126. Қазақстан Республикасы Президентінің 28.01.2001 жылғы «болашақты бірге құрайық !»Қазақстан халқына үндеуі

Қазақстан Республикасының Президенті Н.А. Назарбаевтың халыққа «Болашақты бірге құрайық!» жолдауында (Астана қ., 28 қантар 2011 жыл) аталып өткендей, Дүниежүзілік банктің баяндамасында 2010 ж. Қазақстан бизнес мүддесі үшін өткізіліп жатқан реформалардың жетекшісі болып танылған. Әлемдік елдер рейтингінде («Doing Business» «Кәсіпорындарды ашу» индикаторы бойынша) Қазақстан 183 әлем елдерінің арасында 59 орынға ие болған.

Келтірілген рейтингте Қазақстанның ұстанымына әсерін тигізіп отырған факторлардың бірі, заңды тұлғаны құруына тиісті рәсімдер саны мен осыған жұмсалатын уақыты болып табылады, жаңадан құрылған заңды тұлғаларды тіркеу рәсімдерінің жеңілдетуі көзделіп отыр.

Осылай, Дүниежүзілік банктің («Doing Business» «Кәсіпорындарды ашу» индикаторы бойынша Қазақстанның ұстанымын көтеру үшін Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларды тіркеу, филиалдар мен өкілдіктердің есептік тіркеуіне қатысты қолданыстағы заңнамаға түзетулер енгізу ұсынылады.

Заңды тұлғаларды тіркеу, филиалдар мен өкілдіктердің есептік тіркеуіне қатысты сұрақтар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен (ары қарай – ҚР АҚ) реттеледі,оның ішінде бір қатар заңды тұлғаларды тіркеу, қайта тіркеуге арналған нормалар: Қазақстан Республикасының 1995 жылдың 17 сәуіріндегі № 2198 «Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктердің есептік тіркеу туралы» және басқа ұйымдастыру- құқықтық нысанасына байланысты заңдар қамтылған.

Заңды тұлғаларды құру рәсімін жеңілдету мақсатында заң жобасымен ұсынылады:

- мемлекеттік тіркеу және қайта тіркеу мерзімдерін қысқарту;

- заңды тұлғаны электрондық тіркеу мүмкіндігі;

- қатысушы заңды тұлға болып табылған жағдайда, салық берешегі жоқтығы туралы анықтаманы талап етуден бас тарту;

- жеке кәсіпкерлік субъектілердің жарғысы мен олардың құрылымдық бөліністері туралы ережелерді талап етуден бас тарту және бірқатар түзетулер.

Сонымен қатар, заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу рәсімін жеңілдету үшін заң жобасымен шаруашылық серіктестіктердің алғашқы тіркеу кезінде құрылтай құжаттарының (жарғының және құрылтай шартының) міндетті түрде нотариалдық түрде куәландырудан бас тарту көзделіп отыр, ол заңды тұлға қатысушыларының, құрылтай құжаттарын рәсімдеудегі шығындарын төмендетеді.

Шаруашылық серіктестіктердің құрылтай құжаттарын нотариалдық түрде куәландыру, бастапқыда рейдерліктен (әрекет етіп тұрған бизнесті заңсыз тартып алу) қорғаныс ретінде енгізілген болатын. Бірақ, бұл механизм тек заңды тұлғаның қызметін іске асыру барысында, әсіресе, жарғыға өзгерістер мен толықтырулар, және заңды тұлғаның ҚР АК-нің 42 бабының 6 тармағында көрсетілген, барлық қайта тіркеулері кезінде қажет.

Осыған байланысты, заң жобасымен қатысушылар құрамының өзгеруіне байланысты, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, қайта тіркеу кезінде, шығып жатқан қатысушының мүліктегі (жарғылық капиталдағы) өз үлесін иеліктен шығаруын нотариалдық түрде растайтын құжатты талап ету көзделіп отыр.

ҚР Салық кодексі 37-бабының 12-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, құжаттардың тексеруі аяқталып, салық берешегінің, міндетті зейнетақы жарналары және әлеуметтік аударымдар бойынша берешегін толық өтегеннен кейін, таратылатын заңды тұлға сонымен қатар орналасқан жері бойынша салық органына тарату балансын табыс етілуі қажеттігін ескере отырып, қызметін тоқтатқан, заңды тұлғаның таратылуын тіркеу рәсімін жеңілдету үшін, заң жобасымен тіркеуші органға тарату балансын, оларды бекіту туралы шешімін, филиалдар мен өкілдіктерінің есептік тіркеуден шығарылғандығы туралы құжаттарын талап ету нормаларын алып тасталуы қарастырылған.

ҚР қолданыстағы заңнамалық актілерде заңды тұлғалардың қайта ұйымдастырудың нақты тәртібін реттейтін нормалары жоқ.

Осыған байланысты, заң жобасымен ҚР «Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы» Заңына, заңды тұлғаларды қайта ұйымдастырудың нақтыланған тәртібін реттейтін түзетулер енгізілуде.

Қолданыстағы заңнамалармен заңды тұлғаның құрылтай құжаттарына және филиалдар мен өкілдіктердің ережелеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізуге қатысты тіркеу рәсімдері қарастырылмаған. Осылай, заң жобасымен аталған рәсімді заңды жүзінде коммерциялық емес ұйымдардың құрылтай құжаттарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу тәртібі реттеу көзделген.

Бүгінгі таңда, «Сәйкестендіру нөмірлерінің Ұлттық тізілімдері туралы» Заңының 11-бабының талаптары және «Жеке кәсіпкерлік туралы» Заңының 11- бабының талаптары, тіркелген заңды тұлғалар туралы ақпарат алуға шектеу қояды.

Бірақ, Қазақстан Республикасы Конституциясының 18-бабының 3-тармағына сәйкес, мемлекеттік органдар, қоғамдық бірлестіктер, лауазымды тұлғалар және бұқаралық ақпарат құралдары әр-бір азаматқа, оның құқықтары мен мүдделеріне қатысты құжаттармен, шешімдермен және ақпарат көздерімен танысуға мүмкіндік беруге міндетті.

Осыған байланысты, жоғарыда аталған заң актілеріне, жалпы қолжетімді ақпараттардың критерияларын белгілейтін түзетулер енгізу көзделіп отыр, ол өз кезегінде, заңды тұлғалар, филиалдар мен өкілдіктер туралы ақпараттарға қол жеткізуді қамтамасыз етеді.

Заң жобасын қабылдау жағымсыз құқықтық және әлеуметтік-экономикалық салдарға соқтырмайды, өйткені болжанып отырған өзгертулер Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнаманы жетілдіруге бағытталған.

Заң жобасын іске асыруға мемлекеттік бюджеттен қосымша қаржы шығындары талап етілмейді.

Баяндалғанның негізінде, Қазақстан Республикасының Үкіметі заң жобасын Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарастыруына енгізеді.