды. Декодирование циклических кодов.
LabView для всех / Дж.Трэвис, Дж.Кринг – М.: LVR Пресс, 2008 – 880с.
Передача дискретных сообщений: Учебник для вузов/ В.П. Шувалов, Н.В. Захарченко, В.О. Шварцман и др.; под. ред. В.П. Шувалова. -М.: Радио и связь,-1990.- 464с.
Макаров А.А., Прибылов В.П. Помехоустойчивое кодирование: Монография/СибГУТИ - Новосибирск, 2005

№ 5 зертханалық жұмыс

«Бумалық кодтарды зерттеу»

Жұмыстың мақсат: Бумалық кодтардың жұмыс принципі. Витерби алгоритмі көмегімен кері кодтау процесін зерттеу.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Нағыз жұмыс жұмыс LabView көмегімен ЭЕМ – да бумалық кодтың жұмысын суреттеу арқылы орындалады. Студент Витерби алгоритмі бойынша кері кодтау принципін қарастыруы керек.

LabView программасында Modulation Toolkit – ті қолдана оырып, бумалық кодтар ВП Convolutional Encoder арқылы алынады және ВП Convolutional Decoder арқылы кері кодталады.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың тақырыбы мен мақсаты.

2. Бумалық кодтаудан қысқаша теория.

3. Жеке тапсырма бойынша кодер және декодер сұлбалары.

4. Витерби алгоритмінің торлы диаграммасын тұрғызу.

5. Жұмысқа қорытынды.

6. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Жүйенің жағдайына анықтама беріңіз.

2. Соңғы автомат дегеніміз не.

3. Шешім қабылдаудың жұмсақ сұлбасы дегеніміз не.

4. Витербидің жұмсақ және қатты кері кодтауларын салыстырыңыз

Әдебиеттер тізімі

Лекция 8. Сверточные коды. Декодирование сверточных кодов. Алгоритм декодирования Витерби.
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Макаров А.А., Прибылов В.П. Помехоустойчивое кодирование: Монография/СибГУТИ - Новосибирск, 2005
LabView для всех / Дж.Трэвис, Дж.Кринг – М.: LVR Пресс, 2008 – 880с.
Купинов Ю.П. и др. Основы передачи дискретных сообщений -М.: Радио и связь, 1992.

№ 6 зертханалық жұмыс

«Сәйкес спектрде қайта кодтау принциптерін оқып үйрену»

Жұмыстың мақсаты: Қайта кодтауды сигнал көзі параметрлерінің байланыс арнасы параметрімен сәйкестендіру тәсілі сияқты оқып үйрену.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Бұл жұмыс NI Elvis II жұмыс станциясы, Emona DATEx Telecoms-Trainer платасы және LabView виртуалды құралғылар көмегімен орындалады. Студенке биполярлы кодты (NRZ) зерттеу сұлбасын және полярлықты кезектеу коды (AMI) зерттеу сұлбасын жинау ұсынылады. Бөгелулердің әр түрлі деңгейлерінде салыстыруларды жүргізу.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың тақырыбы мен мақсаты.

2. Қайта кодтаудан тезистер келтіру.

3. Кодтарды зерттеу сұлбалары.

4. Зерттеу нәтижелерінің кестесі.

5. Жұмысқа қорытынды.

6. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

Бақылау сұрақтары:

1. Қайта кодтау дегеніміз не.

2. Биполярлы код пен полярлықты кезектеу кодыынан салыстырулар келтіріңіз.

Әдебиеттер тізімі

Лекция 8. Согласование спектра. Устройство преобразования сигнала. Перекодирование. Алгоритмы цифрового кодирования: алфавитные коды, простейшие коды линейного сигнала (фазовое кодирование, манчестерское кодирование).
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
LabView для всех / Дж.Трэвис, Дж.Кринг – М.: LVR Пресс, 2008 – 880с.
Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Купинов Ю.П. и др. Основы передачи дискретных сообщений -М.: Радио и связь, 1992.

№ 7 зертханалық жұмыс

«Амплитудалы, жиілікті және фазалық модуляцияны Multisim және LabVIEW көмегімен зерттеу»

Жұмыстың мақсаты: Модуляция түрлерін сигнал көзі параметрінің байланыс арнасы параметрімен сәйкестендіру арқылы оқып үйрену. Тасушы сигналды пайдаланып спектрді түрлендіру әдістерін зерттеу. Амплитудалы, жиілікті және фазалы модуляцияның жұмыс принципін және сипаттамаларын зерттеу.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Бұл жұмыс екі бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлім Multisim и LabView виртуалды моделдеу ортасында орындалады. Multisim – дегі схемотехникалық моделдеу көмегімен модуляцияның орнатылған спектр анализаторына әсер ету принципін зерттейміз. LabView – де моделдеу модуляцияның тәжіребелік аспектілерін көрсететін виртуалды прибор құрастыруды ұсынады.

Зертханалық жұмыстың екінші бөлімі NI Elvis II жұмыс станциясында, Еmona DATEx Telecoms-Trainer платасында орындалады. Студент амплитудалы, жиілікті және фазалы модуляцияның жұмысын көрсететін сұлбаны қадамдап құрастыруы керек. Берілген сұлба әр түрлі жиіліктегі модуляцияны зерттеугк мүмкіндік береді, периодты және периодсыз сигналдарға әсерін көрсетеді.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың тақырыбы мен мақсаты.

2. модуляциядан қысқаша теория.

3. модуляцияны зерттеу сұлбалары.

4. Құрастырылған виртуалды құрылғылардың скриншоты.

5. Зерттеу қорытындыларының кестесі.

6. Жұмысқа қорытынды.

7. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Амплитудалы модуляцияның тереңдігі дегеніміз не

2. Неге жиілікті және фазалы модуляцияны бұрыштық деп атайды.

3. Қайта модуляция дегеніміз не.

4. «Детектирлеу» ұғымына түсінік беріңіз.

5. Когерентті және когерентсіз демодуляция процестерінің айырмашылығын айтыңыз.

Әдебиеттер тізімі

Лекция 10. Методы цифровой модуляции.
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
LabView для всех / Дж.Трэвис, Дж.Кринг – М.: LVR Пресс, 2008 – 880с.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.
Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.

№ 8 зертханалық жұмыс

«LabVIEW көмегімен квадратуралы амплитудалы және салыстырмалы фазалық модуляцияны зерттеу»

Жұмыстың мақсаты: Манипуляция түрлерін сигнал көзі параметрінің байланыс арнасы параметрімен сәйкестендіру арқылы оқып үйрену. КАМ және СФМ сипаттамалары мен әсер ету принциптерін суреттеу.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Бұл жұмыс екі бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлім LabView программалау графикалық ортасында виртуалды моделдеуді қолданып орындалады. LabView – да құрастырылған КАМ және СФМ «жұмыс» моделдерін қолданып, ақ гаусс шуында тасушы сигналды қалпына келтіру орындалады.

Зертханалық жұмыстың екінші бөлімі NI Elvis II жұмыс станциясында, Еmona DATEx Telecoms-Trainer платасында орындалады. Студент КАМ және СФМ қолданатын жүйелер сұлбасын қадамдап құрастыруы керек, манипуляцияның сипаттамалары мен әсер ету принциптерін үйрену керек.

Есептің мазмұны.

1. Жұмыстың тақырыбы мен мақсаты.

2. Манипуляциядан қысқаша теория.

3. КАМ және СФМ LabView-моделдерінің скриншоты.

4. Зерттеу қорытындыларының кестесі.

5. Жұмысқа қорытынды.

6. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. «Манипуляция» ұғымына анықтама беріңіз.

2. «Наложениемен модуляция әдісі» деген не

3. Неге еілік және төрттік СФМ – да биттік қателер ықтималдығы бірдей.

4. Треллис – модуляция деген не.

Әдебиеттер тізімі

Лекция 10. Многопозиционная модуляция: пФМ, квадратурная амплитудная модуляция (КАМ) и амплитудно - фазовая модуляция (АФМ).
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
LabView для всех / Дж.Трэвис, Дж.Кринг – М.: LVR Пресс, 2008 – 880с.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999
Шелухин О.И., Лукьянцев Н.Ф. Цифровая обработка и передача речи. М.: Радио и связь, 2000.

№ 9 зертханалық жұмыс

«Арна еніне әсер етуші факторларды LabVIEW көмегімен

зерттеу»

Жұмыстың мақсаты: Арнаның ені мен символдарды тарату жылдамдығын таңдағанда біріккен байланысын және компомистерін зерттеу. Фильтрацияның арна еніне әсерін зерттеу. Символаралық интерференцияны азайту мүмкіндіктері.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Бұл жұмыс LabView программалау графикалық ортасында виртуалды моделдеуді қолданып орындалады. КАМ сұлбасы арқылы кездейсоқ биттер пакетін, (БПФ) спектрлік анализін студенттің құрастырған виртуалды құралдарын пайдаланып символдарды тарату жылдамдығына және жолақ арнасының анализі жүргізіледі.

Түзуші және жолақтық фильтрді және көрші арналардың интерференциясының базалық принциптерін зерттегенде студент LabView виртуалды құралдарын жинауы керек.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың тақырыбы мен мақсаты.

2. Модуляцияны және кодтауды қолданғанда компромистен тезистер.

3. LabView виртуалды құралғыларының скриншоттары.

4. Зерттеу қорытындыларынан алынған скриншот.

5. Жұмысқа қорытынды.

6. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. «Жүйелік компромис» ұғымына анықтама беріңіз.

2. Найквист бойынша жиілік жолағы ені ұғымына анқтама беріңіз.

3. Шеннонның арнаның өткізу қабілеттілігі теоремасын айтыңыз.

4. Қабылдағыш кірісіндегі шуыл мен интерференцияның екі негізгі көзін айтып беріңіз.

Әдебиеттер тізімі

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
LabView для всех / Дж.Трэвис, Дж.Кринг – М.: LVR Пресс, 2008 – 880с.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.
Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.

№ 10 зертханалық жұмыс

« Ақпараттарды тарату жүйелеріндегі элемент бойынша синхронизация құралғыларын оқып үйрену»

Жұмыстың мақсаты: Элемент бойынша синхронизация құралғыларының қойғыш генератор жиілігіне әсерін зерттеу. Синхронизация құралғыларының негізгі сипаттамаларын есептеу методикасымен танысу. Синхронизация құралғыларының сипаттамаларын тәжірибелік зерттеу тәсілдерін меңгеру.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Бұл зертханалық жұмыс ақпараттарды тарату жүйелеріндегі элемент бойынша синхронизация құрылғыларын зерттеуге арналған макет эмулятор – программасын ұсынады.

Эмулятор батырмасын қолданып, студент құрылғыны автоматты синхронизация режимде де, қолмен басқару режимінде де басқара алады.

Студент синхронизацияның керекті параметрлеріне есептеулер жүргізуі керек, эмулятор ұяшығына енгізілген септеу коэффициенттері арқылы процесті қадағалауы керек.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың тақырыба мен мақсаты.

2. Синхронизациядан тезистер.

3. Қойғыш генератор жиілігіне әсерлі синхронизация құралғыларының құрылымдық сұлбасын келтіру.

4. Құрылғы жұмысы кернеуінің осциллограммсын келтіру.

5. Орындалған жеке тапсырманың нәтижесі.

6. Жұмысқа қорытынды.

7. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Цифрлы байланыс жүйелеріндегі синхронизация маңыздылығы қандай.

2. Ақпаратты қолданып және ақпаратты қолданбай синхронизациялаудың артықшылықтары мен кемшіліктерін келтіріңіз.

Әдебиеттер тізімі

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Аджемов А.С. и др. Многоканальная электросвязь и каналообразующая телеграфная аппаратура. - М.: Радио и связь, 1981.

№ 11 зертханалық жұмыс

«ДХТ жүйелеріндегі коммутация әдістері»

Жұмыстың мақсаты: Дискретті хабарламаларды тарату жүйелеріндегі қолданылатын коммутация принциптерімен танысу.

Зертханалық жұмыс сипаттамасы.

Бұл лабораториялық жұмыс коммутация принциптерінің теориялық және практикалық негіздерімен танысуға арнылған бақылаушы – оқытушы программаны ұсынады.

Программада коммутация әдістерінің көрсетіледі.

Керекті есептеулерді жүргізген студент өзінің нәтижелерін программа нәтижелерімен салыстыруы керек. Бастапқы мәндерді енгізіп коммутация әдістерінің әр түрлі графиктердің тұрғызылуын бақылауы керек.

Есептің мазмұны

1. Жұмыстың тақырыбы мен мақсаты.

2. Коммутация әдістерінен тезистер.

3. Жеке алдын – ала есептеулер нәтижелері.

4. Зертханалық жұмысты орындау нәтижелері.

5. Жұмысқа қорытынды.

6. Бақылау сұрақтарына жауаптар.

Бақылау сұрақтары:

1. Қызметтік және ақпараттық пакеттер құрылымы.

2. КК, КС және КП әдістеріне критерий бойынша салыстырмалы анализ.

3. КК, КС, КП жеткізу уақыттары.

4. Қазіргі желілерде коммутация әдістерінің қолданылуы.

5. Оптикалық желілірдегі коммутациядар.

Әдебиеттер тізімі

Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Телекоммуникационные системы и сети: Учебное пособие. В 3-х томах. Том 1 – Современные технологии/ под ред. Шувалова В.П. – М.Телеком: 2005 – 647с.:ил.
Цифровая связь. - М., Санк-П, Киев: Изд. дом «Вильяме», 2003.

5 Студенттің оқытушымен өзіндік жұмысы сабақтары

СОӨЖ сабақтары келесі түрде өтеді:

- жеке тапсырманың орындалуына негізделген сұралым

- реферат докладымен тренинг.

Есепке және рефератқа қойылатын шарттар 6-кестеге байланысты анықталады. Есептерді шешуге тәжірибелік сабақтар көмектеседі.

Апта 1.

№ 1 – 2 сабақ. «Бірінші бақылау»

ОРЭТ, ТЭС, ТБС курстарынан билет бойынша төрт сұрақты ашық тест.

Жалпы база 60 сұрақтан тұрады:

1. Қандай сигнал периодты деп аталады. Қарапайым мысал.

2. Қандай сигнал периодсыз деп аталады.

3. Периодты сигнал спектрі.

4. Амплитуда спектрі. Сурет.

5. Фаза спектрі. Сурет.

6. Жиілік спектрі. Сурет.

7. Периодсыз сигнал спектрі.

8. Периодты синал спектрінің периодсыз сигнал спектрінен айырмашылығы.

9. МСЭ қабылдаған жиілік диапазоны эффективті сөйлесім спектрі рентінде.

10. Қандай жиілік диапазоны телеграфтық сигнал спектрінде жатады.

11. Қандай жиілік диапазоны телевизиялық сигнал спектрінде жатады.

12. Ортажылдамдықты ақпаратты тарату жүйелерінде 2400 Бод жылдамдықта спектр ені нешеге тең.

13. Импульс ұзақтығы 1 секунд болғанда телеграфтау өлшем бірлігі нешеге тең.

14. Телефон арнадағы тоналды жиілік ені неге тең.

15. Модуляция деп қандай процес аталады.

16. Амплитудалық модуляция принципі неде. Суретте көрсетіңіз.

17. Фазалық модуляцияның принципі неде. Суретте көрсетіңіз.

18. Жиілікті модуляцияның принципі неде. Суретте көрсетіңіз.

19. Амплитудалы – импульсті модуляция принципі неде. Суретте көрсетіңіз.

20. Ендік – импульсті модуляция принципі неде. Суретте көрсетіңіз.

21. Қабылданған сигнал демодуляциясы ненің көмегімен жүзеге асырылады.

22. Үздіксіз модуляция импульстіден қалай ажыратылады.

23. Цифрлы сигнал деген не.

24. 1 байт нешеге тең.

25. Бит дегеніміз не.

26. Цифрлы сигналды тарату жылдамдығының өлшем бірлігі.

27. Қандай процесс дискреттеу деп аталады.

28. Дискреттеу интервалы дегеніміз не.

29. Жиілікті дискреттеу деген не.

30. Котельников теоремасы.

31. Қандай процесс кванттау деп аталады.

32. Кванттау шуы деп нені айтады.

33. Қандай операция көмегімен аналогты сигналдан цифрлы сигнал алынады.

34. Импульсті – кодты модуляция деген не.

35. РСМ аббревиатурасы нені білдіреді.

36. АЦТ – ны қолданатын тарату жүйелері қалай аталады.

37. Цифрлы сигналдан аналогты сигналды қалай алады.

38. Арналарды жиілікті бөлу принципі неде.

39. АЖБ тарату жүйелерінде фильтрды не үшін қолданады.

40. Арналарды уақыттық бөлу принципі неде.

41. Арналарды кодтық бөлу принципі неде.

42. Дискретті хабарламаларды тарату цифрлы жүйесін келтіріңіз.

43. Сөйлесімді хабарламаларды тарату цифрлы жүйесін келтіріңіз.

44. Негізгі цифрлы арнаның жылдамдығы неге тең.

45. «Ақпарат» терминіне анықтама беріңіз.

46. «Хабарлама» терминіне анықтама беріңіз.

47. GSM жылжымалы байланыс стандарты арналарды бөлудің қай принципіне жұмыс жасайды.

48. CDMA жылжымалы байланыс стандарты арналарды бөлудің қай принципіне жұмыс жасайды.

49. AMPS жылжымалы байланыс стандарты арналарды бөлудің қай принципіне жұмыс жасайды.

50. Факстық аппараттың жұмыс принципі.

51. Электрбайланыс жүйелерін айтыңыз.

52. Хабарламаны тарату құрылғысының құрылымы қандай. Сызып көрсетіңіз.

53. SDH аббревиатурасы нені білдіреді.

54. PDH аббревиатурасы нені білдіреді.

55. Телефондық арна жолағы үшін ақпаратты тарату жылдамдығын табыңыз. C=∆F∙log₂(1+P_S/P_N) Шеннон теоремасы, белгілі сигнал/шуыл қатынасы 30 дБ.

56. Телевизиялық арна жолағы үшін ақпаратты тарату жылдамдығын табыңыз. C=∆F∙log₂(1+P_S/P_N) Шеннон теоремасы, белгілі сигнал/шуыл қатынасы 150 дБ.

57. Телефондық арна жолағы үшін ақпаратты тарату жылдамдығын табыңыз. C=∆F∙log₂(1+P_S/P_N) Шеннон теоремасы, белгілі сигнал/шуыл қатынасы 20 дБ.

58. Телеграфтық арна жолағы үшін ақпаратты тарату жылдамдығын табыңыз. C=∆F∙log₂(1+P_S/P_N) Шеннон теоремасы, белгілі сигнал/шуыл қатынасы 10 дБ.

59. 2400 Бод жфлдамдықты телеграфтық арна жолағы үшін ақпаратты тарату жылдамдығын табыңыз. C=∆F∙log₂(1+P_S/P_N) Шеннон теоремасы, белгілі сигнал/шуыл қатынасы 30 дБ.

60. 2400 Бод жфлдамдықты телеграфтық арна жолағы үшін ақпаратты тарату жылдамдығын табыңыз. C=∆F∙log₂(1+P_S/P_N) Шеннон теоремасы, белгілі сигнал/шуыл қатынасы 20 дБ.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Телекоммуникационные системы и сети: Учебное пособие. В 3-х томах. Том 1 – Современные технологии/ под ред. Шувалова В.П. – М.Телеком: 2005 – 647с.:ил.
Телекоммуникационные системы и сети: Учебное пособие. В 3-х томах. Том 2 – Радиотехника, телевидение/ под ред. Шувалова В.П. – М.Телеком: 2005 – 534с.:ил.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.

Апта 2.

№ 3 – 4 сабақ. «Сигналдар классификациясы. Байланыс арналары»

3-5 тақырыптың өздік жұмыстар материалдарына тексерулер (7-кесте)

СМК – ға сәйкес реферат дайындау. Негізгі бөлімнің минималды көлемі 2 бет.

Рефераттардың тақырыптары:

Сигналдың спектрлік құраушылары. Фурье қатарына жіктеу.

Изохронды және анизохронды сигналдар.
Таратудың жылдамдығы мен ықтималдығы.
Симметриялы және симметриялы емес дискретті арна.
Жадты және жадсыз дискретті арна.
Өшірумен және өшірусіз дискретті арна.
Марков моделі.
Гильберт моделі.
Гаусстық шуылдағы цифрлы сигналдың қателер ықтималдығын бағалау.
НКС бойынша таратудағы сигнал формасының өзгерісі.
байланыс арнасындағы бөгелістер.
Ортақ корреляция.
Сигнал/шуыл қатынасы.
Энегетикалық және қуаттық сигналдар.
Ақ шуыл.
Гаусстық шуыл.
Кездейсоқ және периодты сигнал автокорреляциясы.
Сызықтық емес жүйелермен синалды идеалды тарату.
Идеалды фильтр.
Дискретті сигнал спектрі.
Сигналды және спектрді жіктеу.
Сигналдарды бумалау.
Детерминді сигналдар.
Сигналдың спектрлік тығыздығы.
Перемежитель и деперемежитель

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999
Купинов Ю.П. и др. Основы передачи дискретных сообщений -М.: Радио и связь, 1992.
Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.

Апта 3.

№ 5 – 6 сабақ. «Сигнал және спектр. Дискретті арналар»

Дәрістік және тәжірибелік сабақтарға негізделіп, СОӨЖ тақырыбына жеке есептер шығару. 1 – 5 тақырыптардың өздік жұмыстары материалдарына тексеріс.

Есептер:

№1 есеп.

Температура көрсеткіші t=1 мин дискретті уақыт аралығынан кейін 16°... ... 36° мәндерін көрсетеді.  квантау қателігі 0,5° модулінен аспауы үшін температура шкаласын қанша деңгеймен К көрсетуге болады. Әрбір хабарлама ұзындығы T=4 мин болса, қанша уақыт бойынша дискретті және деңгей бойынша квантталған хабарлама бере алады.

№ 2 есеп.

Телевизиялық сигнал сыйымдылығының радиотарату сигнал сыйымдылығынан қанша есе үлкендігін анықтау керек. F_ТВ=6,5МГц, және F_PB=12кГц. (Телевизиялық және радиотарату сигналдарының динамикалық диапазонын бірдей деп есептейміз)

№ 3 есеп.

Амплитудалы модуляцияланған U_ам(t)=U_m(1+msint)cos₀t сигналды көлемі V_к=10⁵ арнамен тарату көзделеді. Модуляция тереңдігін m табу керек, егер сигнал жиілігі F_c=100 Гц, ұзақтығы T_c = 10c болса.

№ 4 есеп.

Дискретті екілік хабарлама көзі үш символдан тұратын тізбекті береді A(t₁), А(t₂), A(t₃). Мүмкін болатын көз ықтималдықтары P₁=P(0₁ 0₂ 0₃)=0,1; P₂=P(0₁ 0₂ 0₃)=0,2; P₃=P(1₁ 0₂ 0₃)=0,05; P₄=P(1₁ 1₂ 0₃)=0,15; P₅=P(0₁ 0₂ 1₃)=0,15; P₆=P(0₁ 1₂ 1₃)=0,05; P₇=P(1₁ 0₂ 1₃)=0,2; P₈=P(1₁ 1₂ 1₃)=0,1.

Табу керек: 2-символды хабарламаның пайда болу ықтималдығы P(а_i1а_i2) және P(а_i2а_i3); Шартсыз ықтималдық P(а_i1), P(а_i2), P(а_i3); шартты ықтималдық P(а_i3│а_i1а_i2), P(а_i1а_i2│a_i3), P(а_i2│а_i1), P(а_i3│а_i2).

№ 5 есеп.

Екілік біртекті симметриялы арнамен таратылатын n символдан тұратын тізбектің q символды қате қабылдау ықтималдығын анықтай керек, егер қарапайым символды қате қабылдау ықтималдығы р₀ болса.

№ 6 есеп.

Дискретті арнамен берілген екілік тізбек B[⁸]=11000111, ал қателік векторы E[⁸] = 10101010. Қателік векторы салмағы нешеге тең. Мұндай қателік векторы қандай арнаға сипатты: жадты арнаға(қателерді топтау) немесе жадсыз арнаға.

№ 7 есеп.

Сигнал жолағындағы сигнал – шуыл қатынасын табу керек. Сигнал - A₂ сызығындағы жіңішке жолақты орташа квадраттық мәнді процесс, ал флуктуациялық шуыл өткізгіштің абсолютті температурасында Т электрондардың жылулық қозғалысынан туады.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.

Апта 5

№ 7 – 8 сабақ. «Сөзді кодтау»

5,7,9 тақырыптар бойынша оқыған материалдарға өзіндік жұмыс.

(7 кесте)

СМК шарттарын сақтай отырып реферат дайындау. Негізгі бөлімнің минималды көлемі 4 бет. PowerPoint программасында слайд дайындау.

Реферат тақырыптары:

Кең жолақты жүйелердің жұмыс принципі
Жылжымалы байланыста көпстанциялық қолжеткізілім әдісінің қолданылуы.
Ақпараттарды тарату әдістері (дуплексті, симплексті, жарты дуплексті)
Арнаға қолжеткізілім үшін конкуренция.
Модем жылдамдығы есебі
Модемдер түрлері.
Кванттау шуы.
Адаптивті болжау.
Түрлендіргіш кодтау.
Көпжолақты кодтау.
Факстық тарату үшін Хаффман кодтау.
Сигма дельта модуляция. Біртексіз таратылым.
Синтетикалық (аналитикалық) кодтау
Векторлы кванттау.
Гаусс әдісі
Аддитивті ақпарат заңы, Хартли формуласы
импульсті – кодты модуляция. ИКМ – ды кодер
Сөз шығыны
Компандмрование
Д – ИКМ кодері (дифференциалды ИКМ)
Диапазонға даму Кодтауы.
Вокодерлер. Арналық вокодерлер.
Сызықты болжаумен кодтау.
Стандартты кодтау алгоритміндегі сөз сапасы.
МСЭ кодтау стандарттары.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.
Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.
Передача дискретной информации: Учебник для ВУЗов / Г. А. Емельянов, В. О. Шварцман - М.: Радио и связь, 1982-240 с.
Шелухин О.И., Лукьянцев Н.Ф. Цифровая обработка и передача речи. М.: Радио и связь, 2000.
Лагутенко О.И. Современные модемы.  Эко-Тредз, 2002.
Гаранин М.В., Журавлев, Кунегин С.В. Системы и сети передачи информации.  М.: Радио и связь, 2001.

Апта 5

№ 9 – 10 сабақ

Дәрістік және тәжірибелік сабактарға негізделіп СОӨЖ есептерін шығару.

Есептер:

№ 1 есеп.

Хабарлама көзі А = {а_i} (мұнда i=1, 2, 3, 4) ансамблінен мынадай ықтималдықта Р(а₁)=0,2; Р(а₂) = 0,3; Р(а₃)= 0,4; Р(а₄) =0,1 символдарды таратады. Хабарлама көзінен шыққан символдардағы ақпараттар санын табу керек. Энтропияны және шығынды есептеу керек.

№ 2 есеп.

m симметриялық арнаның өткізгіштік қабілетін анықтау керек.

№ 3 есеп.

Белгілі ықтималдықтар брйынша символдар көзін Хаффман кодымен кодтау. Кодтық ағашты тұрғызу, кодтық комбинацияның орташа ұзындығын табу және оны хабарлама энтропиясымен салыстыру.

№ 4 есеп.

Белгілі ықтималдықтар бойынша Шеннон – Фано кодын тұрғызу. Кодтық комбинацияның орташа ұзындығын табу және оны хабарлама энтропиясымен салыстыру.

№ 5 есеп.

Гаусс байланыс арнасымен f₀±0.5F жолақты s(t) сигнал беріледі, спектрлік қуатты тығыздығы G₀(f)=A exp[-β²(f-f₀)] (β=1,83·10^-3 c, A=48·10^-9 Вт/Гц, F=3,1·10³ Гц). Арнада спектрлік қуатты тығыздығы N₀=10^-9 Вт/Гц ақ шуыл бар.

Арнаны пайдалану уақыты T_к=1 сағат болса, осы арна арқылы берілетін максималды ақпарат көлемін табыңыз.

№ 6 есеп.

Сигналдың орташа қуаты 1мкВт, ал бөгеліс болып қабылдағыш құрылғының 10кГц жолақты жылулық шуылы болса, арнаның өткізгіштік қабілетін табу керек. Қабылдағыш 20⁰С теспературада жұмыс істейді.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999
Гаранин М.В., Журавлев, Кунегин С.В. Системы и сети передачи информации.  М.: Радио и связь, 2001.
Основы кодирования: Учебник для Вузов./М.Вернер. – М.Техносфера, 2004
Передача дискретной информации: Учебник для ВУЗов / Г. А. Емельянов, В. О. Шварцман - М.: Радио и связь, 1982-240 с.

Апта 6

№11 – 12 сабақ. «Хабарлама көзін кодтау үшін МККТТ стандарты»

6 – 8 тақырыптағы өздік жұмысы материалдарынан өткенді қайталау. (7 кесте).

Рефератты СМК шарты бойынша дайындау. Негізгі бөлімнің көлемі 4 беттен кем болмауы керек. PowerPoint программасында 3 слайдтан кем емес слайд дайындау.

Рефераттар тізімі:

Морзе термесі. (Морзе коды)
Бодо коды.
Хабарлама көзі кодтарының негіздері.
Факстық байланыс үшін Хаффмандық кодтау.
МККТТ стандарты.
Хаффманның модификацияланған коды.
ZIP кодтары.
LZ77 сығымдау.
LZW сығымдау.
UNICES сығымдау.
Дыбыстық сығымдау.
Бейнені сығымдау.
JPEG
MPEG стандарты. MPEG стандартының 1,2,3 деңгейлері.
МР3
RAR архиваторы
Вейвлет: бейнені сығымдау үшін түрлендіру.
Бейне түрінде кодтау тәсілдері.
CCIT белгіленген кестесіндегі алгоритм.
Стандарт DIVX
Стандарт XVID
Стандарт WMV. Стандарт WMA
Стандарт PCM
Стандарт AVI
Стандарт GIF

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Ватолин Д.С. Алгоритмы сжатия изображений.  М.: МГУ, 1999.
Лагутенко О.И. Современные модемы.  Эко-Тредз, 2002.
Шелухин О.И., Лукьянцев Н.Ф. Цифровая обработка и передача речи. М.: Радио и связь, 2000.
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.
Прокис Дж. Цифровая связь. - М.: Радио и связь, 2000.
Захарченко И.Б. и др. Основы передачи дискретных сообщений. -М.: Радио и связь, 1990.

Апта 7

№13 – 14 сабақ. «арналық кодтау. Циклдық код»

Дәрістік және тәжірибелік сабақтар материалдарына негізделіп СОӨЖ тақырыбында өздік тапсырмаларды шешу. 11 – 13 өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте).

Есептер:

№1 есеп.

Берілген полиномға p(x)=x⁴+x³+x+1 арналған циклдық код кодерінің құрылымдық сұлбасын құрастырыңыз. Математикалық және кодерден өткізу тәсілімен 10011 ақпараттық тізбегі үшін тексергіш кодтық комбинацияны табу керек. Кодтау тәсілін түсіндіріңіз.

№2 есеп.

Берілген туындылағыш полином үшін p(x)=x⁴+x³+x+1 циклдық кодтың қатені тапқыш декодерінің құрылымдық сұлбасын құрастырыңыз. Келген ақпараттық тізбектің 4 разряды қате. Кодтық комбинациядағы қатені математикалық жолмен және декодерден өткізу арқылы көрсетіңіз. Кері кодтау және қатені табу процесін түсіндіріңіз.

№3 есеп.

Берілген туындылағыш полином үшін p(x)=x⁴+x³+x+1 циклдық кодтың қатені түзеткіш декодерінің құрылымдық сұлбасын құрастырыңыз. Келген ақпараттық тізбектің 5 разряды қате. Кодтық комбинациядағы қатені математикалық жолмен және декодерден өткізу арқылы көрсетіңіз. Қатені түзеті процесін түсіндіріңіз.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Макаров А.А., Прибылов В.П. Помехоустойчивое кодирование: Монография/СибГУТИ - Новосибирск, 2005
Основы кодирования: Учебник для Вузов./М.Вернер. – М.Техносфера, 2004
Питерсон У., Уэлдон Э. Коды, исправляющие ошибки. - М.: Мир, 1976.

Апта 8

№ 15 – 16 сабақ. «Арналық кодтау. Сызықты блоктық кодтар»

11 – 13 тақырыптың өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте)

СМК шарттарын сақтап реферат дайындау. Негізгі бөлімнің минималды көлемі 5 бет. PowerPoint программасында 4 слайд дайындау.

Рефераттар тақырыптары:

Галуа өрісі.
Топты сызықты кодтар.
Мажоритарлы кері кодталатын кодтар.
Блокты кодтар.
Итеративті кодтар.
Каскадты кодтар.
Синдросдық кері кодтау.
Пайда болатын және тексеретін матрица. Хэмминг коды.
Кеңейтілген Хэмминг коды.
БЧХ коды.
Систематикалық циклдық кодтар.
Меггит декодері.
Голей коды.
Турбокодтар.
CRC коды.
Циклдық кодтарды кері кодтау.
Қысқартылған кодтар.
Перемежение.
Көптабалдырықты декодер.
Қозғалмайтын көптабалдырықты декодер.
CIRC кодтауы және кері кодтауы
CD дисктер үшін кодтау.
Кезектеліп кодтау.
GSM – дағы арналық кодтау.
табалдырықты кері кодтау.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Макаров А.А., Прибылов В.П. Помехоустойчивое кодирование: Монография/СибГУТИ - Новосибирск, 2005
Основы кодирования: Учебник для Вузов./М.Вернер. – М.Техносфера, 2004
Питерсон У., Уэлдон Э. Коды, исправляющие ошибки. - М.: Мир, 1976.
Купинов Ю.П. и др. Основы передачи дискретных сообщений -М.: Радио и связь, 1992.
Коржик В.И. и др. Расчет помехоустойчивости систем передачи дискретных сообщений. Справочник, - М.: Радио и связь, 1981

Апта 9

№ 17 – 18 сабақ. «Арналық кодтау. Бумалық код»

Дәрістік және тәжірибелік сабақтар материалдарына негізделіп СОӨЖ тақырыбында өздік тапсырмаларды шешу. 13 – 14 өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте).

Есептер:

№ 1 есеп.

Берілген туындылағыш полином үшін p₁(x)=x²+x+1 және p₂(x)=x+1 бумалағыш кодтың кодері құрылымдық сұлбасын тұрғызыңыз. 111 ақпараттық тізбегін кодтаңыз. Кодтау процесін түсіндіріңіз.

№ 2 есеп.

Алдыңғы есепте алынған тізбекті Витерби алгоритмімен кері кодтаңыз. Кері кодтау процесін түсіндіріңіз.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Макаров А.А., Прибылов В.П. Помехоустойчивое кодирование: Монография/СибГУТИ - Новосибирск, 2005
Основы кодирования: Учебник для Вузов./М.Вернер. – М.Техносфера, 2004
Питерсон У., Уэлдон Э. Коды, исправляющие ошибки. - М.: Мир, 1976.
Коржик В.И. и др. Расчет помехоустойчивости систем передачи дискретных сообщений. Справочник, - М.: Радио и связь, 1981

Апта 10.

№ 19 – 20 сабақтар. «Арналық кодтау. Рид – Соломон коды, кезектелу коды»

11 – 14 тақырыптың өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте)

Рефераттар тақырыптары:

Витерби кері кодтау алгоритмі.
Араластыруды қолданып қатені азайту.
Рид – Соломон коды.
Кері кодтау тізбекті алгоритмі.
Кері кодтау каскадты сұлбалары.
CDMA – дағы арналық кодтау.
Аз ара қашықтықпен кері кодтау.
Файер коды.
Бумалық кодтарды табалдырықты кері кодтау.
Өздік ортогональды кодтар.
Рид Малер коды.
Хеширлеу.
MD5 алгоритмі
SHA-2 алгоритмі.
GSM – дағы бумалық кодтау.
Спутниктік байланыстағы бумалық кодтау.
Берлекэмпа- Препарата- Месси коды
Уолша коды
Ивадаре коды
Қателер пакетін және кездейсоқ қателерді түзететін кодтар.
Табалдырықты кері кодтаудың итерационды алгоритмі.
Теориялық – графты кодтар.
Аз тығыздықты кодтар.
Адамер матрицасы көмегімен алынатын кодтар.
Аз жылдамдықты кодтар.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Макаров А.А., Прибылов В.П. Помехоустойчивое кодирование: Монография/СибГУТИ - Новосибирск, 2005
Основы кодирования: Учебник для Вузов./М.Вернер. – М.Техносфера, 2004
Питерсон У., Уэлдон Э. Коды, исправляющие ошибки. - М.: Мир, 1976.
Купинов Ю.П. и др. Основы передачи дискретных сообщений -М.: Радио и связь, 1992.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.

Апта 11

№ 21 – 22 сабақ. «Цифрлы кодтау алгоритмі.Жолақтық модуляция және демодуляция»

15 – 22 тақырыптың өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте)

СМК шарттарын сақтап реферат дайындау. Негізгі бөлімнің минималды көлемі 7 бет. PowerPoint программасында 5 слайд дайындау.

Рефераттар тақырыптары:

Ақпараттарды скрембілеу.
NRZ коды. Деңгейлерді түрлендіру.
Биполярлы кодтау. АМI коды.
N нолді ауыстырғыш биполярлы код.
Жұптық – селективті үштік код.
2B1Q коды
N-hash
Жиі жауап беру тәсілімен сигналдарды тарату.
Абсолютті екіфазалы код.
Найквист бойынша өткізу жолағының минималды ені.
Кодтаусыз шектелетін жүйелер.
Кодтаумен шектелетін жүйелер.
Минималды ығысумен манипуляция.
Шекті жолақты арнадағы модуляция.
Шекті жолақты арнадағы кодтау.
Торлы кодтаумен модуляция.
Тасушыны азайтумен амплитудалы – фазалы модуляция.
Жиі жауап берумен квадратуралы амплитудалы модуляция.
Бірнеше тасушымен модуляция.
М-жүйелердегі қателер ықтималдығы.
Фильтрды цифрлық келістіру.
MPSK сигналдарды когерентті детектірлеу.
FSK сигналдарды когерентсіз детектірлеу.
модуляторды квадратуралы жүзеге асыру.
Сигналдарды М-дік тарату.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.
Шелухин О.И., Лукьянцев Н.Ф. Цифровая обработка и передача речи. М.: Радио и связь, 2000.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999

Апта 12

№ 23 – 24 сабақ. «Спектрді келістіру. Қайта кодтау. Жиілік жолағын эффективті пайдаланып модуляциялау»

Дәрістік және тәжірибелік сабақтар материалдарына негізделіп СОӨЖ тақырыбында өздік тапсырмаларды шешу. 17 – 24 өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте).

Есептер:

№ 1 есеп.

ФМ – АМ жүйесіндегі сигнал теңдеуін жазыңыз. Сигналдың жиілік жолағы енін анықтаңыз, егер f₁ = 100 кГц, F_макс = 4 кГц, ал ФМ индексі

β₁ = 15 болса.

№ 2 есеп.

Тасушы сигнал тікбұрышты импульстер τ = 1мкс тізбегінен түзілген, ал спектр ені (Sin τfπ)/ τfπ функциясының бірінші үш жапырағымен анықталатын болса, импулсьті модуляция кезінде сигналды тарату үшін қажет жиілік жолағын анықтаңыз.

№ 3 есеп.

Қабылдағыш b₁ символына шешім қабылдайды, егер z(t) тізбегі U₀ табалдырығынан үлкен болса, кері жағдайда b₂ символына шешім қабылдайды. Қабылдағыштың U₀ табалдырығын анықтаңыз, егер таратылатын сигнал b₁ және b₂ болса, олардың ықтималдықтары Р(b₁) және Р(b₂). Сәйкесінше арналық сигналдары s₁ = a және s₂ = -а. Арнада стационарлы σ²дисперсиялы гаусстық шуыл бар.

№ 4 есеп.

Берілген екілік тізбекте 1011 сәйкестірілген сигналдағы фильтрдың сигнал – шуыл қатынасы қандай ұтымдылық береді.

№ 5 есеп.

КАМ – да сигналдың 4 фазалық градациясы қолданылады. Екі тәуелсіз байланыс арнасын құрады, синфазалы және квадратуралы, олардың әрқайсысында сигналдың L амплитудалық мәні қолданылады. (L/2 оң өріс және L/2 теріс өріс), қорытынды M=L². L=2 болғанда ФМ-4 аламыз. Тональды жиілік арнасында тарату жылдамдығын анықтау керек.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ./ Под ред. А.Н.Берлина, Ю.Н.Ченышева.- М.:Эко-Трендз, 2004. – 640с.: илл.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М:Радио и связь, 1999

Апта 13

№ 25 – 26 сабақ. «Синхронизация. Адаптивті жүйелер»

25 – 28 тақырыптың өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте)

Рефераттар тақырыптары:

Жиілікті синхронизация
Фазалық синхронизация
Символдық синхронизация
Фазаны үзбеу модуляциясындағы синхронизация
Кадрлық синхронизация
Желілік синхронизация
Кернеумен басқарылатын генератор тұрақсыздығы себептері.
Сымбатты жад
Сырғанау синхронизациясындағы дәлсіздік.
Асинхронды мультиплексірлеу.
Цифрлы жүйелердегі синхронизация принциптері.
Шешуші кері байланыс көмегімен эквилизация
Адаптивті фильтрмен эхо – компенсация
ISDN абоненттік желісі
xDSL технологиясы.
Ерте анықталған өшу коэффициентті адаптивті жүйе.
Кері байланыс жүйесі үшін күй теңдеулері.
АТС – ті басқару адаптивті жүйелері.
Кері байланысты жүйелер классификациясы.
Қалдырушы жүйедегі кодты таңдау.
Дискретті арнадағы қалдырушы жүйелер.
Үздіксіз арнадағы қалдырушы жүйелер.
Кері арна арқылы тексергіш символдарды тарату жүйелері.
Кері тексергіш және қайталағыш жүйелері.
кодтаудың және кері кодтаудың адаптивті тәсілдері.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Телекоммуникационные системы и сети: Учебное пособие. В 3-х томах. Том 1 – Современные технологии/ под ред. Шувалова В.П. – М.Телеком: 2005 – 647с. :ил.
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М: Радио и связь, 1999
Теория передачи дискретных сообщений. / Финк Л. М. – М: Советское радио,1970 - 731с.

Апта 14

№ 27 – 28 сабақ. «Элемент бойынша синхронизация. ШКБ жүйелері»

Дәрістік және тәжірибелік сабақтар материалдарына негізделіп СОӨЖ тақырыбында өздік тапсырмаларды шешу. 25 – 28 өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте).

Есептер:

№ 1 есеп.

Синхронизация және таратқыш құрылғы генераторының тұрақсыздық коэффициенті k=10^-6. Қабылдағыштың түзетуші мүмкіндігі μ=40%. Бұрыштық бөгеліс жоқ. Қабылдағыштың жақсы жұмыс уақытының синхронизация құрылғысының фазалық детекторының істен шыққаннан кейінгі таратк жылдамдығына тәуелді уақыттық диаграмма тұрғызыңыз. Егер жылдамдық B= 9600 Бод болса, фазалық детектор істен шыққаннан соң бір минут өткенде қателер пайда болама.

№ 2 есеп.

Қойғыш генератор жиілігіне әсерсіз синхронизация құрылғысы ақпараттарды тарату жүйесінде қолданылады. Модуляция жылдамдығы B=1000. Коррекция қадамы δ_k=0,01 аз болмауы керек. Генератор жиілігін анықтау керек және әрбір ұяшықтың бөліну коэффициенті екіге тең болса, жиілікті бөлгіштің ұяшықтар санын анықтау керек.

№ 3 есеп.

Қойғыш генератор жиілігіне әсерсіз синхронизация құрылғысының параметрін келесі сипаттамалармен анықтау керек: синхронизация уақыты 1с.; синфазаны қолдау уақыты 10 с.; τ₀ бірлік интервалда синхронизация қателігі 10%, қабылдағыштың түзету мүмкіндігі μ=45%, генератор тұрақсыздығы коэффициенті k=10^-6. Тарату жылдамдығы B=600Бод.

№ 4 есеп.

Қойғыш генератор жиілігіне әсерсіз синхронизация құрылғысы ε=2.5% синхронизация қателігін қамтамасыз етеді. Шеткі бөгелулер орташа мәні σ=10%τ₀, қабылдағыштың түзету мүмкіндігі μ=45%, генератор тұрақсыздығы коэффициенті k=10^-6. Тарату жылдамдығы B=600Бод.

№ 5 есеп.

Тұрақсыздығы коэффициенті k=10^-6 тең қойғыш генератор жиілігіне әсерсіз синхронизация құрылғысытарату жүйесінже қолданылады. Бөлгіштің бөлу коэффициенті m=10, реверсивті есептегіш сыйымдылығы S=10. Белгілі моменттер ығысуы нолдік математикалық күтілім заңына бағынған және ортакыадраттық жаңылысу σ_кр.и.=15%. Элементтерді тіркеу кезіндегі қателіктер ықтималдығын тізімсіз және тізімді стробирлеу әдісімен есептеу.

Қабылдаудың түзету мүмкіндігі 50%.

№ 6 есеп.

Телеграфтау жылдамдығы В=1000 Бод. t₁=1 мин., t₂=8 мин байланыс үзілісінде стробты импульс қандай мәнге ығысады. Генератор тұрақсыздығы коэффициенті k=2× 10^-5 .

№ 7 есеп.

ШКБ – КЖ жүйесінің уақыттық диаграммсын тұрғызу. Арнаға 1,2,3,4,5,6 кодтық комбинациясы беріледі. 2-кодтық комбинация өзгерген. 3-кодтық комбинация ИаЖоқ (сигналдың анықталумен өзгерісі.)

№ 8 есеп.

ШКБ – КЖ жүйесінде ақпаратты тарату жылдамдығын есептеу. Арнадағы қателер тәуелсіз P_ош=10^-3. Блоктар ұзындығына R(R₁,R₂,R₃) тәуелді график тұрғызу. Блоктың оптималды ұзындығын табу. Күту уақыты t_ош=0,6t_бл (k=8). Арнаға берілетін блок мынадай мәнге ие: k=8,16,24,32,40,48,56. Тексергіш элементтер саны r=6. Арнадағы блок ұзындығы мына формуламен анықталады: n=k_i+r.

№ 9 есеп.

ШКБ – КЖ жүйесіндегі блоктар ұзындығына тәуелді қате қабылдау ықтималдығын табу керек. Арнадағы қателіктер тәуелсіз. Арнадағы блок ұзындығы мына формуламен анықталады: n=k_i+r.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов / В. П. Шувалов, Н. В. Захарченко, В. О. Шварцман и др.; Под ред. В. П. Шувалова. – М.: Радио и связь, 1990 - 464 с.
Телекоммуникационные системы и сети: Учебное пособие. В 3-х томах. Том 1 – Современные технологии/ под ред. Шувалова В.П. – М.Телеком: 2005 – 647с. :ил.
Скляр Б. Цифровая связь.  М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс», 2003.
Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов./ Зюко А.Г., Кловский Д.Д. – М: Радио и связь, 1999

Апта 15

№ 29 – 30 сабақ. «коммутацияәдістері. Телеграфтық қызметтер. АЖБЖ моделі. Компьютерлік желілер типтері»

29 – 32 тақырыптың өздік жұмыстары материалдарынан өткенді қайталау. (7 – кесте)

СМК шарттарын сақтап реферат дайындау. Негізгі бөлімнің минималды көлемі 7 бет. PowerPoint программасында 7 слайд дайындау.

Рефераттар тақырыптары:

Х – 25 протоколы.

2. Frame Relay

3. TCP\IP

4. X-modem

5. Z-modem

6. Мультимедия-модемдері

7. Кабельді модемдері

8. Радиомодемдері

9. Ұялы байланыс желілерінің модемдері

10. Серіктестік байланыс жүйелерінің модемдері

11. Виртуалды каналдар жабдықтарын қолданудағы комутация принципі

12. Деректер беру режимі

13. ВОС моделіндегі маршрутизация

14. IEEE Project 802.OSI

15. Телефондық қызметке қойылатын талаптар

16. Жалпы қолданыс желісі

17. Абоненттік телеграфтау желісі

18. Құжаттық электрбайланыс қызметі

19. Факстық қызметі

20. Компьютерлік желілер жабдықтарының халықаралық стандарттары

21. Компьютерлік желілер бағдарламалық жабдықтарының халықаралық стандарттары

22. Локалдық желідегі беру ортасына қолжеткізім әдістері

23. Локалдық желідегі физикалық беру ортасы

24. ЛВС тенологиясы

25. Компьютерлік желідегі телефон байланысы

Ұсынылатын әдебиеттер

1. Телекомуникационные системы и сети: Учебное пособие. В 3-х томах. Том 1- Современные технологии\ под ред. Шувалова В.П.- М. Телеком: 2005-647 с. :ил.

2. Лагутенко О.И. Современные модемы- М.Эко-Трендз,2002-343с.

3. Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов\В.П. Шувалов, Н.В. Захарченко, В.О. Шварцман и др.; Под ред. В.П. Шувалова.- М.: Радио и связь, 1990-464с.

4. Цифровая телефония: Беллами Дж., Пер. с англ.\ Под ред. А.Н. Берлина, Ю.Н.Ченышева.-М.: Эко-Трендз,2004.-640с.:илл

5. Скляр Б. Цифровая связь.-М., Санкт-П,Киев: Изд. дом «Вильямс»,2003.

6 Курстық жұмыс

Бұл жұмыста ПДС жүйесінің негізгі принциптері қарастырылады.

Курстық жұмыстың мақсаты:

- сигналдарды және оларды өңдеу сатыларын зерттеу

- дискретті хабарлама берудің құрылымдық сұлбасының элементтерінің жұмысын және құрастыруын үйрену

- сигналды түрлендіру әдістерін қарастыру.

Курстық жұмыстың тапсырмалары ақпараттың барлық түрлендірулерін қарастырады. Ол цифрлық байланыс теориясының осы cұрақтарды қарастырады:

1 Дискреттік хабарлама жүйесінің құрылымдық сұлбасын құрастыру және хабарламаның функционалдық түрлендіруін сипаттау және графиктер тізімін көрсету

2 Хабарлама көзін кодтау

3 Байланыс сапасын көтеру үшін каналдық кодтау әдістерін қолдану

4 Спектрді сәйкестендіру үшін қайта кодтауды қолдану

5 Түрлі модуляциялардағы дискреттік сигналдарды тарту кезіндегі бөгеулерге қарсылығы

6 УПС сигналын тіркеу сатылары

7 ПДС жүйесінің параметрлерін жақсарту үшін кері байланыс пен синхронизацияны қолдану

8 Ақпарат беру жылдамдығы, өткізу қабілеті, байланыс жүйесінің тиімдігі.

Курстық жұмысты орындау үшін студенттер Mathcad, Multisim, LabView бағдарламаларын білу керек және алда өткен пәндердің білімдерін қолданалады.

Курстық жұмыстың тапсырмалары, нұсқалары, әдебиеттер тізімі әдістемелік нұсқауда көрсетілген.

Ұсынылатын әдебиеттер

1. Мирманов А.Б. Методические указания к курсовой работе по дисциплине «Технология цифровой связи»- Астана:КАТУ,2010.(электронный)

2. Передача дискретных сообщений: Учебник для ВУЗов \ В.П.Шувалов, Н.В. Захарченко, В.О. Шварцман и др.; Под ред. В.П.Шувалов.-М.:Радио и связь, 1990-464 с.

3. Скляр Б. Цифровая связь.- М., Санкт-П, Киев: Изд. дом «Вильямс»,2003.

4. LabView для всех\Дж.Трэвис, Дж.Кринг-М.:LVR Пресс, 2008-880с.

5. Теория электрической связи: Учебник для ВУЗов.\Зюко А.Г., Кловский Д.Д.-М:Радио и связь,1999

7 Аралық және қорытынды бақылаулары

Аралық бақылау 1-жабық тест, 20 сұрақтан тұрады

1Аралық бақылаудың сұрақтар тізімі

1. «Ақпарат» сөзіне анықтама беріңдер

2. «Хабарлама» сөзіне анықтама беріңдер

3. Ақпарат көзі беретін бірлік уақытындағы орташа ақпарат өлшемі қалай аталады

4. Ақпаратты тасымалдау жылдамдығы қалай анықталады

5. үзіліссіз жиынтықтың мүмкін мәндерінен мәндер қабылдайтын кезкелген мезетте өзгере алатын сигналды қалай атайды

6. алдынала берілген кезкелген мәндерді қабылдай алатын сигналды қалай атайды

7. кезкелген мезеттее өзгере алатын, бірақ тек рұқсат етілген(дискретті) мәндерді қабылдай алатын сигналды қалай атаймыз

8. дискретті уақыт мезетте өзгере алатын, бірақ тек рұқсат етілген(дискретті) мәндерді қабылдай алатын сигналды қалай атаймыз

9. хабарламаның өзгерісін қамтамасыз ететін деректер сигналының параметрі қалай аталады

10. басқа бөліктерден бір ғана параметрмен ерекшеленетін деректердің цифрлық сигналының бөлігі қалай аталады

11. сигналдың параметрін сипаттайтын тіркелетін мәнді қалай атайды

12. сигналдың орнын өзгертетін тіркелетін мәнді қалай атайды

13. екі көршілес сигнал мезеттер арасындағы уақыт аралығын қалай атайды

14. сигналдың уақыт интервалына тең ең кіші уақыт интервалы қалай атайды

15. бірлік уақыт интервалына тең, ұзақтылыққа ие болатын деректердің цифрлық сигналының бөлігі қалай атайды

16. уақыттың кезкелген интервалы бірлік интервалға немесе олардың бүтін санына тең сигналды атаңыз

17. τmin-нан кем емес кезкелген ұзақтыққа ие бола алатын сигналды қалай атаймыз

18. хабарламалардың бір бөлігін бермеуге мүмкіндік беретін, статистикалық байланыс арқылы қабылдағанда оны қалпына келтіретін, ПДС жүйесінің құрылғысы қалай аталады

19. кодер каналын, декодер каналын үзіліссіз байланыс каналымен сөйкестендіретін ПДС жүйесінің құрылғысы қалай аталады

20. Сигналды түрлендіру құрылғысына кіреді:

21. аналогтық сигналдарды беруде қолданатын байланыс каналы қалай аталады

22. цифрлық сигналдарды беруде қолданатын байланыс каналы қалай аталады

23. қандай сигналдарды асинхрондық канал арқылы беруге болады

24. дискретті каналдың УЗО-мен жиынтығы қалай аталады

25. жиілік бойынша бөгеулер

26. уақыт бойынша бөгеулер

27. осы суретте қай каналдың қарапайымдыланған сұлбасы көрсетілген

28. сигнал пішінінің бұрмалануы неден болады

29. мезет мәнінің идеал мезет мәнінен салыстырмалы орынауыстыру қалай аталады

30. бірлік элемент ұзақтығымен байланысты дара орынауыстырулар қалай аталады

31. оңға орынауыстыру кезіндегі шеткі бұрмаланулар қалай аталады

32. солға орынауыстыру кезіндегі шеткі бұрмаланулар қалай аталады

33. бір таңбалы элементтер ұзарып, басқалар керісінше қысқарған кездегі болатын шеткі бұрмаланулар қалай аталады

34. ұзақтығы τо элемент қысқаға түрлену кезіндегі бұрмалану қалай аталады

35. деректер сигналының орнын анықтау және сақтау процессін қалай атайды

36. қабылданатын элементтің орны импульс таңбасын бірлік интервал ортасында анализдеу негізінде анықталу процесін қалай атайды

37. элемент дұрыс қабылданып, моменттің орын ауыстыруын қамтамасыз ететін шаманы қалай атайды

38. қабылданған элементтің түрі бірлік интервалдағы кернеуді анализдеу негізіндегі тіркеу әдісін қалай атайды

39. тіркеудің интегралдық әдісінде «1» туралы шешімі қалай қабылданады

40. тіркеудің интегралдық әдісінде «0» туралы шешімі қалай қабылданады

41. қай тіркеу әдісінде шеткі бұрмаланулар кезіндегі қателер аз болады

42. қай тіркеу әдісінде бөліктеу кезінде қателер аз болады

43. Дискретті каналға не кіреді

44. Дискретті каналдың негізгі сипаттамаларына жатпайды

45. дискретті каналда ақпараттың берілуінің дұрыстығы немен сипатталады

46. суретте қай каналдың ауысулар диаграммасы көрсетілген

47. қай каналда уақыттың кезкелген моментінде символдың шығыста пайда болуы кірістегі символға тәуелді

48. қатесіз қабылдау ықтималдығы

49. қабылданған кезектегі t еселі қателер ықтималдығын анықтау

50. кеңейтілген дискретті каналға кіреді

51. кеңейтілген дискретті канал сипатталады

52. РДК-дағы берілістің дұрыстығын жоғарлату әдісіне жатады

53. РДК-дағы берілістің дұрыстығын жоғарлату мақсатындағы эксплуатациялық профилактикалық шараларға жатады

54. бірлік элементерді берудің бөгеулерге қарсылығын жоғарлататын шаралар

55. артықтандыруды жоятын шаралар

56. көз хабарламасына келетін екілік элементтер саның кішірейту қай кодтаудың негізгі мақсаты

57. біркелкі кодпен кодтаудағы комбинацияның элементі қай формуламен анықталады

58. эфективті кодтау теориясында Шенон көрсетті, келесі жағдайларда хабарламаны екілік кодпен кодтауға болмайды

59. Шенон көрсеткен эфективті кодтау теориясында қандай кодтау әдісі мыналарға ие болады

60. оптималды біркелкі емес кодтың эфективтілігі былай бағаланады

61. эфективті кодтау әдісін қолданғанда хабарламадағы екілік элементтердің кемуін сипаттайтын коэффициентті біркелкі кодтаумен салыстырғанда қалай атайды

62. салыстырмалы эфективтілік коэффициенті қалай анықталады

63. Бұл код үшін қысқа сөз ұзын сөз кодының басталуын сипаттамайды, бұл қандай код

64. кодтық комбинациялардағы бір қате бірнеше келесі кодтық комбинациялардың дұрыс емес декодталуына әкелетін процесс қалай аталады

65. түзеткіш кодтағы берілісте қолданбайтын кодтық комбинациялар қалай аталады

66. қателерді тауып, түзете алмайтын код қалай аталады

67. түзетуші код қателерді тауып, түзету үшін қандай шарт орындалу керек

68. кодтық комбинациядағы қате табылады егер

69. сәйкес келмейтін разрядтар санымен анықталып, кодтық комбинациялардың ерекшелену дәрежесін сипаттайды, ол не

70. қарапайым кодтың dо ең кіші кодтық арақашықтығы неге тең

71. түзетуші кодтың іздеу қабілетінің өрнегі

72. түзетуші кодтың жұп арақашықтықтар үшін түзету қабілетінің өрнегі

73. түзетуші кодтың тақ арақашықтықтар үшін түзету қабілетінің өрнегі

74. сызықтық кодтар

75. белгілі бір операция жасайтын элементтер жиынтығы топ болу үшін қандай шарттар орындалу керек

76. циклдық код кодерінің кілттерінің бастапқы орны

77. Хаффман әдісінің кемшіліктері

78. арифметикалық кодтаудың ерекшеліктері

79. декодтаудың алгебралық кодтау әдісіне жатады

80. декодтаудың алгебралық кодтау әдісіне жатады

81. түйгенілген код қандай кодтар тобына жатады

82. түйгенілген код қанша бүтін санмен сипатталады

83. GSM ұялы байланыс жүйелерінде қолданатын түйгенілген код қандай полиноммен сипатталады

84. Спутниктік байланыс жүйелерінде қолданатын түйгенілген код қандай полиноммен сипатталады

85. қай кодта кірмелі ақпаратық элементтер шықпалы кодтық сөздің бөлігі болады

86. егер УПС түйгенілген код арқылы 2 деңгейге квантталған мәнді декодерға берсе, онда шешім қабылдау сұлбасы қалай аталады

87. келесі формула нені анықтайды

88. бұл суретте не көрсетілген

89. циклдық кодының P(x) өндіруші полиномы _______ берілген, тексеруші разрядтар саның анықтандар

90. циклдық кодының кодеріндегі суматорлар санын анықтау, P(x) өндіруші полиномы _______ берілген

Аралық бақылау 2- 3 сұрақ кіретін ашық тест

2Аралық бақылауының жалпыланған сұрақтардың толық емес тізімі

1. сигнал көзінің сипаттамаларын байланыс каналының сапаттамаларымен сәйкестендіру

2. сәйкестендірілген сүзгі

3. символаралық интерференция

4. Найквист бойынша ең кіші өткізу жолағы

5. каналдың өткізу қабілеті туралы Шенон-Хартли теоремасы

6. Скремблирлеу

7. биполярлы код

8. полярлығы кезектесетін код

9. манчестерлік код

10. потенциалдық код

11. квадраттық амплитудалық модуляция

12. салыстырмалы фазалық модуляция

13. амплитудалық модуляция (манипуляция)

14. фазалық модуляция(манипуляция)

15. жиіліктік модуляция(манипуляция)

16. әрэлементтік синхронизация

17. маркерлік синхронизация

18. маркерсіз синхронизация

19. синхронизация қателіктері

20. синхронизация уақыты

21. адаптивті жүйелер

22. шешетін кері байланысы бар жүйелер

23. ақпараттық кері байланысы бар жүйелер

24. РОС-ОЖ бар жүйелер

25. ОС бар жүйедегі беріліс жылдамдығы

26. ПД жүйесіндегі комутация әдісі

27. каналдардың комутациясы

28. хабарламалардың комутациясы

29. пакеттерді комутациялау

30. OSI моделі

31. компьютерлік желілерді класификациялау

32.локалді-есептегіш желі

Қорытынды бақылау- ауызша емтихан, оған кіреді үш теориялық сұрақ және есеп.

Қорытынды бақылаудың сұрақтар тізімі:

1. «ақпарат», «хабарлама» сөздеріне түсінік беріңдер

2. дискретті хабарлама көзінің негізгі сипаттамалары

3. дискретті хабарламада ақпарат саны немен анықталады

4. көз энтропиясы дегеніміз не және ол қалай анықталады

5. дискретті көздің өнімділігін қалай анықтаимыз

6. деректердің цифрлық сигналынының негізгі параметрлеріне сипаттама беріңдер

7. изохронды және изохронды емес сигнал дегеніміз не

8. дискретті хабарлама беру жүйесінің құрылымдық сұлбасын салындар

9. құрылымдық сұлбаның әр блоктың жұмысын, мақсатын түсіндіріндер

10. жалпы құрылымдықтың құрамындағы каналдардың қайсысы ерекшеленеді

11. үзіліссіз байланыс каналы дегеніміз не

12. үзіліссіз байланыс каналдың негізгі сипаттамаларын атаңдар

13. үзіліссіз байланыс каналдың моделін салыңыз және оған кіретін элементтерді түсіндіріңіз

14. үзіліссіз уақыттық дискретті каналдың кірісі, шығысы дегеніміз не

15. шеткі бұрмаланулар дегеніміз не олар немен сипатталады

16. бөліктеу және басымдылық дегеніміз не

17. тіркеу әдісінің мақсаты

18. қабылдағыштың түзету қабілеті дегеніміз не

19. тіркеудің стробирлеу әдісінің мақсаты

20. тіркеуді стробирлеу әдісімен жүзеге асыратын құрылғының құрылымдылық сұлбасын салыңыз және жұмыс істеу принципін сипаттаныз

21. тіркеудің интегралды әдісінің мақсаты

22. тіркеуді интегралдау әдісімен жүзеге асыратын құрылғының құрылымдылық сұлбасын салыңыз және жұмыс істеу принципін сипаттаныз

23. тіркеу әдістерін салыстырыңыз

24. жалпы құрылымдық сұлбаның қай элементтері дискретті каналға кіреді

25. дискретті каналдың негізгі сипаттамалары

26. жадсыз дискретті симметриялы каналдың моделін түсіндіріңіз

27. комбинация ұзындығы n элемент, t еселі қате ықтималдығын қалай анықтаймыз

28. кеңейтілген дискретті каналдың құрылымдық сұлбасын көрсетіңіз

29. кеңейтілген дискретті каналдың негізгі сипаттамаларын атаңыз

30. берілістің дұрыстығын жоғарлату әдістерін атаңыз

31. берілістің дұрыстығын қамтамасыз ету үшін неге кодтың түзету қабілетін тандаймыз

32. эфективті кодтаудың мақсаты

33. не арқылы эфективті кодтауда ақпарат сығылады

34. эфективті кодтауда кодтық комбинацияның ең кіші орташа ұзындығы қалай анықталады

35. біркелкі емес кодтық комбинацияларды бөлгенде пайда болатын мәселелер

36. префикс код дегеніміз не

37. Хаффман алгоритмін түсіндіріңіз

38. қателер трегі дегеніміз не, ол қалай пайда болады

39. рұқсат етілген, рұқсат етілмеген кодтық комбинациялар дегеніміз не

40. Хеминг арақашықтығы дегеніміз не

41. кодтық арақашықтық дегеніміз не, оны қалай анықтаймыз

42. кодтық арақашықтық кодтың түзетуші, табушы қабілетімен қалай байланысты

43. сызықтық код дегеніміз не

44. қандай жиынтық топ деп аталады

45. циклдық кодтың негізгі сипаттамаларын атаңыз

46. циклдық кодтау кезінде рұқсат етілген коминацияларды қалай алады

47. қабылданған кодтық комбинацияда қай белгі бойынша қате табылады

48. циклдық кодтың комбинациясында қате разрядты қай алгоритм бойынша анықтайды

49. өндіруші полином қалай таңдалады

50. каналдың сипаттамаларымен сигнал сипаттамаларын сәйкестендіру қай сипаттама бойынша жасалынады

51. спектрді сәйкестендәру не үшін керек

52. сигнал спектрін сәйкестендіру қай әдіспен жасалынады

53. қайтакодтау дегеніміз не

54. биполяр кодын қолдануының кемшіліктері мен артықшылықтары

55. полярлығы кезектесетін кодтың қолдануының кемшіліктері мен артықшылықтары

56. манчестер кодын қолдануының кемшіліктері мен артықшылықтары

57. қай код 2B1Q деп аталады

58. логикалық кодтау дегеніміз не, не үшін оны қолданамыз

59. 4B/5B түрлендірудің мақсаты

60. аналогты модуляцияланған, жиіліктер жолағы берілген каналдағы телеграфтаудың ең жоғарғы жылдамдығы қандай

61. жиіліктік модуляцияланған, жиіліктер жолағы берілген каналдағы телеграфтаудың ең жоғарғы жылдамдығы қандай

62. фазалық модуляцияланған, жиіліктер жолағы берілген каналдағы телеграфтаудың ең жоғарғы жылдамдығы қандай

63. ОФМ дегеніміз не, оның артықшылықтары

64. ОФМ-ді қабылдау қай әдістермен жасалынады, әдістердің мақсаты

65. көпеселі ОФМ дегеніміз не

66. квадратты амплитудалы модуляция дегеніміз не

67. синхронзацияға анықтама беріңіз, түсіндіріңіз

68. синхронзация түрлері, олардың мақсаттары

69. синхронзация құрылғыларына әр элемент бойынша қойылатын талаптарды атаңыз

70. импульстері қосылатын алынатын синхронзация құрылғысының құрылымдық сұлбасын салыңыз, жұмыс істеу принципін түсіндір

71. синхронзация қателіктеріне анықтама бер

72. синхронзация уақытына анықтама бер

73. синхронзацияны ұстау уақытына анықтама бер

74. синхронзация жүйесінде импульстерді қосу алу неге әкеледі

75. реверстік есептегіштің сыйымдылығының үлкеюі неге әкеледі

76. синхронизмге кіру уақытын қалай азайтуға болады

77. топтық синхронзацияның маркерлі маркерсіз әдісі

78. адаптивті беріліс жүйесі дегеніміз не, оның адаптивті еместен артықшылығы

79. ақпараттық кері байланысы бар жүйесі, оның құрылымдық сұлбасын салыңыз

80. шешетін кері байланысы бар жүйесі, оның құрылымдық сұлбасын салыңыз

81. ИОС және РОС жүйелер арасындағы ұқсастықтар мен айрмашылықтар

82. шешетін кері байланысы бар және тосу жүйелеріндегі «қою» және «түсу» дегеніміз не, олардың пайда болу себептері

83. жылжумен қалай күресу

84. кодтық комбинация ұзындығының шешетін кері байланысы бар және тосу жүйелеріндегі ақпарат беру жылдамдығына әсерін түсіндіріңіз

85. комутацияның негізгі принциптерін атаңыз

86. каналды комутациялау дегеніміз не

87. каналды комутациялайтын желілердің артықшылығын мен кемшіліктерін атаңыз

88. қорлау комутациясы дегеніміз не, оперативті комутацияның қай түрлері оған кіреді

89. хабарламаны комутациялау желісінде хабарлама қалай беріледі

90. пакеттерді комутациялау дегеніміз не

91. комутацияланатын және тұрақты виртуалды канал дегеніміз не

92. пакеттерді комутациялау және комутацияланатын виртуалды каналды ұйымдастыру желісіндегі берілісті сипаттаңыз

93. датагарамдық режимде хабарлама қалай беріледі

94. пакеттерді комутациялау желілердің артықшылығын мен кемшіліктерін атаңыз

95. ашық жүйелердің әсерлесу моделі дегеніміз не, оның мақсаты

96. қиын техникалық есепті шешкенде көпдеңгейлі және декомпозиция әдістерінің мақсаты

97. OSIмоделінің барлық деңгейлерінің аттарын атаңыз және әр деңгейдің мақсатын көрсетініз

98. IEEE Project 802 моделінің кеңейтілуінің спецификациясы нені регламенттейді

99. компьютерлік желілердің класификациясы

100. локалды есептегіш желіні қолданудың ерекшеліктері

<<< < Предыдущая 1 2 3 45 / 55

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]

#
18.02.201651.99 Кб8отчет.docx
#
18.02.201654.03 Кб19Отчет.docx
#
18.02.201697.32 Кб39отчет.docx
#
18.02.20162.86 Mб5отчет153.docx БЭМ.doc
#
18.02.201652.06 Кб9павлодар доп и посл.doc
#
01.05.20251.91 Mб0перевод УМК ТЦС.doc
#
18.02.20161.41 Mб5перевод для Бахи.последний вариант.doc
#
18.02.2016437.28 Кб13перевод лекция 4.docx
#
18.02.2016223.3 Кб12перевод.docx
#
18.02.201659.89 Кб8Перечень вопросов к экзамену ОП.docx
#
18.02.201622 Кб43персоналды баскару.docx