51. Электр энергияның сапалық нормалары

ЭС нормасының екі түрі бар: қалыпты рұқсат етілетін және шекті рұқсат етілетін.

ЭС көрсеткіштерінің аталған нормаларға сәйкестігін 24 сағатқа тең есептік уақытша бағалайды.

Электр энергия сапасының көрсеткіштерінің тізімі мен нормативтік мәндері МЕСИ ГОСТ 13109-97 «Электр жабдықтау жүйелеріндегі электр энергия сапасының нормалары», 01.01.1999 ж бастап енгізілген.

Стандарт кейбір электр энергияны тұтынушыларына және қабылдағыштарына тиесілі электр желінің электр жабдықтау жүйесіндегі жиілігі 50Гц үш фазалық және бір фазалық электр желілеріне қосылатын нүктелерінің электр энергиясының көрсеткіштері мен сапа нормаларын белгілейміз.

52. Электр энергиясын санау

1. Электр энергиясын төлемдік есепке алу – кәсіпорынның электрмен жабдықтау ұйымымен ақшалай есептеу.

2. Техникалық (бақылау үшін) есепке алу цех пен кәсіпорынның ішкі электр энергиясының шығынын бақылаудың арасындағы шаруашылық есептеуі үшін қажет.

Төлемдік санауыштар электрмен жабдықтау ұйымның электр торабының баланстық бөлігі мен тұтынушы аралығында орнатылады: қосалқы станцияларда алшақтатылған желілерге егер олардан тек жалғыз кәсіпорын қоректенсе, ал егер желі магистральді болса, онда станциялар 0,5 сыныпты трансформаторлары болған жағдайда БТҚС-ның (басты төмендеткіш қосалқы станция) жоғары кернеуіне орнатылады. Бұған кері жағдайда төменгі кернеуіне (6-10кВ) орнатылады, ал трансформаторлардағы электр энергияның шығыны есептік жолмен анықталып төленеді.

Техникалық (бақылау үшін) есепке алудың санауыштар БТҚС-ң трансформаторының төменгі кернеу жағына (6-10кВ) және таратушы қосалқы станциялардың кірісіне орнатылады.

Активті электр энергияны бақылаушы санауыштар цехтік ТП қоректендіретін 6-10 кВ желілерде және де электр берілісінің 6-10кВ барлық желілерінде орнатылды: АҚ, СҚ, электр пештер.

Реактивті электр энергиясын бақылаушы санауыштар барлық қарымтауыш құрылғыларда орнатылды: КБ, СҚ, СК және де цехтік ТП қоректендіретін желілердегі тұтынушыларға қарай.

ЭЭБЕАЖ – электр энергияны бақылау мен есепке алудың автоматтандырылған жүйесі.

Қазіргі уақытта Қазақстандық «Сайман корпорациясы» энергетикалық кәсіпорындарда, өнеркәсіпте және тансымдық секторда, бір-бірінен санауыштан алынған мәліметті диспетчерлік орынға жеткізу тәсілдерімен ерекшелінетін электр энергияны есепке алудың екі жүйесін жасап өндіруде. 

RLC технологиялы техникалық және программалық құралдар комплексі «Saiman Net» тұрмыстық тұтынушылар үшін және өнеркәсіптік кәсіпорындарда ақпаратты қабылдап және тарататын жоғары жиілікті байланыс арналары ретінде бұрыннан белгілі 0,4кВ күштік желіні пайдалана отырып, электр энергиясы санауыштың телеметрикалық шығысынан импульстер мөлшер жайын өлшеуге арналған ақпаратты-импульстік болып табылады.

53. Электр қауіпсіздігінің қорғану шаралары

Электр қондырғылар электр қауіпсіздігіне қатысты төрт түрге бөлінеді:

а) бейтарабы терең жерге қосылған немесе тиімді жерге қосылған желідегі 1кВ жоғары кернеулі электр қондырғылар;

б) бейтарабы оқшауланған немесе доға сөндіргіш реактор арқылы жерлендірілген;

в) тікелей жерлендірілген бейтараптамалы 1кВ дейінгі электр қондырғылары;

г) оқшауламаланған бейтарапталмаған 1кВ дейінгі электр қондырғылар.

Тікелей жерлендірілген бейтараптама дегеніміз жерлендіргіш құрылғыға тікелей немесе аз кедергі арқылы (мысалы, трансформаторы арқылы) қосылған трансформаторлар немесе генератор бейтараптамасы.

Оқшауламаланған бейтараптама деп жерлендіргіш құрылғыға қосылған немесе оған үлкен кедергілі сигнал беруші, өлшеуіш, қорғаушы аспаптар және жерлендіруші доға сөндіргіш реактор мен оған қажетті құрылғылар арқылы трансформатор немесе генератор бейтараптамасын айтамыз.

Электр қондырғыштың белгілі бір бөлігін немесе басқа бір қондырғыны жерлендіру деп сол бөлігі жерлендіруші құрылғымен арнайы электрлік қосылуын айтады. Электр қондырғысының металды бөліктерін электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жерлендіруді қорғаныстық жерлендіру деп атайды.

Жұмыстық жерлендіру – электр қондырғысының тоқ жүретін бөлігін жерлендіру. Ол электр қондырғының қалыпты жұмыс режімін қамтамасыз етеді.

Нөлдеу дегеніміз кернеу астында қалуы мүмкін болған электр қондырғысының металды бөліктерін қорғаныстық нөлдік сыммен қосуды айтамыз.

Жалпы қойылатын талаптар

Оқшаулама бүлінген уақытта адамдарды электр тоғының соғуынан қорғау үшін келесі қорғану шараларының бірі қолдануы тиіс:

а) жерлендіру;

б) нөлдеу;

в) қорғаныстық ажырату;

г) бөліктеуіш трансформатор;

д) аз кернеу;

е) екі қабатты оқшаулама;

ж) потенциялдарды деңгейлестіру.