
1*Билет
1. «Тіршілік әрекеті қауіпсіздігінің негіздері» оқу пәні – ол дегеніміз адамға табиғи және техногенді, әлеументтік сипаттағы құбылыстардың жағымсыз әсер етуі мүмкін болатын оқиғаларға арналған, оларды алдын алу немесе болдырмау бойынша шараларды ұйымдастыру.
«Өмір қауіпсіздігі негіздері» курсының мақсаты болашақ мамандарды:
- өмір сүрүдін қауіпсіз және қатерсіз жағдайын құру үшін;
- жүйенің қызмет көрсету объектісін ескеріп, жаңа техника мен технология үрдестерін қазіргі заманғы экологиялық талаптарға сай жоспарлау;
- тұрғындар мен өндіріс қызметкерлік, ауылшаруашылық объектісін төтенше жағдай кезінде апаттар, стихиалық қатерлер және оларды залалсыздандыру укзіндегі жоспарлау мен сауатты шешім қабылдау үшін теориалық білім мен практиқалық біліктілінгін арттыру.
Оқытудың міндеттері:
- Студенттерді бейбіт және соғыс уақытындағы төтенше жағдайда іс-шара қолғануды, тұрғындарды қорғау әрекеттерін апат, стихиялық қатерлер,
- Апаттар, қазіргі заманғы қаруларды пайдаланудың салдарынан туған қауіптерді жоюдағы құтқарушылық көмек жүргізу әдісткріне үйрету;
- Студендерді жарақаттану, жұқпалы аурулардың, қаупті ауруладың белгілерін танып білуді, дәрігерге дейінгі жедел-жәрдем көсетуді үйрету;
- Зерделеніп отырған профильдің қызметінің орнықтылығын зерттеуді үйымдастыру, зерделету /оқыту/ және студенттерді олардың жұмысының орнықтылығын анықтауды үйрету;
- Тұрғындарды азаматтық қорғанысқа үйрету жүйксімен таныстару.
- Студенттерді дайындау мамандардың оқу жоспарына байналысты төменгі курстарды оқу жылы бойында жүргізіледі. «Өмір қаупсіздігі негіздерін» оқу емтихан тапсырумен аяқталады.
2. Радиоактивтік ластану адам және оның өмір сүру ортасы үшін ерекші қауіп төндіреді. Бүл ионизирлік радиацияның тірі организмдерге интенсивті және тұрақты зиянды әсер етуіне байланасты, ал бүл радиацияның көздері қоршаған ортада кең таралған. Радиоактивтік атом нөмірінің альфа, -бета және гамма – сәулеленізмен қоса жүретін массалық санның өзгеруіне әкелетін ядросының өздігінен пайда болатын ыдырау. Альфа-сәулелену-протондар мен нейтрондардан құралған ауыр бөлшектердің тасқыны. Ол қағаз бетімен тоқталатылады және адамның терісінен өте алмайды. Бірақ егер ол организмнің ішіне отып кетсе, өте қауіпті болып кетеді. Бета-сәулеленудің өтудің аса жоғары қабілеттілігі бар және адам терісіне 1-2 см-ге өтеді. Гамма – сәулеленуді тек қалын қорғасын және бетон плитасы ғана тоқтата алады.
3. Қорғаныш құрылыстар – төтенше жағдайлармен шақырылған әр түрлі физикалық, химиялық және биологиялық қауіпті және зиянды факторлардың әсер етуінен қорғау үшін арналған арнайы өнделген инженерлік құрылыстар болып табылатын қорғаныш құрылыстар жауынгерлік әрекет кезіндегі және де радиоактивті мен ұлы химиялық заттардың, сонымен қатар бактериологиялық спектрлердін (вирустар, микроорганизмдер) қорғаныш ортаны түсіруімен қоса техногендік апаттар кезіндегі халықты қорғау үшін пайдалануы мүмкін.
Халықтың дербес қорғауының құралдары организмнің ішіне теріге және киімге жоғарыда жазылған, сонымен қатар бактериологиялық агенттердің тиюды щығару үшін арналған. Бұл дем алудың құралдары (респираторлар, противогаздар), арнайы қорғаныш киім және аяқ-киім.
Жеке қорғаныш медициналық құралдары профилактика және төтенше жағдай кезіндегі халыққа алғашқы жәрдем көрсету үшін арналған. Оларға адамның организміне ұлы заттардың (антидоты) немесе ионизирлік сәулеленіздің (радиопротекторлар), әсер етуін әлсіздендіретін және сақтандыратын заттарды ,бактерияларға қарсы заттар (антибиотиктер, вакциналар және т.б.), сонымен қатар жарым жартылай өнделген заттар жатады.Қазақстанда қалыптасқан ТЖ алдын алу және оларды жою саласындағы мемлекеттiк басқару жүйесi республиканың заңнамалық және өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiмен бекiтiлдi. Осы актiлермен Қазақстан Республикасының орталық және жергiлiктi атқарушы органдарының (олардың құзыретiне сәйкес) ТЖМЖ-дағы белгiлi бiр рөлi белгiлендi. ТЖ-ның алдын алу саласындағы мемлекеттiк саясатты қалыптастыруды қамтамасыз ететiн, сондай-ақ барлық орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың, ұйымдар мен мекемелердiң iрi ауқымдағы авариялардың, апаттар мен дүлей зiлзалалардың алдын алу мен оларды жоюға бағытталған күш-жiгерiн ұйымдастырушы және үйлестiрушi мемлекеттiк орган ретiнде Министрлiк осы жүйенiң орталық өзегi болып табылады.