2.1.3 Уақыттық аралыққа фазалық ығысуын түрлендіру әдісі

Құрылғының құрылымдық сұлбасының уақыттық аралыққа және эпюрге фазалық ығысуын түрлендіру, оның жұмысын түсіндіру, 2.7 суретте көрсетілген. Құрылғы Δ φ → Δ t түрлендіргішін қосып ізделіп отырған фазалық ығысуы Δ φ уақыт аралықта Δt және өлшенетін аспап. Бірдей қалыптастырғыштар Ф1 және Ф2 және триггер Т түрлендіргіште Δ φ → Δ t болады. Синусоидальді сигналдарды u₁ және и₂, бір сыпыра фазалық ығысуының Δ φ бар болуы, бірдей қалыптастырғыштарда Ф1 және Ф2 береді, оларды қысқа реттілік тізбекке и₃ және и₄ түрлендіреді (2.7, б сурет).

Сурет 2.7 - фазалық ығысуын уақыттық аралыққа түрлендіру әдісі: а) – құрылғылар сұлбасы; б) сигналдардың эпюры

Алғашқы жағдайда триггерден и₃ импульстер жібереді, ал u₄ импульстер түсіреді. Триггердің шығу нәтижесінде керену импульстарды периодты ретті тізбекке қалыптастырады, қайталау және ұзақты периоды, қайсысы Т периодына және Δ t уақытты ығысуы зерттелетін сигналдарға u₁ және и₂ тең.

Импультар R кедергіге кіріп, өлшенетін аспаптармен қосылған — микроамперметрмен μА, ұқсас периодпен және ұзақтықпен және I_т амплитудамен реттеліп тізбекке ток импульстарды і түрлендіреді.(2.7, б суретті қара). Период Т екзінде токтың і орташа мағынасы әрекет ететін микроамперметр магнитоэлектрлі сұлбаны өлшеу аспап сапасы деп қолданылады. Аспап арқылы ағып өтетін токтың і орташа мағынасы болсын - i_cp . Сол кезде есепке алған формуламен (2.2) оның көрсетуі анықталады:

(2.5)

Мұнда: Δ φ — өлшенетін фазалық ығысу

Микроамперметрдің шкаласын тікелей градусқа дәл бөлектейді. Орташа өлшенетін уақыты үшін өлшенетін фазалық ығысуының мағынасы көрсетіледі. Қарап шыққан құрылғы — тура көрсететін фазометр. Оның жұмыс ауқымы кедергі жасалғанда төменнен магнитоэлектрлі микроамперметрдің инерциясымен, ал жоғарыдан қалыптастырғыштардың импульстарының ақарғы ұзақтығымен, триггер Т жұмысына ықпал жасайды. Аналогты фазометрлар фазалық ығысуының сигналдарын 20... 10 Гц жиілік ауқымында ± 1...2° қателігімен өлшейді.

2.2.Есеп мазмұны

1.Сабақтың атауы және мақсаты

2.Фазалы параметрлерді өлшеудің негізгі әдістерінің қысқаша сипаттамасы: осциллограф көмегімен - сызықты, синусоидальді әдістері немесе эллипс әдісі және айнала жаймалау әдісі, теңгеру әдісі және уақыттық аралыққа фазалық ығысуын түрлендіру әдісі.

3.Фазалы параметрлерді өлшеу үшін құрылғы сұлбалар.

4.Тексеру сұрақтарына жауап.

2.3 Тексеру сұрақтары

1.Фазалық ығысу деген не?

2.Гармоникалық және гармоникалық емес үшін фазалық ығысу қалай анықталады?

3.Фазалық ығысуын осциллограф көмегімен өлшеу үшін қандай әдістер қолданылады?

4.Фазалық ығысуын өлшеудің теңгеру әдісінің мазмұны?

5.Уақыттық аралыққа фазалық ығысуын түрлендіру әдісін қолданудың артықшылығы неде?

Әдебиеттер тізімі:

1.Сапожников В.В. и др. Логический метод. Контроль электрического монта­жа. - М.: Электронное моделирование, 1984 г.

2.Мирский Г.П. Электронные измерения. - М.: Радио и связь, 1986 г.

3. Дмитриенко И.Е. и др. Измерения в устройствах автоматики, телемеханики и связи на железнодорожном транспорте. - М.: Транспорт, 1994 г.

4. Верник СМ. и др. Повышение точности измерений в технике связи. - М.: Радио и связь, 1981 г.

5. Леонов Д.И. Основы технической эксплуатации БРЭА. - М.: Легпромиздат, 1991 г.

6. Байда Н.П. Микропроцессорные системы поэлементного диагностирования РЭА. - М.: Радио и связь, 1987 г.

Практикалық жұмыс №3