135, Өндіріс ауқымын ұлғайтқан уақытта мамандандыру және еңбекті бөлу нәтижесінде өндіріс факторларының тиімділігі жоғарылайды, сондықтан бұл өндіріске оң әсерін тигізуі мүмкін.

136, Кобб-Дуглас функциясы үшін У = А·К^α·L^β, егер α + β > 1 болса, онда оң тиімділік, егер α+β=1 болса, тұрақты тиімділік, ал егер α + β < 1 болса, онда өндіріс ауқымының өсуінің теріс тиімділігі болады.

137,Өндіріс функциясының түрлері

Коэффициенттері тұрақты өндіріс функциясын тұрғызуды қарастырғанда, өнімді шығаруға қажетті еңбектің және капиталдың белгілі бір санын алдын ала жорамалдау қажет. Осы кезде

L = а · У; К = b · У.

Мұнда, а, b – параметрлер.

Осыны өндірістік функцияның біркелкі (стандартты) түріне келтіру үшін былай жазайық:

немесе .

Берілген функцияның жазықтықтағы графигінің түрі төмендегідей:

Е гер белгілеулерді енгізсек, онда берілген функцияны былай жазуға болады:

.

Бұл функция бойынша орташа өнім:

.

Берілген функция үшін шекті өнім мынадай түрді қабылдайды:

.

Осы функция үшін икемділік:

.

Берілген функцияның изоквантасы келесі түрде болады (5.10-суретті қараңдар).

Факторлар алмасуы болмайды, тек А нүктесінде ғана факторлар комбинациясы болады.

138,Сызықтық емес өндірістік функция.

Екі факторлы сызықтық емес өндірістік функцияның келесі түрін қарастырайық:

У = А·К^α·L^β.

Мұнда, А, α, β – параметрлер және 0 < α >1, 0 < β >1. Берілген функция үшін шекті өнімділіктің көрсеткіштерінің түрі төмендегідей:

Факторларға деген икемділік:

.

Бұдан осы функцияның дәреже көрсеткіштері тиісті факторлардың икемділік коэффициенттері болып табылады деп айтуға болады.

139, Изоквантаны тұрғызу үшін мына теңдеуді қарастырамыз:

У = А·К^α ·L^β = У₀ = const немесе К^α ·L^β = С₀ = const.

Осы функцияның жазықтықтағы графигі келесі түрде болады:

Берілген функция үшін технологиялық алмастырудың шекті нормасы төмендегідей түрде болады:

Берілген коэффициентінің мәнінің сызықтық функциядан айырмашылығы: ол изоквантаның бойымен төмен жылжығанда әрдайым төмендеп тұрады.

140, Бухгалтерлік шығындарға өндірістің есеп беру кезеңіндегі нақты шығындары жатады және олар шығарылатын өнімнің өзіндік құнының құрамына кіреді. Оған мыналар жатады: шикізат пен материалдар құны, жұмысшылар мен қызметкерлердің жалақысы, амортизациялық өтемдер, жал төлемі, салықтар.

Ал экономикалық шығындарға біз жалпы, барлық шығындарды жатқызамыз, оның ішінде фирманың өз меншігіндегі сатып алынбайтын өндіріс факторларын пайдаланғандағы айқынсыз шығындар да бар. Бұл факторларға меншік иесінің ( фирма басқарушысының) еңбегін, жерді, капиталды- барлық нарық құны бар және оларды балама қолданғанда төлем алуға болатын факторларды жатқызамыз. Сонымен, экономикалық шығындарға біз фирманың өз ресурстарын қолданғандағы табысты да кіргіземіз.

Бұдан былайғы талдауымызда өндірістік шығындарды экономикалық шығындар деп түсінеміз.

141 қысқа мерзім кезеңі деп- белгілі бір уақыт аралығын айтамыз. Ол уақыт ағымында өңдірістің кейбір факторлары өзгермей қалады.Сондықтан, қысқа мерзім кезеңіндегі өндірістің жалпы шығындарын ( ТС ) анықтағанда, оның тұрақты ( FС ) және айнымалы ( VС ) шығындарын ажыратады, яғни:

ТС= FС+VС

142,

Тұрақты шығындар ( FС ) деп –қысқа мерзім кезеңіндегі өнім шығару көлемінің өзгеруіне байланысты өзгермейтін шығындарды айтамыз. Оларға мыналар жатады: амортизациялық өтемдер, жол төлемі, тұрақты салықтар, сақтандыру төлемдері, дербес басқарудың жалақысы және т.б.

143 Айнымалы шығындар ( VС ) деп- шығарылатын өнім көлемінің өзгеруімен бірге өзгеретін өндірістік шығындарды айтамыз. Айнымалы шығындарға: шикізатқа кеткен шығындар, жұмысшылардың жалақысы, салықтар, энергия мен отын ресурстарына, транспорттық қызметтерді төлеуге кететін шығындар және т.б. жатқызамыз.

144, Өндірістік шығындарды талдағанда, жалпы шығындармен қатар орташа және шекті шығындарды да өте жиі қолданамыз.

Өндірістік орташа жалпы шығындарды ( АТС ) жлпы шығынның ( ТС ) өндірілген өнім көлеміне ( Q ) қатынасымен анықталады да , өнімнің бір данасын шығаруға кеткен жалпы шығындар көрсетеді. Сонымен орташа жалпы шығындар мына формуламен есептеледі:

ТС

АТС=

Q

145, Орташа жалпы шығындарды екі түрге бөлуге болады: орташа тұрақты шығындар ( А FС ) және орташа айнымалы шығындар ( АVС ) . Олар келесідей анықталады:

AFC=FC/C; AVC= VC/Q

146, Өндірістің шекті шығыны ( МС ) жалпы шығындардың өзгеруінің ( ТС) өнім көлемінің өзгеруі ( №№) қатынасына тең болады және өнімнің қосымша данасын шығарғанға кететін қосымша шығындарды көрсетеді, яғни:

147,Өнім шығару көлемі өскен кезде тұрақты шығындар өзгермейтіндігі белгілі, сондықтан жалпы шығынның өсуі әрқашан айнымалы шығындардың өсуіне тең болады. Осы айтылғандарды ескере отырып, шекті шығындарды былай есептеуімізге болады:

табылған нәтижелер өндірістің орташа шекті шығындары мен өндіріс факторларының өнімділіктерінің арасында тығыз байланыс бар екендігін көрсетеді.

148, Фирманың пайдасын ең жоғары деңгейге жеткізетін ұтымды өнім көлемін тандаған кезде, өндірушілер әрдайым орташа және шекті шығындардың өзгерісін ескеріп отырады.

149, Изокоста дегеніміз-жалпы шығындарының құны бірдей болатын , еңбек пен капиталдың барынша мүмкін боглатын тіркесімін қамтитын сызық.. жалпы шығын былай анықталады:

Мұнда, PL*Kеңбекке кететін шығындар;

PK*K - капиталға жұмсалған шығындар.

Берілген теңдеудің жазықтықтағы графигі изокоста болып табылады. Изокостаның теңдеуін былай жазуға болады:

Сондықтан еңбектің қосымша сағаттарын төлеуге кеткен шығындардың орнын капитал шығындарының азаюымен толтыру керек, яғни

Бұдан - тең екендігін көреміз. Яғни изокостаның бұрыштық коэффициентін, шығындар тұрақты деп ұйғарғанда, капиталды еңбекпен ауытыру шамасын көрсетеді.