24. Несіпбек Айтұлы поэмаларының тақырыптық сипаты

Ақын Не­сіпбек Айтұлының «Арқатірек» («Сары Арқа». Баспа үйі, 2010 ж.) поэ­малар шо­ғыры Қазақстан Республикасы Мем­ле­кеттік сыйлығына ұсынылды.

Несіпбектің шығар­машылығын қыдыра шолғанда оның алтын арқауы Алаштың азаттығы, ұлттың ұлылығы екені көзге айқұлақтана шалынады. Ана бір жылдары «Бәйтерек», «Көкала үйрек», «Ту», «Ақ­мо­ла шайқасы» поэмаларымен жұртты жалт қаратқан ақын енді кемел шабыттың шарпуында екен. Несіпбек жырларын оқығанда осы­ған анық көз жеткіздік, деп жазады  Халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты Серік Ақсұңқарұлы «Айқын» газетіндегі  зертеу мақаласында.

Ақындық - тәңірдің берген сыйы. Кез келген ақын ұлт ақыны деңгейіне көтеріле алмайды. Ұлтты жырлау елдік мүддені жыр­лау ғана емес, ол үшін бүкіл болмы­сыңнан, шығармашылығыңның өн-бо­йынан ұлттық рух жусан иісіндей бұрқы­рап тұруға тиіс. Тәуелсіздікті жырламаған ақын жоқ. Ал сол азаттықты барынша таным-түй­сігімен түсіне, жеріне жеткізе, егіле жыр­лаған ақын сирек. Сол сиректің бірі - Не­сіпбек. Отар­шылдық қиянатын ерте сезінген қазақтың осы қара баласының ел егемендігі хақындағы жырларының әр шумағын тебіренбей, еміренбей оқу мүм­кін емес. Екі бірдей өк­тем елдің тегеруінді тезіне түсіп, ел-жұр­тының егемендігін са­ғына, сарғая күткен атаның ұрпағы, ар­қалы ақын Несіпбектің берісі - Алаш, әрісі - адамзат үмбетіне ай­тар сөз, ағытар сыры аз емес. Бодандықтың не бір сұр­қиялығын бесіктен белі шық­пай, көңілі­не түйген шерлі Несіпбектің Тәуел­сіздікке тәу еткен жыр-толғаулары біздің өлең­дерімізден гөрі табиғи әрі шынайы екенін мойындауымыз керек! Несіпбектің өмір­баяны, тағдыр-таланы бізден өзгешелеу болды. Сондықтан да тәуелсіздік таңы атқан шақта күрмелген тілі шешілді, шідерден босаған жүйріктей көсілді.Ақын жырларын оқып отырып бая­ғы Бұқар-екең айтатын «Бағаналы орда, басты орда, Байсал орда қонған жұрт, Қара түлкі қармалжық, Қас сыпайы киген жұрт, Ақ­сары атам аспалап, ел жаулауға шыққан жұрт, Хақтың жолын күзетпей, Жаман­дықты ұққан жұрт; Бас, аяғың бай болып, Бәсеке дәурен сүрген жұрт; Бай төбетің маңқылдап, Байсал тауып үрген жұрт» де­гендей көптен күткен алтын күлдіреуішті тәуелсіздігіне тәу етіп, сырлы да сырбаз сұлу сөзден мол олжа салған екен дейсің! Не­сіпбек ұлттың уызына, мәйегіне жа­рыған ақын. Ол бүгінгі болмысқа, ірі бет­бұрыстар­ға бей-жай қарай алмайды. Бүгінгі мен өт­кенді шабыстыра, шендес­тіре тол­ғайды. Қазақ сөзінің құдіреті мен қарымын шебер пайдаланады. Сол үшін оны кө­неден қалған бір сарқыт дерсің. Сол көненің көзіндей бір тұяқ бүгінгі тә­уелсіздік бақытын, қазақтың сол жолда өткені мен кеткенін жырлау үшін ара­мызда жүргендей.  Иә, Тәуелсіздік біз үшін мың мәрте киелі ұғым! Бүгінде дүниедегі өркениетті жұрттардың көшін бастап, басқа елді өр кеудесімен жасқап отырған АҚШ-тың өзі өз Тәуелсіздігі үшін қаншама жыл қан кешіпті. Ал туасы ел болғаннан бері бі­реуге бодан болудың не екенін білмей келе жатқан мемлекеттер де бар екен. Жа­пония, Ұлы­британия, Швеция, Испа­ния­лардың ше­жіресінде Тәуелсіздік күні атымен жоқ көрінеді! Олар баяғыдан бостан, бізше бі­реуге жаутаңдап, көсем­сінген көрінгеннің қас-қабағына қа­рамаған...Өзінен басқаға, өзгеге қызмет етпеген! Ұлы - құл, қызы -күң болмаған! Оларда бәрі бар - ағыл-тегіл байлық, мамыржай тіршілік, емен-жарқын күлкі, тіпті адамзатқа ортақ ақша бірлігі - доллар, атом бомбасы... Бірақ бүгінде олар­дың ақындары не жазарын білмей қалды. Еуропа қартайды. Рухани, мораль­дық тұрғыдан артқа шегінді. Ке­рісінше, біздің Шығыс - небір ұлы ақын­дары бар, тәуелсіздігін, елдігін қадір тұтар көне Шығыс қайта оянды. Өткен мен бү­гінді, Шығыс пен Батысты толағай ойлап, өрелі ой айтатын, халқына, еліне жаршы бола­тын көркем ойдың хас шеберлері туды. Олардың инерциясы, шалғысы суылда­ған қы­рандай отты тебіні қаймана халқын  алға қарай жебеуде. Осы бір құбылысты басқа ел емес, біз өзіміз бағалай білсек-ті! Ғаламдық рухани кеңістікте алдына ел салмай, ешкімге ұқсамай ерек тұрған қазақ жырының айтулы тұлғасы Несіпбек Ай­тұлының поэзиясы отаршылдық ойраны­на лағынет айтқандардың көш басында тұр.: