- •Ластанған атмосфералық ауаның адамның өмір сүру жағдайына және денсаулығына әсері.
- •2. Атмосфера - биосфера элементі және ауыстырылмайтын табиғи ресурс ретінде. Негізгі қасиеттері және оның экологиялық белгілері.
- •Гидросфера биосфера элементі және табиғи ресурс ретінде.
- •Судың негізгі қасиеттері. Экожүйелік және биосфералық үрдістер үшін оның маңызы.
- •Судың адамның шаруашлық іс әрекетіндегі маңызы. Гидросфераның негізгі экологиялық мөселелері.
- •Су тұтыну және су қолдану түрлері.
- •Ірі бөгендер жасаудың теріс салдары. Сулардың ластану түрлері: химиялық, биологиялық, жылулық, механикалық, радиобелсенділік.
- •Маңыздылығы жағынан бірінші орында тұрған ластаушылар. Өндірістік ауылшаруашлық, тұрмыстық және атмосфералық (жауын-шашын) ағынды сулардың сипаттамасы.
- •Антропогендік эвтрофикациясы, себебі және салдары.
- •Су тұтыну. Гидросфера ластануының экологиялық салдары.
- •Әлемдік мүхиттардың экологиялық мәселелері.
- •Қазақстанның су ресурстары. Әр-түрлі аймақтардағы сулардың таусылуы мен ластану мәселелері.
- •Арал дағдарысы: себебі және салдары. Солтүстік Каспий мен Балхаш көлінің экологиялық мәселелері.
- •Судың ластануының қауіптілік дәрежесінің бағалаудың әдістері мен критерийлері.
- •Топырақтың экологиялық қызметі.
- •Топырақ биосфера элементі және табиғи ресурс ретінде.
- •Топырақ өз алдына экожүйе ретінде және басқа эко-жүйелердің маңызды блогі.
- •Топырақтың желді және сулы эрозиясы.
- •Екінші реттік сулануы және батпақтануы.
- •Таусылуы және шөлденуі, жердің босауы.
- •Қазақстанның жердік ресурстары.
- •Қазақстанның кейбір аудандарындағы топырақ деградациясының себептері.
- •Топырақтың ластануының табиғи және антропогендік факторлары және олардың көздері.
- •Топырақтың пестицидтермен минералды тыңайтқыштар, ауыр металдар, мұнай және мұнай өнімдерінің ластануының экологиялық салдары.
- •Топырақтың биологиялық ластануы және оның эпидемиологиялық қауіптілігі.
- •Табиғи биогеохимиялық аймақ туралы және эндемиялық аурулар туралы тұсініктеме, және олардың сипаттамасы.
- •Қазақстан аймағындағы табиғи биогеохимиялық провинция және табиғи эндемия
- •Антропогенді биохимиялық провинцияны қалыптастыратын факторлар және сипаттамасы.
- •Қазақстандағы жасанды биогеохимялық провинция, көздері олардың қалыптасуы, тұрғындар денсаулығының жағдайы.
- •Таулы жыныстардың антропогенді әсерлері, олардың массивтері мен жер қойнауы.
- •Табиғи ресурстарды пайдалану кезіндегі кері зардаптары
- •Өсімдіктер мен жануарлар әлеміне антропогендік әсерлер.
- •Орман экологиялық жүйе ретінде.
- •Орманның негізгі экологиялық функциялары.
- •Орманның түрі мен масштабына адамның әсері.
- •Атмосфералық ластанудың орманға әсері. Химиялық байланыстардың жойып жіберу әсері.
- •Ормандар көбінесе токсиндердің әсерінен зақымдалады.
- •Адамның іс-әрекетінің орманға және басқа өсімдіктер қауымдастығына әсері.
- •Жануарлар әлемі биосфераның табиғат қорын қалпына келтіруші, реттеуші және тұрақтандырушы компоненті ретінде, жер шарының биологиялық көп түрлілігімен қоршаған табиғи ортаның ажырамас элементі.
- •Жануарлардың негізгі экологиялық функциясы - биотикалық зат және энергия айналымына қатысы.
- •Жануарлар әлеміне антропогендік әсерлері және олардың салдары. 12. Қазақстандағы фауна және флоралардың керінетін әр түрлілігі.
- •Дәрілік өсімдіктердің қоры. Қазақстандағы биоресурстардың экологиялық мәселелері.
Маңыздылығы жағынан бірінші орында тұрған ластаушылар. Өндірістік ауылшаруашлық, тұрмыстық және атмосфералық (жауын-шашын) ағынды сулардың сипаттамасы.
Ластаушы заттарға негізінен топырақ эрозиясының өнімдері, минералдық тыңайтқыштар. Улы химикаттар және т.б.(азот, фосфор және басқа биогенді элементтер мен олардың қосылыстары, органикалық заттар, пестицидтер,итұрмыстық қалдық, мұнай және мұнай өнімдері). Олардың басым бөлігін атмосфералық жауын-шашын әкеледі. Сулардың канализация ағысымен, тұрмыстық қалдықтармен, өнеркәсіп орындарының қалдықтарымен, су транспорттарымен ластану үлесі де жоғары.
Өндірістік, ауыл шаруашылық, тұрмыстық және атмосфералық жауын-шашын ағынды сулардыңсипаттамасы. Өндірістік шайынды сулар-негізгі ластаушылар, биоорганикалық қоспалар көздері:содалық, күкірт қышқылдық зауыттар, полиметалдық кеңдердің байыту фабрикалары, металлургиялық зауыттар, полиметалдық кеңдердің байыту фабрикалары, металлургиялық зауыттар, шахталар, кең орындары және химиялық зауыттар. Органикалық қоспалар: мұнай өндеуші және мұнай имиялық зауыттардың органикалық синтез, синтетикалық каучук және пластмасса өндіріс органдарының, коксхимиялық зауыттардың, тамақ және жеңіл өнеркәсіп өніріс орындарының жуынды сулары(онда мұнай өнімдері, нафтендік қышқылдар, аммиак-альдегидтер, кетонар,фенолдар, спирттер, синтетикалық шайырлар, күкіртті сутегі және б.). Аса күшті ластағыштар- мұнай және мұнай өнімдері, мұнай майлары, мұнайдың жеңіл фракциялары, мұнайдың орташа фракциялары.
Ауыл шаруашылық сулар- минералдық тыңайтқыштарды қолдану көлемінің, өсімдіктерді зиянкестерден және арамшөптерден қорғау құралары тез өсуіне, химиялық заттардың жаңбыр суымен жуылып су қоймаларына және жер асты суларына құйылуына әкеледі. Пестицидтермер және минералдық тыңайтқыштармен өнделген ауыл шаруашылық жер бетінен жуылып ағылған сулар құрайды. Оларға мал шаруашылық және құс шаруашылық комплекстерінің жуынды сулары да жатады.
Тұрмыстық сулар- мұнда органикалық ластану төмен, бірақ жоғары бактериалдық ластану мен гельминттер жұмыртқасының жоғары мөлшерде болуы.Қалалық жуынды сулар құрамында азот, фосфор, кадмий, жуушы заттар болады.
Жауын-шашын ағынды сулар-атмосфералық жауын-шашын түсуінен пайда болады. Олар жуындық және мұздық болып 2-ге бөлінеді. Жауындыққа- егін суару, жуу сулары жатады. Елді мекендерде нөсерлік ағындар негізінен инертті заттар-саз, құм, көмір шаны болады.Осы сулардың құрамында әртүрлі токсикалық заттар кездеседі, ең қауіптілері-ауыр металдариондарыинсектицидтері мен пестицидтері құрамына кіретін хлорорганикалық препараттар болады.
Токсикалық заттардың суаттарда, су өсімдіктерде, су түбіндегі тұнбаларда, су фаунасында жинақталу дәрежесі және осыған байланысты тірі ағзалар үшін пайда болатын осымен байланыс-ты қауіптілік. Гидросфераның ластануның экологиялық салдары және судың тартылуы. Түрлі суды қолдану түрлеріне судың ластану әсерлері.
Гидросфераның ластануының экологиялық салдары және судың тартылуы.
Судың ластануы әртүрлі ауруларға алып келеді.(тырысқақ, іш сүзгі, дизентерия аурулары, колиэнтриттер, гастроэнтриттер, вирустық гепатит, энтеровирустық инфекция ). Себебі ластанған су құрамында ауру қоздырғыштарының саны көп жоғары болады. Ластанған судғы химиялық биогенді заттар мен органикалық қосылыстардың мөлшері қажетті мөлшерден асқан жағдайда ол адам ағзасына залал келтіреді.
Судың тартылуы- антропагендік немесе табиғи әсерден судың көлемінің азаюы. Себептері: судың дұрыс қолданылмауы, сырапталуы.Су көздерінің салаларынан келетің су мөлшерінің кемуі.