Өзін тану және дамытудың түсіндірмелі сөздік

БИХЕВИОРИЗМ – ХІХ-ХХ ғасырларда адам мен жануарлардың мінез-қылық пен қылықтарын организмнің ішкі және сыртқы әсерлерге реакциясының жиынтығы ретінде қарастырған американдық психологиялық бағыт.

БОЛЖАМ – құбылыстардың болуын, олардың шынайлығы немесе теріске шығарылуын дедуктивті түрде дәлелденбейтін, тек эксперименталды тәсілмен тексерілетін ұсыныс.

ГЕШТАЛЬТПСИХОЛОГИЯ – сананы біртұтас динамикалық өріс ретінде қарастырған ХХ ғасырдағы шетел психологиясындағы бағыттың бірі.

ТЕОРИЯ – ғылыми білімнің жоғарғы формасы немесе алғашқы эмпирикалық негіздер.

БАЙҚАУ – зерттелетін объектіні мақсатты ұйымдастырылған және реттелген түрде қабылдауға байланысты жүргізілетін әдістің бірі.

Рефлексия – латынша «бейнелеу» деген сөз (өз ойларын, бастан кешіргендерін талдау). Рефлексология-орыс ғалымы В.М. Вехтерев (1857-1927) негізделген механикалық бағыт.

«МЕН ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ»- жеке «мен» түсінігінен алынған, ұйымдастырылған когнитивті құрылым. Бұл құбылыстың бес функциясын бөліп көрсетеді. Мен тұжырымдаманы реттеу, бейімдеу, қорғаныс, талаптану және өзін - өзі көрсету сияқты қызметтері іс-әрекетті, танымды, қарым-қатынасты, мінез-құлықты мақсатқа бағытталған түрде ынталандыруға және реттеуге, тұлғаның өз-өзіне және сыртқы дүниеге қатынастарының үйлесімділігін табуға бағытталған.

МОТИВ (СЕБЕП, ТҮРТКІ) – белсенділіктің ішкі көзі, тұлғаның қылықтарымен әрекеттерді таңдау негізінде жататын себептерді жандандырады. Мотив субьектінің қажеттіліктермен байланысты, бірақ ол тек қажеттіліеті ғана емес, оны қанағаттандыру жолдарымен әдістерін білуменде байланысты. Мотивация - өмірге қажетті мақсаттарды туғызатын, қажеттілікті қанағаттандыруға бағыттайтын құлықтарының барлық факторлары, механизмдерімен үрдістерінің жиынтығы.

ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУ- адамның өзінің ішкі адамгершілік болмысын, интелектуалдық, шығармашылық, мүмкіншіліктерін ашуға үздіксіз ұмтылысы, өз бойындағы қасиеттермен мүмкіншіліктерін ақиқат дүниеге белсенді таныту процесі. А. Маслоу бойынша өзін-өзі таныту- адамның өзінің бойындағы барлық творчествалық қабілеттерімен мүмкіншіліктерін едәуір толық ашып, жүзеге асыруға үздіксіз ұмтылысы. Өзін-өзі тану - өмірдің мәнін ұғыну арқылы өзін әлемде жүзеге асыру, өздігінен өмір сүрудің толықтығына қол жеткізу. Өзін тану және дамыту механизмдері ретінде өзін-өзі қабылдау мен өзін-өзі болжау көрініс табады.

ӨЗІН ҚАБЫЛДАУ - өз бойынан тұлғаның оңды эмоцияларды да, теріс эмоцияларды да тудыратын барлық қырлары мен қасиеттерін танумен атап өтіледі және өзін болашақта болжаудың өзіндік келбетін анықтайды.

ӨЗІН-ӨЗІ ЫНТАЛАНДЫРУ – бұл осының нәтижесінде тұлға өзін-өзі тәрбиелеумен айналысу үшін өзіне мотивтерді өз бетінше анықтайтын, қол жеткізілген нәтижелердің барлық оң және теріс жақтарын, өзін-өзі тәрбиелеу барысында өзі алған басымдықтарды таразы басына тартатын процесс. Өзін-өзі ынталандырудың тиімді түрі өзін-өзі нандыру болып табылады, бұл кезде, қисынды дәлелдерді пайдалана отырып, адам өзін-өзі өзгерту қажеттігіне нандырады, өзінде қажетті мақсатты жасап шығарады. Бірқатар жағдайларда, тіптен өзін «жаңа өмірді бастау» қажеттігіне нандырып-ап, солай болғанда да тұлғада ойға алғанды жүзеге асырумен қиындықтар туындайды, бұл жерде өзінің инерттілігі, жалқаулығы және т.с. түріндегі кедергілерді жеңіп шығудың тиімді амал-тәсілі ретінде өзіне өзі бұйрық беру көмекке келеді.

ӨЗІН БАСҚАРУ – ұжым мүшелерінің өз ортасына басшылық етіп, басқару әрекеті Өзін - өзі басқару негізінен мекмеден тыс жұмыс түрінде кеңінен көрініс береді.

ӨЗІН - ӨЗІ ТӘРБИЕЛЕУ- адамның өзінің тұлғалығын алдына қойған мақсатына сәйкес қалыптастыруы . өзін - өзі тәрбиелеу қажеттілік өзінің кемшіліктерін саналы ұғыну негізінде басталады. Өзін - өзі тану өзін-өзі бағалау және өз қылықтарын талдау жеткіншек жаста байқала бастайды, Өзін -өзі бақылау тәрбиелеп жетілдіру үшін еркін берік ұстауы. ұстамдылығы , саналы әрекет қажет.

ӨЗІН ҰСТАУ – адамның өз іс әрекетінің шырқын бұзатын, эмоциялық саласына ықпалы болатын жағдаяттарға өз қарекетін жүзеге асыруға қабілеттілігі. өзін-өзі ұстауда осы іс әрекетті реттейтін психикалық процестерді саналы – еріктік ұйымдастыру көрінеді. Өзін-өзі ұстай білу- тұлғаның эмоциялық және әлеуметтік кемелділігінің көрсеткіші.

ӨЗІН-ӨЗІ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ- бұл тұлғаның жетілген өзіндік реттеу, өзіндік басқару негізінде пайда болатын, жақын ортада өзінің әлеуметтік статусын жоғарылату қажеттілігінен туындаған, өзін-өзі көрсету және өзін әлеуметтік тәжірибе субъектісі ретінде өзін-өзі бекіту бойынша дербес, саналған, арнайы ұйымдастырылған іс әрекет.

ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ – мұнда белгілі бір мотивтердің әсер етуімен өзінің іс-әрекетін, жүріс-тұрысын өзгерту арқылы немесе өзін-өзі бекіту, өзін-өзі жетілдіру, өзін-өзі таныту түрлерін қолдана отырып, өзін өзгерту арқылы нақтылы мақсаттар қойылатын және оларға қол жткізілетін үздіксіз процесс.

ӨЗІН БЕКІТУ өзінде өзінің тұлғасын, мінезінің ерекшеліктерін, жүріс-тұрыс пен іс-әрекет тәсілдерін әлде растауға, әлде күшейте түсуге мүмкіндік береді.

ӨЗІН БЕЛСЕНДІРУ- адамда бар нышандар бар қабілеттіліктерді іс жүзінде барынша қолдану нәтижесі және үрдісі және тұлғаның өзін-өзі үнемі дамытуға ұмтылысы. өзін-өзі белсендіретін тұлға ізгілікті тұлғалық бағдарлы тәрбие жүйесінде бағытталады.

ӨЗІН-ӨЗІ ҚАБЫЛДАУ ТЕОРИЯСЫ – адамның бағдары, сеніммен өзін-өзі бағалау сипаттамалары едәуір дәрежеде олардың өздерінің мінез-құлқын бақылауы арқылы анықталады дейтін теориялық көзқарас. Өзін-өзі реттеу –адамның өзінің психологиялық және физиологиялық жағдайларын, сондай ақ әрекеттерін өзін басқару үрдісі.

ТҰЛҒАНЫҢ ӨЗІН АНЫҚТАУЫ- адамның өз өмір жолын, мақсаттарын, құндылықтарын, әдептілік нормаларын, болашақ мамандығымен өмір жағдайларын өзінше таңдауы. Тұлғаның үміттену деңгейі- адам үміттенетін мақсат деңгейі.

ТҰЛҒА – дербес әрекет ететін субъект ретіндегі нақты жеке адам болмысының қайталанбас, ерекше әдісі, адамның қоғамның өмірінің дара нысаны.

ТАНУ – есту бұрынғы қабылдағандарға кезіккенде көрінетін қайта жаңғыртудағы қарапайым түрі. Тану қабылдау дәрежесіне қарай түрліше болады. Мысалы, кейбіреулер бұрынғы көргенін бірден айнытпай таниды, енді біреулер тіптен тани алмай қиналады. Тану ұқсатуменде байланысты Мысалы, адам бір жергенде келгенде, бұрын көрген сондай бір жерді есіне түсіріп, айналадағы нәрселерді соған ұқсатады.

ПСИХОЛОГИЗМ- әлеуметтанушылық, зерттеу қағидаі; мұнда әлеуметтік үрдістер мен құбылыстар психологиялықтың туындылары деп сипатталады. Психология қағидаінің рөлі маңызын әлеуметтік өмірдің психологиялық механизмдерінің және зерттеген америкалық соцологтар асыра бағалады.

ПСИХОЛОГИЯ- жан құбылыстарының сыртқы және ішкі дүние заттарының әсерінен пайда болып, біртіндеп дамып, қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым.

ЭКСТРОВЕРСИЯ – лат. Extra- сыртқы versio- бұру. Адамның даралық- психологиялық айырмашылықтарының сипаттамасы оның шеткі полюстері тұлғаның сыртқы обьектілер әлеміне, не оның өзінің субъективтік әлемінің құбылыстарына басым бағытталғандығына сәйкес келеді.

ИНТРОВЕРСИЯ- intro-ішкі versio- бұру. Интроверсияланған типке тұлға мүдделерінің өзінің ішкі әлемінің құбылыстарына жоғары құндылық деп ден қоюшылық, тұйықтық қарым қатынастан қашқақтау бейімделуді қиынсыну тән сипаттар.

ИНДИВИД- (individuum-бөлінбейтін) жекелей табиғи тіршілік иесі. Дербес өмір сүретін ағза (бөлек, жеке тірі ағза) Тұлғаның биологиялық сипатын түсіндіретін ұғым. Биологиялық, физикалық, әлеуметтік, психологиялық т.б. қасиеттер жиынтығы бар дараланған адам.

ИНТЕЛЛЕКТ (парасат, зият)- индивидтің ақыл-ой қабілеттерінің біршама орнықты құрылымы.Интеллект адамның болмысты тануының негізгі нысаны.

КӘСІБИ САНА-СЕЗІМ – бұл кәсіпқой ретінде өзін, іс-әрекет пен қатынаста өзінің тұлғалық ерекшеліктерін ұғыну. Оның өзінің спецификалық құрылымы бар, өзін-өзі бағалау мен өзін-өзі реттеу ерекшеліктерімен сипатталады.

ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚ – іс-әркеттің түрлерін игеруге, объектәіні немесе құбылысты тануға ұмтылыс. Қ. таңдамалы сипатта да білімді қалыптастыруда, дүгиетанымдылықты дамытуда маңызды стимулдардың бірі болып табылады. Қ. бар жерде білімдер негізделіп және нақты бекітіледі. Қызығушылықтың негізінде адамның қажеттіліктері болдаы. Қ.- ты мазмұны, кеңдігі, тұрақтылығы, күші мен әсері жағынана сипаттауға болады. Қ. – ойын, оқу, еңбек іс-әркеттер үрдістерінде қалыптасып дамиды және өмірдегі жағдайларға, оқыту мен тәрбиелеуге тәуелді.

МҰҒАЛІМ- ФАСИЛИТАТОР (фасилитатор – басқа адамдарда тұлғалық өсу тенденциясын ынталандыратын адам).

Пайдаланылған әдебиеттер

Пралиев С.Ж. Ноые подходы к обучению В Ресбулике Казахстан- курс «Самопознание». // Самопознаие. Курс лекций семинаров-тренингов для вузов. – КазГосЖенПИ. Алматы, 2003. – 140с.

Намазбаева Ж.Ы., Сангилбаев О.С. Орысша-қазақша психологиялық сөздік. – Алматы: Print-S, 2005.- 250б.

Алдамұратов Ә. т.б. Жалпы психология “Мектеп” Алматы, 1996.

Аймауытов Ж. Бес томдық шығармалар жинағы. 4-т. – Алматы: Ғылым, 1998. – 448 б.

Тоқсанбаева Н.Қ. Таңымдық іс-әркетке кіріспе: Оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2010. – 131 б.

Темірбеков А., Балаубаев С. Психология. – Алматы.: «Мектеп», 1966. – 229 бет.

Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психология. –Алматы. – 1982. – 247 бет.

Аймауытұлы Ж. Псиқолоғия.- Алматы.: Рауан, 1995.- 312 б.

Жақыпов С.М. Психологическая структура процесса обучения.- Алматы: қазақ университеті, 2004. – 312 с.

Тусубекова К.К., Куаналиева М.А, Мокешова К.М. Студентердің оқытушылармен өзіндік жұмыстарын ұйымдастыруда интербелсенді әдістерді қолдану: Оқу-әдістемелік кұралы. - Алматы: Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, 2010. -100 б.

Ананьев Б.Г. Человек как предмет познания.Л.ЛГУ..,1968

Божович Л.И.Проблемы формирования личности. -М., 1997

Кон И.С. В поисках себя. М.: Политическая литература, 1984.

Магун В.С. Оценки и самооценки и в структуре индивидуальности. -Л., 1980

Мерлин В.С. Стуруктура личности : характер,способности, самосознание. М., 1990

Столин В.С. Самосознание личности. - М.:Прогресс, 1986.

Феноменологическое направление в теории личности: Карл Роджерс.//Хьелл Л., Зиглер Д. Теории личности. СПб.: Питер.1997

Л.Д.Столяренко Основы психологии. Ростов н/Д:Феникс, 2004

Знаков В.В.Самооценка правдивости и понимание субъектом честности.// Психологический журнал. 1993.Т. 14.№ 5

Чеснокова И.И. Прблема самосознания в психологии. -М.: Наука. 1980

Франкл В. Человек в поисках смысла «пер. С англ. и нем.) М., 1990 г.

Жұмабаев М. Педагогика. 3-ре басылуы. – Алматы: Ана тілі, 1992. -160 б

Овчарова Р.В. Технологии практического психолога образования: Учебное пособие для студентов вузов и практических работников. – М.: ТЦ сфера при участии «Юрайт-М», 2001.- 448 с.

Давыдов В.В. Проблемвы развивающего обучения. –М., 1986. -239 с.

Матюшкин А.М. Проблемные ситуации в мышлении и обучении. –М., 1972. -208 с.

Рубинштейн С.Л. Принципы и пути развития психологии. М.: Просвевещение, 1986.- 144 с

Шабельников В.К. Психикалық –функциялық жүйе. – Алматы.: Ана-тілі, 1998. – 246 б.

Давыдов В.В. Срободчиков, В.И. Цукермен, Г.А. Младший школьник как субъект учебной деятельности // Вопросы психологии, 1992 .-№3. С. 14-17.

Эльконин Д.Б. К проблеме периодизации психическогог развития детском возрасте // Вопросы психологии, 1971.-№4. -С. 19-21.

Гальперин П.Я. К исследованию интеллектуального развития ребенка // Вопросы психологии, 1962. - №1.- С.15-20.

Намазбаева Ж.И. Развитие личности умственно отсталых школьников. –Алматы: Мектеп, 1976. -51 с.

Берне Р. Развитие «Я -концепции» и воспитание. - М., 1986.

Орлов Ю.М. Самопознание и самовоспитание характера. - М., 1987.

Прихожан А.М. Психологический справочник для неудачника, или Как обрести уверенность в себе. - М., 1994.

Самоукина Н.В. Игры в школе и дома: Психотехнические упражнения и коррекционные программы. - М., 1993.

Селевко Г.К. Руководство по организации самовоспитания школьников. - М., 1999.

Цукерман Г.А., Мастеров Б.М. Психология саморазвития. - М., 1995.

Энциклопедия практического самопознания. - М., 1994.

ҚОСЫМША

Абаев Н.В. Чань-буддизм и культура психической деятельности в средневековом Китае. - Новосибирск, 1983.

Адлер А. Практика и теория индивидуальной психологии. - М., 1995.

Айви А.Е., Айви М.Б., Саймэк-Даунинг Л. Психологическое консультирование и психотерапия. - М., 2000.

Ананьев Б.Г. Избранные психологические труды: В 2 т. - М., 1980.

Андреас К., Андреас С. Измените свое мышление и воспользуйтесь нәтижеами. - СПб., 1994.

Ассаджоли Р. Психосинтез: Теория и практика. - М., 1994.

Ахмедов Т.Н., Жидко М.Е. Психотерапия в особых состояниях сознания. - М., 2001.

Бардиер Г., Ромазан И., Чередникова Т. Психологическое сопровождение естественного развития маленьких детей. - Кишинев; СПб., 1993.

Березина Т.Н. Многомерная психика: Внутренний мир личности. - М., 2001.

Битянова М.Р. Организация психологической работы в школе. - М., 1997.

Бэрон Р., Ричардсон Д. Агрессия. - СПб., 1997.

Василюк Ф.Е. Психология переживания. - М., 1984.

Вейс Л., Кейн Л. Сделай себя счастливым. - Вильнюс; М., 1998.

Выготский Л.С. Педагогическая психология. - М., 1992.

Гештальттерапия: Теория и практика. - М., 2000.

Грэхем Д. Как стать родителем самому себе. Счастливый невротик. - М., 1993.

Гулдинг М., Гулдинг Р. Психотерапия нового решения. - М., 1997.

Данилова В. Как стать собой. - Харьков, 1994.

Джемс У. Психология. - М., 1991.

Джонс Э. Өмір и творения Зигмунда Фрейда. - М., 1997.

Елканов С.Б. Основы профессионального самовоспитания будущего учителя. - М., 1989.

Клюева Н.В. Психологическое обеспечение педагогической деятельности. - Ярославль, 1998.

Козлова А.Г. За педагогикой ненасилия – будущее... - СПб., 1996.

Кон И.С. В поисках себя: Личность и ее самосознание. - М., 1984.

Кузьмина Н.В. Профессионализм личности преподавателя и мастера производственного обучения. - М., 1990.

Куттер П. Современный психоанализ. - СПб., 1997.

Лапланш Ж., ПонталисЖ.Б. Словарь по психоанализу. - М., 1996.

Леонтьев А.Н. Избранные психологические произведения: В 2 т. - М., 1983. - Т . 2.

Личность: внутренний мир и саморегуляция: Идеи, концепции, взгляды. - СПб., 1996.

Логинова Н.А. Развитие личности и ее жизненный путь //Принцип развития в психологии. - М., 1978.

Лоренц К. Агрессия (так называемое зло). - М., 1994.

Маралов В.Г., Ситаров В.А. Развитие самосознания и проблема формирования социально активной личности. - М., 1987.

Маралов В.Г. Психология педагогического взаимодействия воспитателя с детьми . - М., 1992.

Маркова А.К. Психология труда учителя. - М., 1993.

Маслоу А. Дальние пределы человеческой психики. - СПб., 1997.

Митина Л.М. Психология профессионального развития учителя. - М., 1998.

Мухина В.С. Возрастная психология. - М., 1997.

Нелъсон-Джоунс Р. Теория и практика консультирования. - СПб., 2000.

Низовских Н.А. Адам как автор жизни. - Киров, 2000.

Никитин Е.П., Харламенкова Н.Е. Феномен человеческого самоутверждения. - СПб., 2000.

Орлов А.Б. Психология личности и сущности человека: Парадигмы, проекции, практики. - М., 2002.

Осборн Р. Фрейд для начинающих. - Минск, 1998.

Перлз Ф. Опыт психологии самопознания. - М., 1993.

Подымав Н.А. Психологические барьеры в профессиональной деятельности учителя: Автореф. докт. дис. - М., 1999.

Проблемы рефлексии: Современные комплексные исследования. - Новосибирск, 1987.

Пряжников Н.С., Пряжникова Е.Ю. Психология труда и человеческого достоинства. - М., 2001.

Психология самосознания: Хрестоматия. - Самара, 2000.

Рейнуотер Д. Это в ваших силах: Как стать собственным психотерапевтом. - М., 1993.

Рогожникова С.М. Личностно-профессиональные особенности педагогов с различными типами взаимосвязи самопринятия и самосовершенствования //Психологические и психотерапевтические методы обеспечения психического и физического здоровья личности. - Череповец, 2002.

Робертсон Р. Введение в психологию Юнга. - Ростов н/Д, 1999.

Роджерс К. Взгляд на психотерапию. Становление адама. - М., 1994.

Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии: В 2т. - М., 1989.

Сидоренко Е. Терапия и тренинг по Альфреду Адлеру. - СПб., 2000.

Ситаров В.А., Маралов В.Г. Педагогика и психология ненасилия в образовательном процессе. - М., 2000.

Сластенин В.А., Шутенко А.И. Профессиональное самосознание учителя //Магистр. - 1995. - № 3.

Слободчиков В.И., Исаев Е.И. Психология развития человека. - М., 2000.

Соколов Э.В. Введение в психоанализ. - СПб., 1998.

Сосланд А. Фундаментальная структура психотерапевтического метода, или Как создать свою школу в психотерапии. - М., 1999.

Спиркин А.Г. Сознание и самосознание. - М., 1972.

Сталин В.В. Самосознание личности. - М., 1983.

Судзуки Д., Кацуки С. Дзэн-буддизм. - Бишкек, 1993.

Сурожский А. О самопознании //Вопросы психологии. - 1994. - № 5.

Фейдимен Д., Фрейгер Р. Теория и практика личностно-ориентированной психологии. - М., 1996.

Фонтана Д. Как справиться со стрессом. - М., 1995.

Франкл В. Психотерапия на практике. - СПб., 1999.

Франкл В. Адам в поисках смысла. - М., 1990.

Фрейд 3. Психология бессознательного. - М., 1989.

Чеснокова И.И. Проблема самосознания в психологии. - М., 1977.

Чудновский В.Э. Смысл жизни и судьба. - М., 1997.

Шрайнер К. Как снять стресс. - М., 1993.

Эльконин Д.Б. Избранные психологические труды. - М ., 1989.

Эриксон Э. Идентичность: Юность, кризис. - М., 1996.

Юнг К. Приближаясь к бессознательному //Глобальные проблемы и общечеловеческие ценности. - М., 1990.

Япко М. Депрессия. - М.; СПб., 1996.

Ясперс К. Собрание сочинений по психопатологии. - М.; СПб., 1996.

Мазмұны

КІРІСПЕ......................................................................................................................3

Бөлім І. ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУДЫҢ НЕГІЗДЕРІ..................................4

§ 1. Өзін-өзі танудың адам өміріндегі мағынасы.....................................................8

§ 2. Өзін-өзі танудың аумақтары мен аймақтары.............................................13

2 тарау. ӨЗІН ТАНУ АДАМНЫҢ ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУЫНЫҢ

ҚҰРЫЛЫМДЫҚ КОМПОНЕНТІ РЕТІНДЕ....................................................18

§ 1. Сана және сана-сезім......................................................................................18

§ 2. Сана-сезімнің құрылымы................................................................................19

3 тарау. ӨЗІН ТАНУ ҮРДІС РЕТІНДЕ: МАҚСАТТАРЫ,

МОТИВТЕРІ, ТӘСІЛДЕРІ, НӘТИЖЕЛЕРІ....................................................27

§ 1. Үрдіс ретіндегі өзін тану жалпы сипаттамасы..............................................27

§ 2. Өзін тану мақсаттары мен мотивтері.............................................................32

§ 3. Өзін тану тәсілдері мен амалдары……………………................................37

§ 4. Өзін тану және дамыту нәтижелері............................................................43

4 тарау. СӘЙКЕСТЕНДІРУ МЕН РЕФЛЕКСИЯ ӨЗІН ТАНУ

МЕХАНИЗМДЕРІ РЕТІНДЕ...........................................................................46

§ 1. Сәйкестендіру.................................................................................................46

§ 2. Рефлексия........................................................................................................51

Тарау 5. ӨЗІН ТАНУ КЕДЕРГІЛЕРІ....................................................................57

Қорытындылар.......................................................................................................60

Бөлім 2. ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ ПСИХОЛОГИЯСЫ...........................62

1 тарау. ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ....62

§ 1. Даму туралы түсінік.......................................................................................62

§ 2. Психологиядағы тұлғаның өзін тану және дамыту мәселесін

алға тартудың алғышарттары..............................................................................66

§ 3. Өзін тану және дамытудың мәнісі және оның негізгі сипаттамалары......68

2 тарау. ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ, ІШКІ ӘЛЕМНІҢ

ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ АДАМНЫҢ ӨМІРЛІК ЖОЛЫ..............................70

§ 1. Адамның ішкі әлемі........................................................................................70

§ 2. Субъективтік нақтылықты дамыту...............................................................74

§ 3. Өзін тану және дамыту және тұлғаның өмірлік жолы.............................79

3 тарау. ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ ҮРДІС РЕТІНДЕ.

ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУДЫҢ ТҮРЛЕРІ..............................................82

§1. Өзін бекіту........................................................................................................83

§ 2. Өзін жетілдіру.................................................................................................85

§ 3. Өзін таныту......................................................................................................87

4 тарау.ӨЗІН ҚАБЫЛДАУ ЖӘНЕ ӨЗІН БОЛЖАУ ӨЗІН ТАНУ

ЖӘНЕ ДАМЫТУ МЕХАНИЗМДЕРІ РЕТІНДЕ............................................90

§ 1. Тұлғаның өзін қабылдауы.............................................................................. 90

§ 2. Тұлғаның өзін болжауы

5 тарау. ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУДЫҢ КЕДЕРГІЛЕРІ........................96

Қорытындылар......................................................................................................100

Бөлім 3. ӨЗІН ТАНУ МЕН ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУҒА

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖӘРДЕМ БЕРУ..........................................................102

1 тарау. ОНТОГЕНЕЗДІҢ ӘРТҮРЛІ САТЫЛАРЫНДА ӨЗІН ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ..............................................................102

§ 1. Мектепке дейінгі жастағы өзін тану және дамыту………….....................102

§ 2. Мектеп жасындағы өзін тану және дамыту ……........................................105

§ 3. Ересек адамның өзін-өзі тануы және дамытуы...........................................108

§ 4. Өзін тану мен дамытудың әдеттегі қиындықтары......................................109

2 тарау. ӨЗІН ТАНУ МЕН ДАМЫТУҒА ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ІЛЕСЕ ЖҮРУ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚОЛДАУ ЖАСАУ…….........................................111

3 тарау. ТҰЛҒАНЫҢ ӨЗІН ТАНУЫНА ЖӘНЕ ДАМЫТУЫНА

БАҒЫТТАЛҒАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ……...............117

§ 1. К. Роджерстің тұлғалық-бағытталған «технологиясы»…….................... 118

§ 2. Жәбірлемеу педагогикасы идеясы негізінде өңделген өзін тану және

дамытуды қолдау технологиясы.........................................................................120

§ 3. Мектеп оқушысының өзін тану және дамыту технологиясы......................124

Бөлім 4. Өзін-өзі тану және өзін тану және дамыту процестеріндегі

психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету және жәрдемдесу...................127

§ 1. Сенімсіздік және оны жеңу жолдары.............................................................128

§ 2. Өзіне сенімді балалармен жұмыс істеудің өзгешелігі..................................129

§ 3. Үрейлі балалармен жұмыс істеу.....................................................................131

§ 4. Ұйымдаспаған балалармен жұмыс істеу........................................................132

§ 5. Балаларға олардың тұлғасын дамыту барысындағы көмек.........................135

§ 6. Мектеп оқушыларына кәсіптік өзін-өзі анықтау кезеңдерінде

көмек көрсету..........................................................................................................136

Бөлім 5. ТҰЛҒАНЫҢ ӨЗІН-ӨЗІ ТӘРБИЕЛЕУ МӘДЕНИЕТІН

ҚАЛЫПТАСТЫРУ ..............................................................................................143

§1. Өзін-өзі тәрбиелеу өзін тану және дамыту амалы ретінде......................143

§ 2. Тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеу мәдениеті .....................................................146

§3. Тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеу мәдениетін қалыптастыру

Мәселелері..............................................................................................................149

Тарау 4. ПЕДАГОГТЫҢ КӘСІПТІК ӨЗІН ТАНУЫ ЖӘНЕ

ДАМЫТУЫ .....................................................................................................155

Бөлім 1. ПЕДАГОГТЫҢ ТҰЛҒАСЫ МЕН КӘСІПТІК

ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ......................................155