50 Бу жіберетін қазандардың металы (15 дәріс)

Бу жіберетін қазандардағы металл қызметінің шарттары алауан тұрлігімен ерекшеленді: температура бөлмелік 1000 °С-ге дейін және одан жоғары өзгереді, қысым - атмосфералық 35 МПа-ға дейін, жұмыс ортаның белсенділігі – бейтараптан химиялық белсендіден.

Едәуір қарапайым жағдайларда қазан қаңқа меалы жұмыс істейді, оның қапамасы – атмосфералық қысымды, бөлмелік темпераурадан аса аспайтын температурада, орта - ауа. Ауа жылыту элементтері (құбырлар, құбыр тақтайлары, тығыздаулар, бекіткіштер) де атмосфералық қысымға жақын қысымда жұмыс істейді, бірақ температура едәуір биік. Сужылытқыштарды жасаудағы металдың көп шығынын ескере және ешқандай жүкетемелер болмаған жағдайда (жылу және механикалық) оларды жасау үшін арзан көміртекті болат қолданылады. Кейбір жағдайларда ыстық ауа мен бу газдарының температурасын қменде көрсеілгендей шектеуге тура келеді, металл температурасы көміртекті болатқа мүмкін болаын температурадан асапуы керек. Ауа жылытқыштың металы күкірт қышқылы коррозиясы және қатты отын жанғанда ұшатын күлдің абразивті тозуына ұшырайды. Жоғары температуралар жағдайында (1000 °С және одан да жоғары) және қарқынды коррозияда құбырлардың салқындатылматйын бағаналары мен салпыншақтары жұмыс істейді, олардың бекіткіш элементтері, жанарғы бөлшектері.

Бу жіберетін қазан конструкциясы элементтерінің басқа тобына жылыту жабындылары жатады, олар жылытаын құбырлар мен коллекторларды, жылыту жабындылардың арасындағы құбырларды, жұмыс ортаның жоғары ішкі қысымы мен жоғары темпераура әсерінен жұмыс істейін барабанды қамиды. Сонымен қатар, жылыту жабындылары газ салдарынан және су жылу алмасу салдарынан коррозияға және ұшатын күлдің абразивті тозуына ұшырайды. Жылыту жабындылары металының нақты жұмыс шарттарының едәуір айырмашылықтары бар және оларды орындау үшін тиісі сападағы металды қолдану жөн.

Металдың жұмыс қабілеті оның механикалық, технологиялық және оған тән қабілеттері кешендерімен анықталады.

Металдың арнайы қабілеттері оның жұмыс жағдайын аса қиын шарттарда қамтамасыз етеді. Так, для поверхностей нагрева паровых котлов, работающих при высоких температурах, важное значение имеют жаропрочность и окалиностойкость металла.

Ыстыққа төзімділік- способность материала выдерживать механические нагрузки без существенной деформации и разрушения при повышенных температурах. Жаропрочность отражает свойство стали сохранять прочность, пластичность и стабильность структуры при высоких температурах в условиях ползучести металла в течение расчетного срока службы в сочетании с высокой коррозионной стойкостью.

Ыстыққа беріктік (қабыршаққа беріктік) - жоғары температура кезінде материалдың қышқылдаушы газ ортасының әсерінен сыртқы жағының химиялық бұзылуға қарама-қайшы тұру қабілеті. Қабыршақтануға беріктіктің белгісі ретінде белгілі уақыт кезеңіндеші металдың қышқылдану кезіндегі үлестік салмақ жоғалтуы болады.

Бу ошақтарында қолданылатын әрбір құрыш үшін, ыстыққа төзімділігі және қақтың пайда болуы бойынша сыртқы бетінің шекті температурасы белгіленеді, оның шегінен шығу газды ортада құрыштың қарқынды тотығуына және оның механикалық қасиетінің тез бұзылуымен металл құрылымының өзгеруіне әкеп соқтырады.

Бу ошағының бетіндегі металл татының сыртқы (газды) және ішкі (субулық) тарапының қызуы ощақ құрылымының металл элементтерінің төзімділік сипатын төмендетеді және бұл элементтердің сенімді қызметіне жету үшін тиісті сапалы металлды қолдану қажет.