2.1.2 Теңдестіру әдісі

Белгілі фазалы ығысуының шамасын өлшенетін фазалы ығысуымен салыстырғанда, қайсысы өлшеуішті фазаайналдырғыш көмегімен жасалады, теңгеру әдісінің мазмұны құрылады.

Өлшенетін құрылғының құрылымдық сұлбасының, осы әдісті іске асыратын және экрандағы оның түрі 2.5 суретте келтірілген. Сұлбада өлшеуішті фаза айналдырғыш 1 және фаза теңдігін көрсеткіш 2, қай сапада үзіліп тасталған жайма генераторымен осциллограф пайдаланылған. Фаза айналдырғыш арқылы осциллографтың Y кірісінен u₁ исгнал беріледі, ал и₂ сигнал X кіруіне — тура ос­циллограф.

Сурет 2.5 – Фазаның ығысуын теңгеру әдіспен анықтау. а) - сұлба: 1 - фазаайналдырғыш; 2 - индикатор; б- экрандағы түрі.

Екі сигналдар арасындағы u₁ и и₂ фазалы ығысуы Δ φ фазаның қосымшасы ретіндегі u₃ сигналдың өзгеру жолымен белгіленеді. Қиғаш тура сызықты экранда пайда болған фаза айналдырғыш көмегімен (2.5, б суретті қара), и₂ және и₃ фаза сигналдардың пайда болуына дейін. Сонымен қатар Δ φ фаза ығысуы фаза айналдырғыштың шкаласымен оқылады.

Осциллографтың вертикальді және горизонтальді сәуленің ауу күшейткіштермен жасалған фазалық ығысуының мүмкіндігі тең еместігін орнын толтыру және өлшеудің дәлдігі нысаны көптігін тексеру жөн.

Фазаайналдырғыштардың дәл бөлектеу шкаласымен, негізгі қасиетімен осы әдістің өлшеу қателігі анықталады және 0,1...0,2° жетеді.

Әртүрлі құрылғылармен жасалатын (сүзгімен, толқынжол кесінімен және т.б.) СВЧ диапазонда фазалық ығысуын қлшеу үшін компенсационды әдістер пайдаланады.

2.6 суретте келтірілген құрылымдық сұлбалармен өлшеу процесін түсіндіруге болады, қайда: Г - СВЧ-генератор, AT – айырушы бәсендеткіш, ФВ - өлшейтін СВЧ-фазаайырғыш, Z – сынаша.латын құрылғы, КЗ – қысқа тұйықталатын тұмша. Екі кезімен өлшеу процессі орындалады. 2.6, а-суретте көрсетілген негізгі қондырғы басында жиналады.

Сурет 2.6 – СВЧ диапазонындағы фаза ығысуын теңгеру әдісімен өлшеу: а) – негізгі қондырғының сұлбасы; б - өлшеу сұлбасы

Генераторды қосқанда күре жолда тұрғын толқыны қосылады. Диодпен және көрсеткішпен құрылған зонд кірістірілген, қайта құру арқылы кернеуінің торабын жазықты қимасымен сиыстырып дегеніне жетеді. Көрсеткіштің нолдік куәлігімен сиыстыру кезі орнатылады. Фазалық бұрыштың φ1 көрсетуі сонымымен қатар фаза айналдырғыштың шкаласында оқылады.

Сонан соң қондырғы жиналады, 2.6,б(өлшеу сұлба) суретте келтірілген, қайсысына фаза айналдырғыш және қысқа тұйықталған тығын арасына сынаптайтын құрылғы Z кіргізіледі. Сонымен қатар күре жолда СВЧ тербелісі таралуында кернеу торабының ауытқуы болады. Фазаайналдырғыштың қайта құру арқылы тұрғын толқын кернеу торабын жазықтық зонды қимасымен сиыстырып жаңадан дегеніне жетеді(көрсеткіштін нолдік көрсетуі). Фазаайналдырғыш шкаласында жаңа φ2 көрсетуі оқылады. Ізделіп отырған фазалық ығысуы, Z құрылғысымен кіргізілген, келесі формуламен анықталады:

(2.4)

Өлшенетін фазаайналдырғышты автоматты объектін лайық көріп, теңгеру әдісімен фазалық ығысуын өлщеу процессі автоматтандыру оңай. Лайықты фазаайналдырғыштарды автотеңгеруші деп атайды.

Теңгеру әдісімен өлшеу дәлдігі жоғары. Негізгі фазаайналдырғыштың шкаласының градуировканың сапасымен және 0,1.. .0,2° жетеді өлшеу қателігі анықталады.