1. Бұйымның ішкі өлшемдері мен адам денесінің беткі өлшемдерінің арақатынасы.

2. Келбеттердің түрлері және оны анықтау формуласы.

3. Әйелдер иық бұйымының бКсында етек сызығын безендіру.

1 сұрақ. Бұйымның ішкі өлшемдері мен адам денесінің беткі өлшемдерінің арақатынасы.

Адам денесiнiң қозғалыс аппараты сүйек қаңқасы мен бұлшықет жүйесiнен тұрады. Қаңқалық -енжар, ал бұлшықет-белсендiлiк бөлiгiн құрайды. Адам қаңқасы сүйектен, шемiршек пен желбезектен тұрады және олар iшкi органдарды механикалық әсерден сақтау, оларды қозғалысқа түсiру мен оларға тiрек болу қызметiн атқарады. Қаңқа 170 қос сүйектен және 36 қоссыз сүйектен тұрады.

Формасына қарай сүйектердi келесi түрлерге ажыратады:

ұзын құбырлы;

кең немесе жалпақ (жауырын, төс сүйегi, бассүйек; жамбас сүйектер, қабырға сүйегi);

қысқа (ұсақ сүйектер және табан сүйегi);

араластар (омыртқалар, басстың желке сүйегi).

Сүйектер бұлшық еттермен жабылады және 600-ден астам қаңқалық бұлшықеттер болады.

Бұлшық еттер қысқара бере, бөлек органдардың және қаңқаның сүйек рычагының ауыспалылығын қамтамасыз етеді. Әрбiр бұлшықет сiңiрмен басталады және аяқталады. Оның көмегiмен ол қаңқа сүйегiне буын дорбасы немесе терiге бекiтiледi.

Қаңқалық бұлшықеттiң формалары мынадай болуы мүмкiн:

ұзындар(аяқ-қолдарда);

кең (кеудеде);

қысқалар (өзара омыртқа мен қабырғалар болуы мүмкiн.);

Сүйектердiң өзара бiрiгуiнiң екi түрi болады: үзiксiз және үзiлмелі. Шемiршектер арқылы үзiксiз немесе қозғалысқа аз түсетiн сүйек бүргiлерi жүзеге асады (мысалы, қабырға ), 16 жастан кейiн шемiршек пен жамбас сүйектерiнiң немесе бұлшықеттердiң (жауырынның омыртқа мен).

Адам қаңқасы

( 1. суретiне түсінiк)

1.бассүйек

2. омыртқа бағанасы

3. бұғана

4. жауырын

5.төс

6. қабырға

7. иық сүйегi, тоқпан жiлiк

8. кәрi жiлiк

9. шынтақ сүйегi

10. бiлезiк сүйек

11.алақан сүйегi

12.саусақ сүйектерi

13. шонданай сүйек

14. табан сүйектерi

15. тiлерсек сүйектерi

16. үлкен жiлiншiк

17.үлкен жiлiншiк шыбығы

18.тiзе табағы

19.сан сүйек, ортан жiлiк

20.қасаға сүйегi

21. мықын сүйегi

Киімді конструкциялау кезінде бастапқы дерек ретінде өлшемдік белгілерінің жинағында көрсетілген дене бітім, пропорция және адамның келбеті туралы мағлұматтар қарастырылады.

Киім формасы (силуэт) туралы мәліметтер киім түрінен, силуэтінен және материалына байланысты еркін қынама қосымшалар көмегімен адам денесінің негізгі өлшемдік белгілерінің (кеуде, бел, бөксе өлшемдері) жинағымен анықталады.

Тігін бұйымының конструкциясының негізгі сызбасын тұрғызу үшін адам денесінің сыртқы формасының мінездемесін, содан кейін киім конструкциясын қарастырайық.

Киім формасы адамнан, оның бейнесінен, дене бітімінен, прапорциясынан тыс болмайды.

Адам денесінің сыртқы формасына қарағанда негізгі үлкен бөлшектерін белгілейді: бас, мойын, кеуде, аяқ-қолдар.

Адам денесінің сыртқы формасының мінездемесінің негізінде келесі негізгі көрсеткіштерді анықтап алу қажет:

1) фигураның морфологиялық мінездемесі,

2) дене пропорциясы,

3) дене бітім ,

4) келбет.

Әр көрсеткішті бөлшектеп кезекпен қарастырайық.

Адам денесiнiң сыртқы формасын негiзгi морфологиялық белгiлер жалпы дене бiтiмiнiң пропорциясы, дене бiтiмi, келбетi және денесi деп анықталады.

анықтайды.

2.Келбет – бұл адам денесінің тұрып тұрғандағы қалыпты, бос күйдегі орны. Ол келесі негізгі факторламен: иықтың иілуі және омыртқа бөлімінің иілу деңгейімен сипатталады.

Кеуденің жоғарғы бөлігінің иілу деңгейіне байланысты киім конструкциясында келбеттің негізгі үш типін бөліп көрсетеді: шалқақ, қалыпты және енкіш.

1 тип – шалқақ фигура, арқаның түзулігімен, арқаның бел деңгейінде иілуімен сипатталады.

11 тип – қалыпты немесе шартты типтік (жиі кездесетіні), кеуденің жоғарғы бөлігінің орташа иілгендігімен сипатталады.

111 тип – фигураның енкіш келбеті, дөңгеленген арқамен , жазық кеуде клеткасымен сипатталады.

Иықтың иілуіне байланысты төмен иықты, қалыпты және жоғарғы иықты фигураларды бөліп көрсетуге болады.

Фигураның келбет типі екі өлшем арқылы: Пк корпусының және Вп иық биіктігінің орнымен анықталады. Корпустың және иықтың биіктігінің орнымен фигураның келбет типін анықтау схемасы 5 суретте көрсетілген.

Барлық атап көрсетілген дене бітім белгілерін визуалды (көзбен) анықтайды.Осы белгілердің түрлі қатынастары адам денесінің сыртқы формасын құрайды. Гармониялық киімді жобалау мақсатында киімді конструкциялау кезінде прапорция, дене бітім және адамның фигурасының келбеті туралы мәліметтермен ойнауға болмайды.

3. 1 Иық бұйымында конструкцияның негізгі сызбасы

№39 билет

1. Жағалардың түрлері және оның мойын ойындысымен байланысы.

2. Артқы бойы тігіспен және тігіссіз иық бұйымдарда бел сызығындағы бүкпенің енін анықтау формуласы.

3. Әйелдер иық бұйымының торын құрастыру.

Жағаларды құрастыру.

Жаға сызбаларын принцип бойынша тұрғызуды 4 топқа бөлуге болады: построения чертежей воротники можно разделить на 4 группы:

- қондырмалы қайырмалы, тіректі қайырмалы және тіректі – түймелігі жоғарығы дейін және комбинерленген (жоғарыға дейін) және (түймелігі ашық);

- Өңірлері ашық бұйымдар үшін қайырмалы жағалар және мойын ойындысы тереңдетілген;

- тік және и тік-қайырмалы, цельновыкроенные с основными деталями;

- плосколежащие (подкройные).

Воротники первой группы конструируют отдельно от чертежа изделия, остальные – на горловине чертежа изделия.

Основное конструктивное значение для пространственной формы воротников имеет линия втачивания и величина подъема середины воротника, а остальные (ширина воротника, высота стойки, форма отлета и концов воротника) решаются в соответствии с моделью.

Бұйымда тік жағаларды мойын ойындысына қондыру барысында 2 тәсілге бөледі: кесілген және тұтас пішілген.

Түймелігі жоғарыға дейін қайырмалы жағалар

Қайырмалы жағаны құрастыру үшін бастапқы мәліметтер: артқы бойдың және алдыңғы бойдың мойын ойындысының ұзындығы; жағаның ортасын көтеру.

Жағаның ортасын көтеру ОВ мойыңға жағаның қынамалығына моделге байланысты таңдалады . Мысалы :

1,5-3,0 – см – мойыңға тығыз қыналған жағаларда;

4 ,0-6,0 см – мойыңға орташа қыналған жағаларда;

7,0-12,0 см – мойыннан алшап тұратын жағаларда.

Чем меньше подъем, тем выше стойка воротника: от 2,0-4,5

Құрастыруды перпендикулярдан бастайды ОВ и ОА.

ВВ1= 2,0-4,5 см- тіректін биіктігі.

ВА=Lмойын - а, мұнда а=0,5-1,5 см – түзету коэффициенті, жағының қондыру сызығының қисықтығыны байланысты. Мойын ойындының сызығы түзу кезде, коэффициент азаяды, көбейген кезде – қондыру сызығы майысады.

И з точки АВ/2 нүктесінен перпендикуляр тұрғызады 1-2= 1,0-2,5 см

А2В- жағаны қондыру сызығы қиғаш безендіріледі.

АВ1- тіректің қайырылу сызығы.

ВВ2=8,0-14,0 см- жағаның ортаңғы тігісі,

АА3 АВ ,

АА3= ВВ2+1,0 см

А3А4=4,0-5,0 см

А6А7=1,0-1,5 см

В2А7А4 – жағаның отлет сызығы - қиғаш.

АА4- жағаның ұшы.

Тірегі кесінді жағаны құрастыру кезде, біріншіден қайырманы құрастырады, содан кейін тіректі тұрғызады.

ОВ=7,0-8,0 см

В3А= В2А

1 -2= 0,5-1,5 см

1-3=1-2

ВВ₂=3,5-8,0 см

ВВ₁=АА₂=2,5-4,0 см

В₁А₂ – мойын ойындысына тіректі қондыру сызығы. Тіректі мойын ойындысына қондыру ұзындығын, бұйымның мойын ойындысының ұзындығына байланысты алынады. Тіректің ұшы моделге байланысты безендіріледі

Тірегі кесінді жағаның сызбасы

Мойын ойындысына жанап тұратын тірегі биік (3,5 – 4 см). (Сурет 5)

ОВ = 1,5 ÷ 3 см

ВА = L_{арт.бой.мой.ой.}+ L_{алд.бой.мой.ой}

ОВ – жағаның ортасынан көтерілуі

ОВ = 3 ÷ 8 см (саны жағаға байланысты пішінге әсер етеді).

< - мойын ойындыны жанап тұрады.

> - алшап тұрады.

→ВА = L_{арт.бой.мой.ой.}+ L_{алд.бой.мой.ой};

Сурет 5

ВА сызықты екіге бөлеміз.

↑ВВ₁= В_ст В_ст = 2,5 – 3,5 см– жакет

3,0 – 4,0 см – пальто

ВВ₁ – тіректің қайырылу сызығы

↑В₁В₂ = 4 ÷ 5 см – жакет

Перпендикуляр → А₁А₂ = 4 ÷ 5 см;

В₂А₂ - жағаның қыры

АВ – жағаның қондыру сызығы

ВВ₂ – жағаның ортасы

┬ - кертпе, иық жағына қондыру артқы бойдың мойын ойындысына тек В нүктесінен алынады.

Тірегі өте биік емес 3 см.

Сурет 6 а,б,в

ОВ = 4 ÷ 6 см

Тірегі кіші (2,5 см) мойын ойындысынан алшап тұратын.

ОВ = 7 ÷ 12 см

Т ірегі тұтас қайырмалы жаға (Сурет 7)

ОВ – жағаның ортасынан көтерілуі

↑ОВ = 1 ÷ 3 см

→ ВА = L_{арт.бой.мой.ой.}+ L_{алд.бой.мой.ой}

↑АА₁ = В_ст = 2,5 ÷ 4 см

→ АА₁ – өңірдің ені

↑ВВ₁ = В_ст = 2,5 ÷ 4 см

Сурет 6 а,б,в

↑ А₂А₂' = АА₁ = В_ст = ВВ₁

↑В₁В₂ = 6 ÷ 8 см

Т ірегі кесінді қайырмалы жаға (сурет7)

↑АА₁ = 1 ÷ 3 см

А₁В = L_{арт.бой.мой.ой.}+ L_{алд.бой.мой.ой}

↑ ВВ₁ = В_ст = 2,5 ÷ 3,5 см

↑А₁А₁'= ВВ₁ = В_ст

вв'= вв''= 0,5

В₁В₂ = жағаның ені = 5 ÷ 8 см.

сурет 7

Түймелігі ашық қайырмалы жағыны құрастыру

Шаль жағаны құрастыру.

Построение такого воротника - аналогично воротнику пиджачного типа. Вст.=А₃З= 2,5…3,8см.

О т точки З вверх на продолжении линии перегиба лацкана откладывают

ЗЗ₁= l _г.сп+1

(.)Л₁ – пересечение линий горловины переда и линий перегиба лацкана.

Проводят дугу окружности Л₁З₁. На расстоянии от горизонтали А₄А₃ = 5…7см находят (.)З₀.

Соединяют З₀ и А₄ прямой линией.

А₃З₃ – линии втачивания воротника в горловину изделия = l _г.сп.

Из (.)З₃ восстанавливают перпендикуляр к прямой З₀А₄ На ней последовательно откладывают З₃З₂ = Вст, З₂З₄ = Шотл. Линии отлета и перегиба стойки З₂З воротника должны быть перпендикулярны линии середины воротника. Далее линию отлета оформляют по модели. (Сурет 8)

Хомутты жаға (Сурет 9)

↑ = ОВ = В_ст = 2 ÷ 10 см

→ОА=L_{арт.бой.мой.ой.}+ L_{алд.бой.мой.ой.}

Сурет 9 ↑АА₁ = 0 ÷ 3 см

Жанап тұратын тік жаға

↑АА₁ = 3,0 ÷ 4,0 см; (Сурет 10)

← А₁В = L_{арт.бой.мой.ой.}+ L_{алд.бой.мой.ой.} – (0,2 ÷ 1,2)

В_ст = А₁А₂ = ВВ₁ = 3,0 ÷ 6,0

← А₂А₃ = 2,0 см

Төменгі қондыру сызықты доғаланған сызықпен сәндейміз.Үстіңгі сызықты модель бойынша сәндейміз.

Сурет 10

Алшап тұратын тік жаға

↑ВВ₁ = 8 ÷ 10 см; (Сурет 11)

→ В₁А = L_{арт.бой.мой.ой.}+ L_{алд.бой.мой.ой.} – а;

а = 0,5 ÷ 1,5 см;

В_ст = В₁Вꞌ = АА₁ = 3,0 ÷ 5,0 см;

↑А₁А₂ = 2,0 см.

Сурет 11

Жазық жататын жағаның конструкциясы

А ртқы және алдыңғы бойдың сызбасында иық тігістерін қиыстырып құрастырады. Дайын күйінде жағаны қондыру тігісі көрінбеу үшін, қолтық ойындының үштарын 3-4см- ге бір біріне кіргізеді. Түймелігі жабық жағаларда, мойын ойындыны 0,5…1 см терендетеді. Жағаның үшін және отлеттін сызығын модель бойынша безеңдіреді (сурет13).