1.7 Iшкi бап әдiстер және жүзеге асырудың негiзгi шарттары және

автоматтандыру ПП

Технологиялық үдерiстер және технологиялық операцияны е iшкi бапты жұмыс операциялары, өйткенi келесi әдiстермен iске асыруға болады:

-адам қол, тек қана дене еңбегiнiң қолдануымен;

-құрамалы, адамның дене еңбегiнiң ұштасатын қолданулары, машиналар және тетiктер;

-машиналармен және тетiктердiң iшкi баптың барлық жұмыс операцияларының толық орындауымен е механикаланған.

Анықтау бұдан шығады. Жұмыс операцияларындағы адамның дене еңбегiнiң алмастыруы ПП(ТП ) iшкi бап механикаландырумен деп аталады. Барлық жұмыс операцияларының толық механикаландыруы жоғары өнiмдi iшкi бапты табыс үшiн сөзсiз шарт тек қана болып табылады ПП, керiсiнше оның автоматтандыруына ПП(ТП ) iшкi бапты әзiрлеудi бiрiншi шарт болып табылады.  ӨП (ТП) жүзеге асырудың және автоматтандырудың маңызды шарты әзiрлеудi игерiлген процедурасы және дайын өнiмнiң шығарылым процессiнiң жүргiзуiн бар болуы болып табылады. Мұндай процедура дайын өнiмнiң алуының технологиялық тәртiбі немесе энергиясыдеп аталады.

Технологиялық тәртiп процесстiң әр түрлi кезеңдерi үшiн арналады:

ӨП (ТП) бастапқы шарттары, яғни бастапқы жұмыс орталарының бастапқы сандық және сапалық параметрлер мәндері және жабдықтың процесстi жiберу алдындағы күйi (бастапқы кезең) ;

ТО орындаудың тiзбегі және процесстiң жiберуiн жүзеге асыру шарттары және сапалы параметрлерiн номиналды мәндерiнде дайын өнiмнiң алуын тәртiпке шығуы (өнiмнің берілген өлшемдерiн теру және жіберу кезеңi);

Номиналды өнiмдiлiкке жету мақсатында ТО бақылаудың орындалу тiзбегі және оның номиналды параметрлерiнде тұтынумен сәйкес дайын өнiмнiң табысы (номиналды тәртiптiң кезеңi);

тоқтатылған күйде процесстiң нормалды аудармасы (жоспарланған) ТО үшiн орындау тiзбегі (нормалды тоқтау кезеңі);

процесстiң авариялық аудармасы тоқтатылған күйде дайын өнiмнiң сапалы параметрлерi немесе параметрлердiң технологиялық жабдықты техникалық немесе қолдану кезiндегi күй сипаттайтын ауытқулардың ретсiздігі (авариялық тоқтау кезеңі).

Технологиялық тәртiптiң жүргiзу процедурасы сонымен бiрге процесс барысында аралық орталардың, дайын және жанама өнiмдердің сандық және сапалы параметрлерiнiң өзгерiсiнiң мүмкiн шектерiн орнатады (келесiде технологиялық шектеулер).

Технологиялық тәртiптiң жүргiзуiн процедурасы мәтiндiк бейресми сипаттамма түрiнде, графиктер, кестелер және тағы басқаларға түрде көрiнедi (процесстiң жүргiзуi бойынша нұсқау).

Автоматты немесе автоматты басқарудың ұйымының жанында аталған құжаттары процесстi басқару жүйесiнiң алгоритмдарын өңдеу үшiн бастапқы материалдары болып табылады және технологиялық тәртiптiң ақпараттық қамтамасыз етуi.

Бақылау сұрақтары

1.7.1. ӨП автоматтандырудың жұмыс операцияларының әзiрлеуiн негiзгi шарттары қандай?

1.7.2. ӨП технологиялық тәртiп жүргізу нені реттейдi?

1.7.3. не Мақсатпен ӨП процедура жүргізуді орнату керек?

2 Лекция. ӨП (ТП ) басқару операциялары

2.1. Процесске әсердiң түрлері және әдiстерi

1 жұмыста Қарастырылған жұмыс операцияларынан басқа, ТПны дайын өнiмнiң алуын технологиялық тәртiппен сәйкес процесстiң жүргiзу қамтамасыз ететiн нысананы көздейтiн, бiткен әсерлер ерекшелеуге болады. Бұл әсерлер басқаруды операция сияқты классификациялауға болады. Олардың жиынтығы басқаруды процесстi құрастырады.

Басқару процессі келесi негiзгi әсерлер түрiнде жүзеге асырылады:

- Тс арқылы жұмыс орталарының ағындарының сандық өзгерiстерi;

- Тс кескiндi өзгеру (процесстiң микроқұрылымымен сәйкес жұмыс орталарының ағындарының таратылуы немесе Қосылуы);

- жұмыс операцияларының құрамының немесе процесстiң микроструктурасының өзгерiсі (құрам және технологиялық жабдық күйі).

Аталған әсерлер Тс арқылы жүзеге асырылатын процесске тiкелей физикалық әсерлерi болып табылады, сондықтан олардың негiзгi түрлерi және мiнездеменi қысқаша қарап шығамыз.

Тағайындау бойынша физикалық қасиетiне байланысты ортаның олар арқылы өтуімен ТС классификацияланады; гидравликалық, пневматикалық, газды, бумен, қатты сусымалы материалдарды берiлулер және тағы басқалар үшiн.

Бұдан басқа, сәйкесiнше механикалық және электрлік ТсС бар, олар сәйкесінше механикалық және электр энергиясы берiлу үшiн болады.

Сұйық және газ сияқты жұмыс орталары үшiн Тс ретiнде құбыр сызықтарының жұмыс ортасының тиiстi материал параметрлерiнен жасалған әр түрлi конструкциялар қолданылады (Pp - қалыпты қысым, tp - жұмыс температурасы).

Қатты сусымалы материалдар үшiн Тс ретiнде конвейерлiк сызықтарының әр түрлi конструкциялары, сонымен бiрге құбыр сызықтары қолданылады.

Сұйық және газ сияқты орталар үшiн ТС құбырдың негiзгi техникалық мiнездемелері жатады:

- Dy – шартты диаметр, номиналды iшкi құбырдың диаметрiне тең диаметр мм ретінде беріледі (стандартты қатар Dy=6 ммден Dy=2000 ммге дейін);

-∆Pтс - Тсқа қысым айырымы, ол тең:

∆Ртс=р2 -Р1, мұнда

-Р1 - жұмыс ортасының объектiнiң шығуындағы Тс қысым басында;

-Р2 - қысым Тстың соңында кiруге - жұмыс ортасының қабылдағышы.

Шама ∆Ртс сызықтың орналастырылатын күшiн мiнездейдi және ұзындық, кескiн және құбырдың iшкi бетiнiң күйiнен тәуелдi болады.

Мысалы, жұмыс ортасының G жаппай шығынының шамасын Тс арқылы анықтайды

G= * , (2,2)

Мұнда ТБ арқылы өтетін жұмыс аймағының жылдамдығы (м/с);

- жұмыс аймағының тығыздығы (кг/ )

ТБ-ның нақтылы бөлiмшелерiне сұйық және газ сияқты орталардың ағындарының нысананы көздейтiн сандық өзгерiсi үшiн процесске шама құбылғыш орган бағдарлаушы әсердiң техникалық құралдарын G арқылы ТБ-ның келесі әдістері:

-дросселдiк құбырлық арматураның [3,4]әр түрлi түрлерi көмегiмен iске асатын (бағдарлаушы органның жұмыс элементiнiң F-нiң есiк аузындағы қиманың ауданының шамалары өзгерiспен) сонымен бірге

G=f(F); (2.3)

-мөлшерлеулер (үрлегiштер, компрессорлар, желдеткiштердiң әр түрлi түрдiң өнiмдiлiгiнiң өзгерiсiмен [7] ), сонымен бірге

G=f(n); (2.4)

Мұнда n- жұмыс доңғалағын айналу жиiлiгi об/мин

Уақытша формаға байланысты көрcетiлген техникалық құралдардың F және n-нiң шамаларының жұмыс орталарының ағындарының (Q - жаппай шығын) G-ның өзгерiсi сияқты классификациялауға болуға нысананы көздейтiн өзгерiстерi: -үздiксiз реттейтiн әсерлер (үздiксiз форма);

-дискреттi әсерлер (сатылы немесе импульсты форма); -үздiксiз - дискреттi әсерлер (үздiксiз және дискреттi формалармен тiркес)

Бақылау сұрақтары

2.1.1 Неге дайын өнiмнiң шығарылымының басқаруды процесстiң негiзгi әсерлерiне бағытталған?

2.1.2 ТС түрлерi және құбыр ТС мiнездемесi

2.1.3 Қандай әдiстермен сұйық және газ сияқты жұмыс орталарының ағындарының сандық өзгерiсi ТС арқылы iске асады?

2.1.4 Қандай әсерлердiң түрлерi уақытша формасы бойынша жұмыс ортасының ағындарының нысананы көздейтiн өзгерiстерi классификациялауға болады?

2.1.5 Қандай техникалық құралдары көмегiмен жұмыс орталарының ағындарының нысананы көздейтiн өзгерістер қалыптасады?